Çiğdem Toker

17 Şubat 2023

Hastane enkazında ölmek

Tek görevi şifa dağıtmak olan bir devlet hastanesinin, depreme dayanıksız olduğu bilinerek 11 yıl boyunca açık tutulması, ihmal değil, zamana yayılmış bir cinayettir

Büyük depremde İskenderun Devlet Hastanesi yıkılan binlerce yapıdan biri oldu. 55 yıl önce SSK hastanesi olarak açılan bölümünün A Blok'u çöktü. Yoğun bakımda tedavi gören hastalar, hastane çalışanları enkaz altında kalarak yaşamlarını yitirdi.

Hastane için tam 11 yıl önce depreme dayanıklılık raporu hazırlandığını öğrenmek yıkımın kendisi kadar dehşet vericiydi. Bu bilgiyi daha vahim hale getiren ise bizzat hastane internet sitesinde apaçık duruyor oluşuydu (Yazıyı yazarken kaldırılmış mı diye kontrol ettim; Hastane Tanıtım Sunumu, son sayfasındaki bu bilgiyle duruyordu.)

* * *

Tek görevi şifa dağıtmak olan bir devlet hastanesinin, depreme dayanıksız olduğu bilinerek 11 yıl boyunca açık tutulması, ihmal değil, zamana yayılmış bir cinayettir.

11 yıl içinde 11 kere başlanıp bitirilebilecek orta ölçekli bir hastanenin ihalesi nasıl olur da yapılamaz, tamamlanamaz?

* * *

Kayıtlara bakılırsa buna niyet edilmiş. Ama sorun şu ki sadece niyet edilmiş! Ağırdan almakta, ihmal etmekte, sürüncemede bırakmakta beis görülmemiş. Nasılsa söz konusu olan kamu sorumluluğu, nasılsa zamana yayılır, nasılsa soruşturma izni verilmez, ama en önemlisi, nasılsa bu Kamu Özel İşbirliği modeliyle yaptırılan bir şehir hastanesi değil, milletlerlerarası tahkim ve alacaklarının peşine düşecek bankalar, finans kuruluşları söz konusu değil.

İhale nasıl yapılır ihalesi

Basit bir internet aramasıyla erişilebilen bilgilere göre, Sağlık Bakanlığı 600 yataklı İskenderun Devlet Hastanesi için 27 Ekim 2020'de hizmet alımı ilanına çıkmış. Vurgulayalım: Bu, daha hastanenin yapım ihalesi değil, "Uygulama Projeleri ve İhale Dokümanları Hazırlanması İşi" başlığıyla açılmış bir ihale. Deyim yerindeyse "ihale nasıl yapılır" ihalesi.

Nitekim Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Ekim 2020'de Covid-19 önlemlerini görüşmek üzere Adana'da yaptığı toplantıda "İskenderun 600 yataklı İlçe Hastanemizin arsa sorunu çözüldü. 12 Kasım'da proje ihalesini yapıyoruz" diyor.

Ancak 2020/561115 kayıt numaralı ihalenin sonrasını bilmiyoruz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da 25 haziran 2021'de gittiği Hatay'da birçok projeyi anlatırken arada "Ayrıca 660 yataklı İskenderun Devlet Hastanesinin proje çalışmaları sürüyor" diyor.

İskenderun'da siyaset yapmış Belen Belediye Başkanı İbrahim Gül Ses gazetesine verdiği mülakatta (5 Mayıs 2020) şöyle diyor:

 "Hastane ile ilgili bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmamış. Sadece yer tahsisi var bunun dışında bir şey yapılmamış. Bölge milletvekillerimizle, sağlık bakanımıza gittik görüştük olumlu sonuç aldık. Kısa süre içerisinde Arsuz ve İskenderun devlet hastanelerinin ihalesi yapılacaktı. Projesi hazır sadece İhale sürecine gelinmişti. Fakat corona süreci baltaladı. Virüsten sonra hastane ile ilgili attığımız adımların takipçisi olacağız."

* * *

Bol bol cekli caklı demeçler okuyoruz ama depreme dayanıklı olmadığı tescillenmiş bir hastanenin faal olmasının ne anlama geldiğini anlama bunun sorumluluğunu üstlenme yok. Biliyor musunuz, İskenderun Devlet Hastanesi için depreme dayanıklı değildir raporunun verilmesinden bu yana Sağlık Bakanlığı onlarca hastane ihalesi yaptı.

Son beş yıl içinde toplam yaklaşık 21 bin yataklı 14 şehir hastanesini hizmete açtı. Bunların yatırım tutarı 8 milyar doların üzerinde.

2020-2021 döneminde ayrıca yine "şehir hastanesi" adını verdiği 9 tane 900-1000 yataklı hastane ihalesi yaptı. İhalelere verilen teklifler 1 milyar TL civarındaydı. Çoğunun inşaatı yarılandı, tamamlanmak üzere. Bazıları da yenilendi. İhale tarihlerindeki bedel ve döviz kuru üzerinden yaptığım hesaplamalara (tümüne Milletin Cebinden adlı kitabımda yer verdim) göre yatak başına maliyeti 128 bin ile 171 bin dolar aralığında değişen bu hastaneler hep Kamu İhale Kanunu'na göre ihale edildi. Bu ihale süreçlerinde Covid vardıb Ama İskenderun Devlet Hastanesi, bu ihaleler arasında yerini alamadı? Neden depremde yıkılacağı biline biline yoğun bakımlarda hasta tedavi edildi, doktorlar hemşireler orada çalıştı? Neden? Bu sorunun cevaplanması gerekiyor.

Bir başka konu, deprem izolatörü. Şehir hastaneleri yapılırken ve tanıtılırken, -fonksiyon olarak otomobillerdeki amortisörlere benzetilen- izolatörler bir kalite kriteri olarak sunuluyor. Yapının uygun bir yerine konulan sistemler deprem ile bina arasındaki doğrudan etkiyi üstlenerek, sarsıntıyı emiyor.

Sağlık Bakanlığı'nın ihale makamı olarak 2012 yılından bu yana yaptırdığı sayısız hastane ihalesinde muhtemelen şartnamelere konulan izolatörlü bir hastaneyi İskenderun hak etmiyor muydu?

2012'den bu tarafa Sağlık Bakanlığı'nda dört bakan görev yaptı. Kamuoyuna açıklama yükümlülükleri vardır.

Çiğdem Toker kimdir?

Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı.

Anadolu Ajansı'nın sınavlarını (1988) kazanarak, adliye, Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM), yüksek yargı muhabiri olarak çalıştı. 1990-1993 yıllarında haftalık Ekonomik Panorama dergisinde; sonrasında da kesintisiz 15 yıl Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda ekonomi muhabiri olarak görev yaptı. Burada maliye, vergi, özelleştirme, enerji, rekabet politikalarını izledi. 1994 ve 2001 ekonomik krizlerini, IMF ile ilişkileri, kriz kapsamında çıkarılan kanunların TBMM'deki yasama süreçlerini haberleştirdi. Çeşitli ülkelerde Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası toplantıları muhabir olarak takip etti.

Habertürk gazetesinin ilk Ankara temsilcisi olarak gazetenin Ankara bürosunu kurdu. İstifa ederek ayrıldı. İnternet gazetesi T24'ün ilk yayınlarında OECD'nin "Futbolda Kara Para Aklama" raporunu konu alan dizi yazısıyla yer aldı. Köşe yazarı ve Ankara Temsilcisi olarak çalıştığı Akşam gazetesinden, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) el koyma sürecinde kendi isteğiyle ayrıldı.

2013-2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Gazetenin sahibi konumundaki Cumhuriyet Vakfı yönetimi değiştikten sonra kendi isteğiyle ayrıldı. 2018'de katıldığı Sözcü gazetesindeki yazılarına 2022 Kasım ayında ‘küçülme' gerekçesiyle son verildi. Fox TV kanalında yayımlanan "Orta Sayfa" adlı haber programında yorumcu olarak yer alıyor.

Eleştirel finans haberciliği olarak da tanımlanan yazıları hakkında kimileri astronomik, çok sayıda manevi tazminat davası açıldı. Konusu bir imar haberi olan yazısı hakkında hapis cezası istemiyle yargılandı. Kamu ihaleleri ve şirketleri konu alan çok sayıda yazısı da Sulh Ceza hâkimlikleri kararlarıyla erişime engellendi.


Kitapları

Adım da Benimle Beraber Büyüdü- Abdüllatif Şener, Doğan Kitap, 2008

"Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı - Şehir Hastaneleri" kitabına makale katkısı, İletişim Yayınları, 2018

- Kamu İhalelerinde Olağan İşler - Tekin Yayınevi, 2019

Ödülleri

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi "En Başarılı İktisat Muhabiri Ödülü" (1995)

- Sabah Gazetesi "Muammer Yaşar Bostancı Haber Yarışması Büyük Ödülü" (1997)

Türkiye Ziraat Odaları Birliği "Basında Tarım Ödülü" (2000)

Milliyet Gazetesi "Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü" – "Taksiyarhis'in Zehra Teyzesi" başlıklı röportaj (2001)

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti-TGC "Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü" |"Evcil'in Dönüşü" dosyası – (2005)

- European Press Prize "The Mystery of the Secret Funds" – "Yorumcu Ödülü"nde kısa liste (2015)

Halkevleri "Basın Ödülü" (2016)

Uluslararası Şeffaflık Derneği Ödülü (2016)

İstanbul Tabip Odası "Basında Sağlık Ödülü" (2016, 2018 ve 2019)

- TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi "Emre Madran Koruma Ödülü" (2017 ve 2019)

Eskişehir - Bilecik Tabip Odası "Halk Sağlığı Ödülü" (2017)

ÇGD "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Ödülü" (2017)

ÇGD Bursa Şubesi "Meslekte Dayanışma Ödülü" (2018)

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü "Uluslararası Cesaret Ödülü - Kısa liste" (2018)

Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü – "Kamu İhalelerinde 21/b Usulü" dosyası-(2018)

Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği "Önder Kadınlar Ödülü" (2019)

Rekabet Derneği "Adil Rekabete Katkı Ödülü" (2019)

- TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası "Hasan Balıkçı Onur Ödülü" (2020)

Halkevleri Dayanışma Ödülü (2020

Ankara Tabip Odası – "Şehir hastanelerinin ekonomi politiğini tüm gerçekliğiyle ortaya koyarak kamuya ve sağlık çalışanlarına etkilerini görünür kılan haberleri" nedeniyle (2021)

- TMMOB Şehir Plancıları Odası - Kent Planlama Basın Ödülü (2021)

İzmir Gazeteciler Cemiyeti "Hasan Tahsin Basın Özgürlüğü Ödülü" (2021)

SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği "Yılın Kadınları" Ödülü (2021)

Alanya Gazeteciler Cemiyeti - Ulusal Basında Yılın Gazetecisi Ödülü (2021)