Devletin bir kurumu ihale yapacaksa, öncesinde o işin bütçe kaynakları açısından kaç liraya mâl olacağını bilmesi, bunun için de hesap yapması gerekir.
Söz konusu olan inşaat ihalesiyse de bu hesabı, inşaat, elektrik, makine mühendislerinin yer aldığı teknik ekip fiyat araştırması da yaparak çalışır, saptar. "Yaklaşık maliyet" adı verilen bu hesabın ihale öncesinde, son teklifler alınıncaya kadar gizli tutulması gerekiyor. Yani yasal (ve teorik )olarak, müteahhitlerin teklif verecekleri ihalenin kaça mâl olacağına ilişkin devletin hesabını bilmemesi gerekiyor ki, ihaleye fesat karıştırılmasın.
Kamu İhale Kanunu, yaklaşık maliyetin ifşa edilmesini, başkası yararına kullanılmasını kesin bir dille, hem de yasanın birden fazla maddesinde yasaklıyor.
Fiyatın ihaleden önce öğrenilmemesi, teklif verenlerin kendilerine göre yapacakları hesaba göre çıkacak sonuçlar arasında kamu için avantajlı olan teklifin belirlenmesini kolaylaştırıyor.
Peki yaklaşık maliyet hep mi gizli? Hayır. İhaleler bittiğinde, yaklaşık maliyet tutarları da ortaya çıkıyor.
TOKİ'nin (Toplu Konut İdaresi) 21 Şubat'tan bu yana yaptığı deprem konutları ihaleleri hakkında, -şu anda okuduğunuz hariç- 6 yazı yazdım. Bu yazıların tümünde, TOKİ'nin pazarlık usulüyle her gün dörder beşer adet yaptığı konut ihalelerine yer verdim. Tamamında değilse bile bir grup ihalede sadece en büyük teklif tutarlarını değil. TOKİ'nin ihale öncesinde belirlemiş olduğu yaklaşık maliyet tutarlarını da paylaştım.
Maliyet yüksek dosya gizli
Bu yazıların ardından gelen okur mesajlarının önemli bir kısmı, tutarların çok yüksek olduğu yönündeydi. İlk grup ihalelerde konut başına maliyet 1,5 milyon civarındayken, ihale sayısı ve dolayısıyla konut sayısı arttıkça konu başına maliyet 1,7, hatta 1,8 milyon TL'ler çıkıyor. TOKİ'nin deprem bölgesindeki şehirlere için yaptığı ihalelerin hemen hemen tamamı, sadece konut değil, altyapı ve çevre düzenlemelerini de içeriyor. Dolayısıyla, konut başına maliyet tutarının belirlenmesinde altyapı ve çevre düzenlemesinin de dikkate alınması gerektiği belirtiliyor.
"Köy evi" 2,8 milyon TL
Ancak inşaat sektörüne yakın, biri kamudan diğeri özel sektörden iki okurum, ilettikleri mesajlarda altyapı ve çevre düzenlemesi dahil olsa bile bu rakamların bazı ihaleler için çok yüksek olduğunu vurguluyor. Dosyalar gizli olduğu için de bu hesabın nasıl yapıldığının anlaşılamadığını belirtiliyor.
Sözgelimi, 28 Şubat'ta yapılan Adıyaman'da 250 adet köy evi inşaatı ihalesinde en düşük teklifi 635 milyon TL ile Eray Aktay-Biroğlu İnşaat verdi. Bu, "köy evi" diye ihale edilen projede konut başına maliyetin 2 milyon 540 bin TL olduğu anlamına geliyor…
Aynı ihalede, TOKİ'nin belirlemiş olduğu yaklaşık maliyet ise lütfen dikkat, 715 milyon 438 bin 839 TL. Bu da devletin Adıyaman'da yaptıracağı köy evi için, konut başına maliyeti 2 milyon 861 bin TL olarak hesapladığını gösteriyor. (Şirket yüzde 11,25 indirim yapmış.)
Peki, altyapı ve çevre düzenlemesi dahil bile olsa gerçekten de bu rakamlar kamu kaynakları açısından soru işareti doğurmuyor mu?
Yaklaşık maliyeti açıklamanın kanunen yasak olduğu doğru olsa da Adıyaman'da bir köy evinin 2 milyon 861 bin TL'ye mâl olacağını hesap eden devletin de bu hesabı nasıl yaptığı izaha muhtaç hale geliyor.
Misal, gerekçe enflasyonsa, ya da çok kaliteli malzeme ise bunu herkes bilsin. Parası devletten çıkıyor nasılsa. Millet de vergisinin nereye nasıl gittiğini takip etsin, gururlansın.
|
Çiğdem Toker kimdir? Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı. Ödülleri |