Üzerinden tam bir yıl geçti. Faiz artırımına gidilmesi gereken ortamda, Cumhurbaşkanı talimatıyla üst üste yapılan faiz indirimleri, ekonomiyi alt üst edince Kur Korumalı Mevduat (KKM) adı verilen bir enstrüman açıklandı. KKM'nin bilinen mevduattan farkı, kurdaki değişimin hesaba eklenmesi ve bu yolla devlete yüksek getiri vaat etmesiydi.
İki amacı vardı:
- Dövize kaçışı durdurmak,
- Faiz ile enflasyon arasındaki makası kapatıp denkleştirme yapabilmek.
Resmi açıklamalar, mealen bu yöndeydi. Ama KKM, akşam ne yiyeceğini düşünen vatandaşın sırtından servet sahiplerine bir aktarımdı aslında. Niye sorusunun da ikili bir cevabı vardı:
- KKM'ye geçen hesapta bankanın ödediği faiz, kur artışını karşılamaz ise onu bütçeden Hazine ödüyor.
- KKM'ye geçen hesap döviz hesabı bozdurularak yapılmışsa, kur artışının yüksek olması halinde aradaki farkı Merkez Bankası'ndan alıyor.
Bir yıllık suskunluk
Peki aradan bir yıl geçmesine karşın Merkez Bankası'ndan KKM hesaplarına akan kaynakların tutarını öğrenebildik mi? Hayır. Merkez Bankası bu hesaplara ne kadar ödeme yaptığını açıklamadı, verileri yayımlamadı, kamuoyunu bilgilendirmedi.
Milletvekillerinin bu yöndeki taleplerine olumsuz yanıt veren Merkez Bankası bununla da kalmadı. Başkan Şahap Kavcıoğlu, devreye TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un girmesine rağmen, TBMM'ye geldiğinde KKM hakkındaki soruları yanıtlamadı. Üstelik bu bilgilendirmeyi, Şentop'un, Plan Bütçe Komisyonu üyesi Bülent Kuşoğlu'na "…ben de Merkez Bankası Başkanı'yla hemen akabinde haber aldıktan sonra bu konuyu görüştüm…" "2 Aralık'ta gelecek ve her türlü soruyu burada, Komisyonda cevaplayacak" demesine rağmen yapmadı.
Kuşoğlu, Meclis Başkanlığı'na ilk mektubu 18 Ekim'de yazmıştı. İçinde KKM'nin süresini 1 yıl daha uzatan madde yer alan torba kanunu anımsattı ve dedi ki:
1,4 trilyon TL'lik risk
"Bu madde, 1,4 trilyon liralık bir risk içermekte ve cumhuriyet tarihinde ekonomik alanda en netameli konulardan birini oluşturarak çok hassas bir yer tutmaktadır. Yani mevcut uygulama konusunda mutlaka yasa yapıcının bilgilendirilmesinin gerektiği çok önemli bir özellik taşımaktadır."
Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkililerinin bu önemli konuya dair soruları cevaplamasına karşın Merkez Bankası yetkililerinin komisyonda bile olmadığını vurgulayan Kuşoğlu, ilgili madde görüşmelerinin Merkez Bankası yetkilileri gelip bilgi verinceye kadar ertelendiğini anlattı. Mektuba göre, akşam saatlerinde gelen bir Merkez Bankası yetkilisinin, sorulara cevap veremeyeceğini, 1211 sayılı Merkez Bankası yasasının izin vermediğini söyledi.
Bu durumun TBMM'nin yasama ve denetim görevini engellediğini, yasamanın saygınlığı ile ilgili olduğunu belirten Kuşoğlu'nun mektubuna TBMM Başkanı Şentop, bizzat yanıt verdi.
TBMM tutanaklarına göre, 27 Ekim'de Plan ve Bütçe Komisyonu'nda şu diyalog gerçekleşti:
|
ŞENTOP: "Şimdi, bir başka husus, TBMM'ne bilgi vermeyle ilgili… Sayın Komisyon Başkanımız bunu açıkladı. Bir program dâhilinde bilgi vermesi gereken kurumlar buraya bilgi veriyor. Şimdi, geçen yaşanan hususla ilgili başkanımız da açıklama yaptı, ben de Merkez Bankası Başkanı'yla hemen akabinde haber aldıktan sonra bu konuyu görüştüm. Şimdi, Merkez Bankası Başkanı… Ne zaman? 2 Aralıkta mı? BAŞKAN CEVDET YILMAZ – 2 Aralık'ta. TBMM BAŞKANI MUSTAFA ŞENTOP – 2 Aralık'ta geliyor. Bu, tabii, bu konu üzerine ortaya çıkmış, bu yaşanan olay üzerine ortaya çıkmış bir planlama değil. BAŞKAN CEVDET YILMAZ – Değil. TBMM BAŞKANI MUSTAFA ŞENTOP – Geçen sene de olmuştu, bu sene de Merkez Bankası Başkanı bir bilgilendirme için buraya gelecek. Kendi mevzuatındaki zorunluluklar sebebiyle gelecek. Bu konuyla ilgili ani bir gelişme olmuş bu yani baştan haber verilmiş değil. Dolayısıyla buraya belki Merkez Bankası'nın başkanının gelmesi gerekirdi ama başka bir toplantı dolayısıyla İstanbul'dan bir genel müdür arkadaşımız buraya gelmiş. Bunların hesaplamalarıyla ilgili de kesin bir şeyin anlık olarak tespit edilemediğini, belli bir dönemsel olarak tespit edildiğini söyledi bana. 2 Aralıkta gelecek, her türlü soruyu burada, komisyonda cevaplayacak. Yani bunun o şekilde yorumlanmasını doğru bulmuyorum. Buraya gelen alt düzey bir bürokrat arkadaşımızın yetkisi dâhilinde olmayan bir husus, onu öyle değerlendirmek gerekir." |
Kavcıoğlu, 2 Aralık'ta bilgi vermedi
Bu diyaloğa rağmen takvimler, 2 Aralık'ı gösterdiğinde, yasal bilgilendirme sorumluluğu için TBMM'ye gelen Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu, KKM ile ilgili soruları yanıtlamadı. Banka'nın bir şirket olması nedeniyle, ancak hesap dönemi sonunda kâr/zarar hesabı açıklayabileceğini ve ayrıca Merkez Bankası Kanunu'na göre de bilgi vermesinin yasak olduğunu söyledi.
İkinci mektup
Bunun üzerine Kuşoğlu, 5 Aralık'ta Şentop'a ikinci bir mektup yazdı. Gerekçenin doğru olmadığını, tüm şirketlerin 3,6 aylık veya herhangi bir tarih itibariyle de kâr/zarar hesabı çıkarabileceğini vurguladı. Açıklamanın yasak olduğu gerekçesinin de gerçeği yansıtmadığını tersine kanun gereği bilgi verilmesi gerektiğini aktardı.
Bu yılki tahmin 300 milyar
2023 Bütçe Kanun Teklifi üzerinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda hazırlanıp iletilen muhalefet şerhindeki KKM ile bir değerlendirme biraz fikir veriyor:
"KKM uygulamasının mart-ekim arasındaki 8 aylık dönemde Hazineye maliyeti 91,6 milyar liradır. Merkez Bankası'nın da en az bu tutarda bir maliyeti yükleneceği düşünüldüğünde ve KKM uygulamasını desteklemek için vazgeçilen vergiler de hesaba katıldığında KKM'nin ekonomiye olan maliyetinin 2022 yılında 300 milyar lira seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. "
Doğrusu Kavcıoğlu'na KKM hesapları konusunda bilgi vermeme hakkını kimin verdiğini ben vatandaş olarak çok merak ettim. Merkez Bankası'nın KKM hesaplarına yaptığı ödemelerin tutarını bilmek her vatandaşın hakkıdır.
|
Çiğdem Toker kimdir? Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı. Ödülleri |