Koronavirüs döneminde biz göçmenlerin en büyük sorunlarından biri uçuş yasakları ve seyahat edememek oldu.

Yakın mesafelerde yaşayanlar genellikle riski göze aldı, memlekete gidebildi, sevdiklerine kavuşabildi. Fakat bizler gibi Kuzey Amerika kıtasının batı yakasında ya da Avusturalya, Uzakdoğu gibi yerlerde yaşayan göçmenler için durum biraz daha karışıktı. Aktarmalı uçuşlar en az 17-18 saat sürdüğü için birçok insan, uçakta maske çıkartma riskini almak, havaalanlarında kalabalığa karışmak istemedi ve geçtiğimiz yaz tatillerini bulundukları ülkede/şehirde geçirdi.

Uzak diyarlarda yaşayan göçmenler olarak ülkemize adım atmayalı neredeyse iki sene olacak. Artık rüyalarımızda sevdiklerimizle buluşuyor ve memleket hasreti gideriyoruz.

Geldiğimiz noktada ise herkesin canına tak etmiş durumda. Bu yaz herkes, her türlü riski alıp gitmek ve ailelerini görmek istiyor.

Fakat bu yaz durum geçen seneden daha beter. Şu sıralar Türkiye'de günlük vaka sayısı ortalama 30 bin, Kanada'da ise 5 bin. Aşılama başladı, ama varyantlarla karşı karşıyayız.

Yaklaşık on ay önce, Koronavirüs döneminde nasıl seyahat edebileceğimizi Chilliwack Hastanesi Covid-19 Yatan Hasta Sorumlusu ve Agassiz Toplum Sağlığı Merkezi doktoru Ercüment Bedir'le konuşmuştum. Kendisini tekrar aradım. Son konuşmamızdan bu yana nelerin değiştiğini sordum.

Bedir şöyle dedi: "On ay önceye göre Covid-19 hakkında çok daha fazla şey biliyoruz. Aşılar sayesinde tünelin sonunda bir ışık gördük, umudumuz arttı. Ancak aşıların koruyuculuğunun yüksek olduğunu bilsek de, bulaştırma riski hakkında hâlâ çok az şey biliyoruz. Buna ilaveten ortaya çok fazla varyant çıktı. Birçok hükümet varyant durumunu ciddiye alıyor ve insanların temaslarını azaltmasını öneriyor. Genel olarak, yaşam şekillerimizde, iş hayatımızda ve seyahat özgürlüklerimizde sıkıntılar devam ediyor.

On ay öncesine göre daha yorgun, gergin, biraz daha kilolu, çok fazla Netflix seyreden insanlar olduk."

Dr. Bedir'in seyahat konusunda gördüğü riskleri ve önerilerini aşağıda sıralıyorum. Söz kendisinde. 

Ercüment Bedir

Önlemler 2022 Ocak sonrası, aşı pasaportları geldiğinde gevşeyebilir

1. 2022 Ocak sonrası önlemler biraz daha gevşeyebilir. Çünkü aşı pasaportu gelmesi bekleniyor.
2. Aşı pasaportları mobil aplikasyonlar şeklinde olacak. Uluslararası yolcular, Covid-19 aşısı olduklarına dair bilgiyi ve/veya hükümetlerin istedikleri test sonuçlarını buraya yükleyebilecekler.
3. Şu anda yaşadığımız en büyük sorun varyantlar. Vaka sayılarını artırıyor ve gençlerin de normale göre ağır geçirmesine sebep oluyor.
4. Varyantların çıkması normal. Virüsün doğası şekil değiştirmesidir. Şu anda vakalar yükselip, bulaşıcılık artarken, ölüm oranları azalıyor. Virüsler şekil değiştirirken zayıflayabilir, hatta kendini yok da edebilir.
5. Pfizer ve Moderna şu an bilinen varyantlara karşı aşılarının etkili olduğunu ya da küçük modifikasyonlarla varyantlara göre ayarlanabileceğini söylüyorlar. Astra Zeneca ve Sinovac'in varyantlara karşı etkisini bilmiyoruz.
6. Varyantların İngiltere formu genel olarak daha yaygın, özelliği kolay bulaşması ve daha ağır hastalığa neden olması. Güney Afrika formunda bazı tedavi metodları ve aşılar işe yaramayabiliyor. Brezilya formunda da hastalığı bir kez olanlar tekrar olabiliyor. Bu formda da bazı tedaviler işe yaramayabiliyor.
7. Aşıların korumadaki etkisi oldukça iyi ancak bulaştırmayı ne kadar azalttığını tam bilmiyoruz. Aşılansanız da virüsü taşıyıp Mesela Kanada'da aşılı dahi olsanız, ev halkından biri hastalığa yakalandığında, sizin de 10 gün karantinaya alınmanız isteniyor.
8. Aşılama hızına gelirsek, o da ülkelere dağıtılacak aşı sayısı ile ilgili. Pfizer aşısı iki doz arasını 21, Moderna ve Sinovac 28 gün olarak öneriyor. Ancak elde aşı olmadığı için bu teknik olarak mümkün olmuyor. İkinci doz aşılar için şu anda yaklaşık 3-4 ay Yeni çalışmalar tek doz aşıyı olduktan sonra Pfizer aşısının bulgulu Covid-19 riskini yüzde 90 azalttığını söylüyor ama etkisinin ne kadar sürdüğünü bilmiyoruz.
9. Aşıların bulaşma riskini ne kadar azalttığı ile ilgili çalışmalar yapılıyor. Yayımlanan bazı makalelere göre Astra Zeneca aşısını iki doz olanların bulaştırmayı yüzde 67 azalttığı, tek doz Pfizer aşısının ise dört kat sayıda insanı asemptomatik Covid-19'dan koruduğu yönünde.
10. Türkiye'de yapılan Çin aşısı Sinovac'ın bulaştırmayı ne kadar azalttığı ile ilgili henüz kabul edilmiş, anlamlı bir yayın yok.
11. Çocuklara aşı yapılmıyor. Çocuklar daha çok taşıyıcı ve asemptomatik hasta olabiliyor. Seyahatlerde bu da bir risk. Bir yaşın altında çocuklar ve de kronik hastalığı olan çocuklar Covid-19'u biraz daha ağır geçirebilir. Ona da dikkat etmek lazım.
12. Bana göre pandeminin bitmesi ve özgürlüklerimize kavuşmamız, aşıların bulaştırma dataları ortaya çıktıktan sonra belli olacak. Yakında yeni yayınlarla bu durum da açığa kavuşur.
13. Kanada Başkanı Trudeau'nun, "Herkes aşılanana kadar, aşılananlar için kısıtlamaları kaldırmayı doğru ve etik bulmuyoruz" şeklinde bir açıklaması var. Bunun nedeni de bulaştırma riski.
14. Yazın vaka sayılarının biraz azalması beklenir ancak Türkiye'de halihazırda yüksek olan sayıların, ülkenin turistlere yani çeşitli ülkelerden gelecek varyantlara açılması ihtimalinde daha da artma ihtimali olabilir. Gelecek yabancı turistlerin aşılı olması onları koruyabilir ama dediğim gibi yayma riskleri hakkında net veriler yok elimizde.
15. Bu nedenlerle, zorunlu seyahatler haricinde kimsenin bu yaz ülke içi veya dışı seyahat etmesini önermiyorum.
16. Ülkeler de seyahatleri engellemek adına kurallar koyuyor, maddi-manevi seyahati zorlaştırıyorlar. Mesela Kanada'ya dönecek yolcuların test zorululuğu, üç gün belirlenen otelde zorunlu konaklama ve kişi başı 2000 Kanada doları ödeme ve evlerine dönüşte de 14 gün karantina zorunluluğu var. 
17. Bu kurallar ülkelerin aşılama hızına göre değişebilir. Ancak yine Kanada örneğini verecek olursak vaka sayılarına ve aşılama hızına bakarak, Temmuz-Ağustos'a kadar büyük değişiklik beklemiyorum.
18. Tüm bu maddi manevi riskleri göze alarak seyahat edenlere ise önerilerim şunlar; direkt uçuşları veya aynı ülkeden aktarmaları tercih etsinler, maskelerini yemek yeme zorunluluğu haricinde çıkartmasınlar, iki metrelik sosyal mesafeyi korusunlar, elleri sık sık yıkamak özellikle temaslar sonrasında çok önemli, gidilen yerde mümkün mertebe otel yerine ev tercih etsinler. Eğer ev kalabalık ise ve imkan varsa otel tercih edilebilir.