Biraz da bu yeni evrene nasıl gireceğimizi ve neler yapabileceğimizi konuşalım. Metaverse platformunu Second Life'tan ayıran en önemli özellik, dijital cüzdan kullanımı ve her türlü alışverişin NFT ile yapılıyor olmasıdır. Öncelikle, kendinize bir dijital cüzdan oluşturmalı ve içine Metaverse'de yapmak istediğiniz işleri karşılayacak kadar coin koymalısınız.

Sonraki adım ise, içinde yer alacağınız Metaverse platformunu seçmektir. İşte işin en zor kısmı da budur. Zira her gün onlarca yeni Metaverse platformu piyasaya çıkmaktadır. Gelecekte, sınırsız sayıda Metaverse platformu olma ihtimali de yüksektir.

Elbette bu platformların eşit değerde olmaları mümkün değildir. Bazıları çok güçlü olup, diğerlerini ya batıracak ya da satın alıp, kendi bünyesinde eritecektir. Bazıları ise rekabet edemediği için batacak, ya da günümüzün kripto para piyasasındaki bazı uyanık aracı kurumlar gibi, dükkânı kapatıp gideceklerdir. Bu durumda maalesef yapabileceğiniz hiçbir şey yok!

Yapılması gereken şey, bir Metaverse platformuna dahil olmadan önce, o platform ile ilgili bir araştırma yapmaktır. Söz konusu Metaverse platformunun arkasındaki kuruluşun güvenilir olması son derece önemlidir. İkinci olarak da, söz konusu Metaverse platformunun kullandığı NFT'nin güvenilirliğine bakmak gerekir. Şayet satışa sunulan NFT'ler, hem bugün hem de yarın için bir değer taşımıyorsa, uzak durmak gerekir. Aslında arsa dahil, Metaverse içinde satın aldığınız her şey bir NFT'dir. NFT'ler de aslında Blockchain'ler üzerinde yapılan birer sözleşmeden ibarettir. (NFT'ler ile ilgili daha fazla bilgi için dipnottaki 'Dijital Para Çeşitleri: Coin, Altcoin, Token' başlıklı yazımı okuyabilirsiniz). 

NFT'ler genel olarak Blockchain'ler üzerinde 'mint' edilir (basılır). Şimdiye kadar mint edilen NFT'lerin önemli bir bölümü Etherium üzerinde gerçekleştirildi. Son zamanlarda Polygon ağı da ciddi miktarda NFT mint etmeye başladı. Dolayısıyla, Metaverse üzerinde yapacağınız her türlü finansal işlemin kaderini, o platformda kullanılan NFT'lerin mint edildiği Blockchain de belirleyecektir. 

Bildiğiniz üzere, Blockchainler faaliyetlerini sonlandırıp, ortadan kaybolabilirler. Fakat, aldığınız arsa ya da ürün NFT formatında ise, siz o ürünü saklamaya ve hatta satabilmeye devam edebilirsiniz.

Bir başka yanılgı ise, Metaverse üzerinde alım satımı yapılan NFT'lerin birer Blockchain üzerinde bulunmasından dolayı, Metaverse'lerin de birer Blockchain üzerinde faaliyet gösterdiği zannediliyor. Oysa Metaverse'lerin neredeyse tamamı, şirketlerin sahip olduğu server'lar üzerinden faaliyetlerini sürdürüyorlar. Bu sebeple, Metaverse içerisinde satın aldığınız ürünün NFT olmasına dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde, platform batacak olursa, siz de satın aldığınız ürünleri kaybedebilirsiniz. 

Bu konu, biraz daha izaha muhtaç bir konudur. Mesela, Second Life'ta satın aldığınız ürünler NFT değildir. Bu sebeple, ürünleri bir cüzdanda saklamanız mümkün değildir. Bazı ürünlerin yeniden satışı, üreticisi tarafından engellendiği için, satın aldığınız her ürünü satabileceğinizi de söyleyemeyiz. Kısacası, SL'da satın alınan ürün, SL'a muhtaçtır. Platform kapanacak olursa tüm yatırımınızı kaybedebilirsiniz. Fakat gerçek bir Metaverse projesinde bu mümkün değildir. NFT formatında alınan ürünleri başka bir platforma taşıyabilir, satabilir ya da kullanabilirsiniz.

* * *

Tekrar Metaverse'e nasıl girileceği konusuna dönelim; öncelikle bir dijital cüzdana ve bu cüzdan içinde yeterli miktarda kripto paraya ihtiyacınız var. Metaverse içinde satın alacağınız avatar, giysi, konser bileti, koleksiyon ürünleri, arsa gibi tüm değerler aslında birer NFT olduğundan, bunların tamamını cüzdanınızda muhafaza edeceksiniz.

 Bu koşulları yerine getirdikten sonra, güvendiğiniz bir Metaverse platformuna girmeye karar vermelisiniz. Bazı Metaverse platformları sizden oldukça yüklü miktarlarda para isterler. Bunu üyelik ücreti olarak değil, yüklediğiniz her bir nesnenin (item) yükleme ücreti olarak alırlar. Örneğin Decentraland'de bu ücret 500 MANA'dır. Yani avatarınızı yüklemek için önce 500 MANA veriyorsunuz. (07.02.2022 tarihi itibariyle 1 MANA=3,28 USD)

Varsayalım ki, siz bir geliştiricisiniz ve Decantraland adlı Metaverse projesi içerisinde kendi ürünlerinizi üretip satmak istiyorsunuz. Avatarlar için hazırladığınız t-shirt, pantolon gibi kıyafet ve aksesuarları sisteme yüklemek için, günümüz parası ile, her parça için 500 MANA yükleme parası ödemeniz gerekir. Bu da, dört parçadan oluşan basit bir kıyafet setini oyuna yüklemek için, 4000 MANA (13.120 USD) harcamanızı gerektirir.

Şimdi Metaverse arazilerinin neden milyonlarca Dolar'a kadar pahalandığını anladınız mı?

Bazı oyunlar, oyuncuları alıştırmak için, başarı durumuna göre para ödülü veriyorlar. Yani, üyelik parasını ödedikten sonra, gezmek ve oyunlardan birkaç dolar para kazanmak şansına sahip oluyorsunuz.

Platform içinde gerçekleşen konserlere ya da sergilere gitmek isterseniz eğer, bunlar için de ayrı ücret ödemeniz gerekecektir. Varsayalım ki bir konsere katılacaksınız. Satın alacağınız bilet bir NFT'dir. Avatarınız ve onun üzerine giydirdikleriniz de NFT'dirler. Konserin gerçekleşeceği alanın kendisi ve o alan üzerine kurulu binalar, tüm nesneler, hepsi NFT'dirler.

* * *

Metaverse'de arsa alım satımı

Gelelim günümüzde çok popüler olan arsa satış operasyonlarına; aslında satın alınan arsalar da birer NFT'dir. Dolayısıyla, yukarıda NFT ile ilgili olarak anlattığım her şey, arsa satışı için de geçerlidir.

Halihazırda, arsa satışı konusunda, en popüler Metaverse platformları Decentraland, The Sandbox ve Upland'dir. Burada bir parantez daha açıp, bir başka yanlış inanışa dikkat çekmek istiyorum. Zuckenberg'in kendi Metaverse'ini duyurmasının ardından, Metaverse platformları üzerindeki arsa satışları patladı. İnsanlar, bu arsa satış işinin Zuckenberg ile başladığı yanılgısına düştüler. Oysa pek çok Metaverse platformunda yıllardır arsa alım satım işleri yapılıyor. Örneğin, en popüler Metaverse platformlarından Decentraland, ilk arsa satışını 2017 sonunda gerçekleştirmiş.

Metaverse ile ilgili bir başka yanlış inanış ise, bir şehrin arsalarının sadece bir Metaverse platformu üzerinden alınıp satıldığının düşünülmesidir. Yani, İstanbul'un herhangi bir semtinde arsa alındığında, o arsanın artık sadece alan kişiye ait olacağı düşünülüyor. Oysa aynı şehrin arsalarını, pek çok farklı Metaverse platformu parselleyip, satabilir. Sonuçta bu iş, bir Blockchain üzerinde o arsaların NFT'sinin (mint edilmesine) oluşturulmasına bağlıdır.

Bir başka yanlış inanış ise, Metaverse platformları üzerindeki arsaların değerleri ile ilgilidir. Bazı arsaların değerlerinin milyon dolarların üzerinde olması, bu platformlara yatırım yapılmasını teşvik etmektedir. Dikkatsiz yatırımcılar, birkaç bin dolara alacakları arsaların değerinin bir süre sonra milyon dolarlara ulaşacağı hayalini kurmaktadırlar. Oysa o milyonluk arsalara bakınca, hepsinin üzerinde bir yapı olduğu görülmektedir. Bu yapıların büyük çoğunluğu da işyerleridir.

Yukarıdaki satırlarda bu platformlara yüklenecek her bir nesne için çok yüksek ücret alındığını anlatmıştım. Bir arsa üzerine bir bina inşa etmek için yükleyeceğiniz nesnelerin size maliyeti (her parça için 500 MANA – 1,640 USD ödemeniz gerektiğini unutmayın) yüz binlerce USD değerinde olacaktır. Haliyle, bazen bir arsayı değerli yapan arsanın kendisi değil üzerine inşa edilmiş yapılar da olabilir. Tabii basitçe, arsanın konumu da onu değerli kılabilir. Mesela bir ünlünün arsasına yakın olması gibi koşullar, arsanın değerini artırabilir. 

Dolayısıyla, Metaverse üzerinde arsa yatırımı yaparken, bir değil, birkaç kez düşünülmesi gerekmektedir. Güldür Güldür adlı TV programında bu konu çok güzel hicvedilmiş; Cem Yılmaz'a komşu olmak varken 'Mete Bey' tarafından dolandırılmak ihtimalini hiç aklınızdan çıkartmamak gerekir. (Bu programın ilgili skecini izlemenizi tavsiye ederim). 

Metaverse ile ilgili olarak Esra Aysan'ın Erişkinliler Kulübü'nde güzel bir sohbet toplantısı yaptık. İzlemek isterseniz...