Yarışacak kaptanlardan Samantha Davies

Tam dört yıl önce 11 Kasım 2020’de, T24’e Vendée Globe yarışının dokuzuncusunun start alması vesilesiyle yarışı anlatan bir yazı yazmışım. Dört yılda bir yapılan bu yarışın onuncusu bugün başlıyor. Dünyanın en zor spor müsabakası olarak kabul edilebilecek bir yarış Vendée Globe. İnsanın dayanıklılığının sınırlarını zorlayan, tek başına, yardım almadan dünyanın en zor denizlerini geçerek yapılan bir dünya turu bu yarış. Yaklaşık üç ay sürüyor. Kadınlarla erkeklerin birlikte aynı kategoride mücadele ettikleri ender yarışlardan. Yarışla ilgili bilgileri önceki yazımdan okuyabilirsiniz. Bu yazıda bu seneki yarıştan, ikinci bir yazıda da mücadele edecek kaptanlardan ve yarışın gidişatından söz edeceğim.

10. Vendée Globe’a 40 kaptan IMOCA 60 sınıfı adı verilen 18 metrelik yelkenlilerle katılıyor. Bu tekneler çok özel tasarımlara sahip. Kullanılan malzeme, yapım teknikleri ve teknolojik donanım üst düzeyde. Her yarışta yelken dünyasını, yelkenli tekne imalatını etkileyecek yeniliklere şahit oluyoruz. Tabii maliyetler de korkunç. Çok ciddi sponsor desteği olmadan bu yarışlara katılmak imkânsız. Nitekim Vendée Globe’a katılma hayalini gerçekleştirmek için yıllardır uğraşan Türk yelken yarışcısı Tolga Pamir yeterli sponsor desteğini bulamadığı için bugüne kadar yarışa katılamadı.

IMOCA 60 sınıfı yelkenli

Bu yıl yarışa katılan 40 kaptandan 26’sı Fransız. Fransızlar için yelken yarışçılığına milli sporları diyebiliriz. Kısa süre de olsa Brötanya kıyılarında bulunup yelken yapma fırsatım olunca, 8-9 metrelere varan gel-gitin olduğu Kuzey Atlantik Okyanusu’nun fırtınaları, dalgaları ve kayalık denizlerinde yetişen denizcilerin tutkusunu, becerisini, maceraya düşkünlüğünü daha iyi anladım. Fransızlar dışında İngiltere ve İsviçre’den üç, Almanya’dan iki kaptan, birer temsilciyle de İtalyan, Macar, Japon, Belçikalı, Yeni Zellandalı ve Çinli kaptan okyanuslarda kıyasıya yarışacaklar.

Bu yarışın başka yarışlardan ayrılan bir özelliği de, dünyanın en uç noktalarından geçerlerken (en yakın kara parçasına 2500 deniz mili uzaklıkta bölgeler gibi) bir kaza, yaralanma anında, ancak yarışçıların birbirlerine yardım edebiliyor olmaları. Daha önceki yarışlarda defalarca yaşandı bu durum. Hatta son yarışta, teknesi batan bir kaptanı aramak üzere seferber olan diğer yarışçıların arama sırasında kaybettikleri zaman toplam süreden düşülünce birkaç saat farkla yarışın birincisi değişmiş oldu. Bu yılki yarışta 6 kadın kaptan yarışacak.

Yarışta okyanus gözlemciliği ve sosyal sorumluluk projeleri de var

Yarış komitesi, UNESCO’nun “Sürdürülebilir Gelişme İçin Okyanus Bilimi On Yılı (2021-2030)” programı kapsamında yarışçıları, teknelerine okyanusların güncel durumunu, bir anlamda sağlığını değerlendirecek ölçüm cihazları almaları için cesaretlendiriyor. Bir sonraki, yani 2028 yarışında bu, her kaptan için bir zorunluluk olacak. Bu amaçla ayrı bir eğitimden geçiyorlar. Örneğin Güney Okyanusu’nun ulaşılması en zor bölgelerine ölçüm cihazları, bilgi aktarıcı şamandıralar bırakıyorlar ya da belirli bölgelerden aldıkları örneklerle okyanuslardaki mikroplastik madde yoğunluğu gibi değerleri ölçüyorlar. Bu yılki yarışta 25 kaptan teknelerine bu cihazlardan alacaklar. Okyanus, iklim, buzullar konusunda çalışan farklı ülkelerden üniversite, kamu ve sivil toplum kuruluşu kaptanlara bu ekipmanı sağlayacak ve toplanan veriler UNESCO koordinasyonunda GOOS (Global Ocean  Observing System) yani Küresel Okyanus Gözlem Sistemi’ne aktarılacak. GOOS paydaşları arasında Ifremer (Fransa Okyanus Bilimleri Enstitüsü), Météo France, UK MetOffice, CNES (Fransız Uzay Ajansı), GEOMAR (Almanya Kiel bazlı Okyanus Araştırma Merkezi), CLS (uzaydan çevre, iklim, okyanuslara dair gözlem yapıp veri toplayan bir kuruluş), The TARA Fondation (Singapur bazlı iklim krizi üzerine çalışmalar yapan bir sivil toplum kuruluşu), ETH Zurich (Zürich Federal Teknoloji Enstitüsü) gibi kuruluşlar var. Tüm bu çaba, Vendée Globe yarışını izleyen milyonlarca insana da ulaşacak ve çevre, iklim, sürdürülebilir gelişme ve okyanuslarla ilgili farkındalığın artmasını sağlayacak.

Yaklaşık üç ayda okyanuslar aşılacak

Vendée Globe’u sade bir yarış olmaktan çıkaran başka bir özellik de hemen her kaptanın bir sosyal sorumluluk projesine dahil olması. Bu projelerin içinde neler yok ki: Örneğin Romain Attanasio, PLAY International destekçisi ve bu sivil toplum kuruluşuna destek sağlamaya çalışıyor. Bu STK’nın amacı zor durumdaki çoçukları, gençleri spor aracılığıyla eğitmek ve sosyal değişime katkı sağlamak.

Bu yılki yarışın en büyük favorilerinden Charlie Dalin Oligocyte Derneği’nin elçisi. Bu dernek beyin tümörleriyle ilgili yeni tedaviler geliştirmek, beyin tümöründen ameliyat olmuş hastalara ve yakınlarına destek sağlama amaçlı bir sivil toplum kuruluşu. Neredeyse girdiği her yarışta ilk iki sıradan birini alan bu ünlü yelkencinin amacı Oligocyte Derneği’ne daha fazla dikkat çekerek, yapılan bağışların arttırılması.

Charlie Dalin

Antoine Cornic iki sosyal projeyi aynı anda destekliyor. Biri; kanser hastası, özellikle de beyin tümörü olan olan küçük çocuklarla ilgili araştırma ve destek kuruluşu olan Mathys Derneği için bağış toplamak, diğeri de denizlerde giderek yoğunluğu artan plastik maddelerin azaltılması için farkındalık yaratmak ve mücadele etmek. Kadın kaptanlardan Isabelle Joschke cinsiyet eşitliği meselesi üzerine yoğunlaşmış. 2012’de gazeteci arkadaşı Martine Gauffeny ile kurdukları Horizon Mixité Derneği aracılığıyla hem genel kamuoyu hem de profesyoneller arasında cinsiyet eşitliği konusunda farkındalığı arttırmaya çalışıyorlar. Yelken yarışı bir başlangıç noktası olsa da eğitim, siyaset, iş dünyası gibi hayatın her alanında cinsiyet eşitliği için mücadele ediyorlar ve bu yarış, projektörleri derneğin faaliyetleri üzerine yöneltmek için çok önemli. Kadın kaptanlardan bir diğeri Justine Mettraux da uzun yıllardır iki farklı projenin destekçisi. Biri yelken sporunda kadınlar için daha fazla eşitlik ve kapsayıcılık için çalışan Magenta Projesi, diğeri de nadir genetik hastalıklardan olan lizozomal depo hastalığına yakalanmış çocukların sesi ve destekçisi olan, bu alandaki araştırmalara fon sağlayan VML Derneği’nin faaliyetleri.

TIKLAYIN | Yarışacak kaptanlar

Tüm kaptanların projelerini anlatmaya yerim yetmez. Ancak görüldüğü gibi, söz futbol için söylenmiş olsa da bu yarışa uyarlayarak diyebiliriz ki, Vendée Globe Yarışı yalnızca bir yelken yarışı değildir. Dünyanın en zor müsabakasında üç ay boyunca her gün hayatlarını riske atarak mücadele ederken aynı zamanda dünyayı daha iyiye, daha güzele doğru değiştirmek isteyen ve bunu o yarışın her anında başka bir biçimde ifade eden insanların da yarışıdır.

Evet Vendée Globe 2024 bugün başlıyor. Web sitesinden ya da Vendée Globe uygulamasından üç ay boyunca gece gündüz heyecan içinde yarışa odaklanacağız.  Kaptanların, fırtınalarda, dev dalgalar arasında bazen de Doldrumlar gibi rüzgârsız kaldıkları bölgelerden, Güney Okyanusu gibi dünyanın en uzak köşelerinden yolladıkları videoları merakla izleyeceğiz. Bazen “ah orda olmak vardı şimdi” diyerek, bazen de “şimdi orda olmak ne korkunçtur” endişesiyle gece yatmadan ve sabah uykudan uyandığımız gibi takibe geçeceğiz.

Bu cesur kadın ve erkek kaptanların pruvaları neta, rüzgârları hep istedikleri gibi olsun. Selametle gidip, gezegenin etrafında bir tur attıktan sonra yine selametle dönsünler.

TIKLAYIN | Talat Kırış: Dünyanın en zor müsabakası: Vendée Globe

TIKLAYIN | Talat Kırış: Çağımızın ilham veren denizcilerinden Pete Goss'un hikâyesi