Kararı NATO Zirvesi'nde alınmıştı; Türkiye ile İsveç arasında Güvenlik Mekanizması toplantısı yarın yapılacak

T24 Dış Haberler

Türkiye ve İsveç, yarın Ankara'da Güvenlik Mekanizması toplantısı gerçekleştirecek. Toplantıya Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard’ın başkanlık etmesi öngörülüyor. Güvenlik Mekanizması toplantısı, iki ülke arasında terörizm konularında iş birliğinin geliştirilmesi bakımından önem taşıyor.

2023 NATO Vilnius Zirvesi kapsamında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri’nin katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, Türkiye ile İsveç arasında Bakanlar seviyesinde “Güvenlik Mekanizması (Security Compact)” toplantısı yapılması kararlaştırılmıştı.

İsveç’in terörizmle mücadele temelinde, Haziran 2022’de imzalanan Üçlü Mutabakat Zaptı'nda kayıtlı
taahhütlerinin tümüyle uygulanması doğrultusunda bir “yol haritası” sunması üzerinde mutabık kalınmıştı.

Görüşmelerde hangi konular ele alınacak?

Görüşmelerde, yol haritası çerçevesinde, başta terörizmle mücadele olmak üzere, güvenlik alanındaki iş birliği ele alınacak. Bu bağlamda, özellikle PKK ve FETÖ bağlamında ilave adımlar atılması
hedefleniyor.

Hakan Fidan’ın İsveç Dışişleri Bakanı ile yapacağı görüşmelerde ayrıca, ikili konular ile bölgesel ve küresel gelişmeler ele alınacak.

Üçlü Mutabakat Zaptı

İsveç ve Finlandiya, 18 Mayıs 2022 tarihinde resmî olarak NATO’ya üyelik başvurusunda bulunmuştu. 28 Haziran 2022 tarihinde düzenlenen NATO Madrid Zirvesi kapsamında, Türkiye ile İsveç ve Finlandiya arasında, anılan ülkelerin terörle mücadele ve savunma sanayii alanlarındaki taahhütlerini
kapsayan Üçlü Mutabakat Zaptı imzalanmıştı. Üçlü Mutabakat Zaptı'nda "terörle mücadele mevzuatının güçlendirilmesi", "PKK ve uzantılarının anılan ülkelerdeki faaliyetlerinin engellenmesi", "Türkiye'ye yönliek savunma sanayii ihracatına getirilen kısıtlamaların kaldırılması" gibi taahhütlerde bulunulmuştu.

Bu kapsamda İsveç, Yeni Terörizmle Mücadele Yasası, Üçlü Mutabakat Muhtırası'nın imzalanmasından kısa bir süre sonra 1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe koydu. Ayrıca “Terör örgütü ile angajmana girilmesi” ve “terör örgütüne destek verilmesi” halinde örgütlenme özgürlüğünün sınırlandırılması için, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde İsveç Anayasası’nda değişiklik yapıldı.

İsveç ile ikili ilişkiler

2024 yılı Türkiye ile İsveç arasında diplomatik ilişkilerin tesisinin 100. yıldönümü. İsveç, Nordik ülkeler arasında Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı konumunda.

2023 yılında ticaret hacmi 4,1 milyar dolar olarak kaydedildi ve ortak hedef ticaret hacmini 5 milyar dolara taşımak.

İsveç’in 18 Mayıs 2022 tarihinde NATO’ya üyelik başvurusunun ardından diyalog süreci ivme kazanmıştı. Bu süreçte, terörle mücadele ve savunma sanayii alanları geliştirilmesi öngörülen iş birliği başlıkları arasına dahil olmuştu. İsveç, savunma sanayii alanında Türkiye’ye yönelik ambargoları kaldırmıştı.

İsveç çıkmazı sona erdi; Türkiye'den Stockholm'e NATO üyeliği için vize

Türkiye, yaklaşık 1 yıllık itirazın ardından İsveç'in NATO'ya üyeliğini onayladı. TBMM'de Meclis Genel Kurulu'nda İsveç'in Kuzey Atlantik Antlaşması'na (NATO) Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi üzerindeki görüşmeler 24 Ocak'ta tamamlandı ve teklif onaylandı. Meclis'ten geçen kanun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla 25 Ocak'ta Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı.

AKP, MHP, CHP ve DEVA Partisi İsveç'in NATO üyeliğine "evet" oyu verirken; İyi Parti, DEM Parti, Saadet Partisi ve Hüda-Par ve TİP'ten oylamaya katılan vekiller "hayır" oyu verdi.

TIKLAYIN | Genel Kurul'dan onay çıktı: TBMM'den İsveç'e NATO vizesi!

ABD, orijinal belgeleri görmek istedi

Bu gelişmelerin ardından 2021 yılından beri ABD ile ikili ilişkilerin en önemli gündem maddelerinden biri olan ve İsveç'in NATO üyeliği konusunda bir pazarlık unsuruna dönüşen F-16'ların Türkiye'ye satışı ile ilgili sürece gözler çevrildi.

Gözler Ankara-Washington hattına çevrilirken Türkiye'nin F-16 sürecini başlatmak için Türkiye’nin İsveç’in NATO'ya katılım belgelerini depozitör ülke olan ABD’ye sunması gerektiği öğrenildi. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeffry Flake, Reuters’a yaptığı açıklamada Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre’ye F-16 konusunda resmi bildirimi yapması için belgelerin Washington’a teslim edilmesini bekleyeceğinin sinyallerini vermişti. Flake, "Karar Washington'a sunulur sunulmaz (F-16'lar için) resmi bildirim yapılacaktır" demişti.

TIKLAYIN | ABD Büyükelçisi'nden "Önce İsveç'i Washington'a resmen bildirin, F-16 için adımı hemen atalım" mesajı

TIKLAYIN | Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç'in NATO vizesini onayladı; F-16 bildirimi için belgelerin Washington'a gitmesi bekleniyor

TBMM süreci 16 Kasım'da başlamıştı

İsveç ve Finlandiya 18 Mayıs 2022'de NATO üyeliğine başvurmuştu. Türkiye önce her iki ülkeyi de veto etmiş, ardından Finlandiya'nın üyeliğini onaylamıştı. Türkiye, İsveç'i bekletmesine "Kuran yakma eylemleri ve terörist grupları korumasını" gerekçe göstermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan 23 Ekim 2023'te İsveç’in NATO’ya Katılım Protokolü'nü imzalayarak Meclis'e göndermişti.

Türkiye, İsveç ve NATO'nun üçlü görüşmesi sonrası yapılan açıklamada, Türkiye'nin, İsveç'in NATO'ya Katılım Protokollerini TBMM'ye sevk edeceği, İsveç'in de Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik sürecinin canlandırılması konusundaki çabaları destekleyeceği bildirilmişti.

İsveç'in NATO'ya üyeliğine ilişkin protokol, Dışişleri Komisyonu'nda 16 Kasım'da gündeme gelmişti. Toplantıda karar çıkmazken, komisyondaki görüşmelerin belirlenecek yeni bir tarihte devam edeceği belirtilmişti.

Katılım Protokolü Meclis Dışişleri Komisyonu'nda 26 Aralık'ta kabul edilmişti.

Dünya basınında

ABD'nin önde gelen gazetelerinden The New York Times (NYT), İsveç'in NATO üyeliğinin ittifaka potansiyel askeri operasyonlar için kuzeyde çok geniş bir alan sağlayacağını; ayrıca Stokholm'ü de NATO'nun koruma şemsiyesi altına alacağını hatırlattı.

ABD merkezli haber ajansı Associated Press de TBMM'nin onayıyla İsveç'in NATO üyeliğinin önündeki büyük bir engelin kalktığını vurguladı.

Türkiye'nin İsveç'in üyeliğine PKK ile bağlantıları sebebiyle karşı çıktığını hatırlatan AP, TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Fuat Oktay'ın, "İsveç anti-terör yasalarını güncellediğini, PKK'nın finansal faaliyetlerini engellediğini, bir terör şüphelisini tutukladığını ve birini de iade ettiğini" söylediğini abonelerine aktardı.

ABD merkezli The Wall Street Journal gazetesi, İsveç'in NATO üyeliğinin onaylanmasının "Rusya'nın Ukrayna'nın işgali karşısında ittifakın tarihi genişlemesinin önündeki son engellerden birinin kalkması" olarak nitelendirdi.

Erdoğan'ın hem Finlandiya'nın hem de İsveç'in NATO'ya girişini engellemekle tehdit etmesiyle başlayan süreci "Türkiye ile Batılı güçler arasındaki diplomatik açmaz" olarak tanımlayan gazete, son olarak İsveç'in üyeliğinin onaylanmasıyla bu açmazın sona erdiğini yazdı.

TIKLAYIN | TBMM'nin İsveç'in NATO üyeliğini onaylaması dünya basınında: Erdoğan'ın 'U dönüşü'

Rusya: Türkiye'nin, İsveç'in NATO'ya katılımına onayı kendi egemen kararı

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Peskov, Ankara'nın İsveç'in NATO üyeliğini onaylamasını "Türkiye'nin kendi egemen kararı" olarak nitelendirdi.

Türkiye'nin Kuzey Atlantik İttifakı'nın bir üyesi olduğunu hatırlatan Peskov, "Bu çok açık bir gerçek. Ankara'nın bu ittifak konusunda kendi yükümlülükleri var, kendi müzakere süreçleri var" ifadelerini kullandı. Peskov, "Bu, Türkiye'nin egemen kararıdır" değerlendirmesinde bulundu.