316 AKP milletvekilinin imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunulan ve partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifinin maddelerinin görüşmelerinin başlaması için oylamaya yapıldı. Bazı milletvekillerinin kullandıkları oyu göstermesi sebebiyle tartışmalı geçen oylamadan 338 'evet' oyu çıktı. Görüşmelere saat 15.00'te devam edilmek üzere ara verildi.
Oylamada toplam 480 milletvekili oy kullandı. Oylamadan çıkan sonuçlar şöyle:
Evet: 338
Hayır: 134
Boş: 5
Çekimser: 2
Geçersiz: 1
'Gizli' yapılması gereken oylamadan fotoğraflar…
TBMM’deki 550 koltuğun dağılımı ise şöyle:
AKP 317, CHP 133, HDP 59 (11 vekil tutuklu ve oy kullanamadı), MHP 39, bağımsız milletvekili 2.
AKP'de eksik 2 oy
AKP, TBMM Başkanı İsmail Kahraman'ın yoğun bakımda olması ve yerine AKP'li TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın'ın oturuma başkanlık etmesi sebebiyle 2 eksik oy kullandı.
Oylama öncesi protestolar
Görüşmeler öncesi Meclis önünde yapılan protesto eylemine polis müdahale etmiş, müdahalede STK üyeleri yaralanmış, CHP’li Necati Yılmaz’ın dişi kırılmıştı.
Usul tartışması
CHP, anayasaya aykırılık iddiasıyla önerge verdi, CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, değişiklik teklifinin görüşülemeyeceğini öne sürünce usul tartışması açılmıştı.
Canlı yayın tartışması
HDP ve CHP anayasa görüşmelerinin halk tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için canlı yayınlanması konusunda ısrar etmiş, AKP sürekli canlı yayına karşı çıkmıştı.
AKP'den kameralı tedbir
Oylama esnasında AKP'li milletvekillerinin Meclis kürsüsünün olduğu yerde cep telefonlarıyla oy kabinlerini fotoğrafladığı görüldü.
Yaşanan kalabalık üzerine CHP'li vekillerin itirazıyla oylama durduruldu ve kabinler ile kürsünün boşaltılması kararı verildi.
Oylama, kabinlerin etrafının boşaltılması sonrasında kaldığı yerden devam etti. Oylamada 338 'evet' oyu çıktı.
Neler oldu?
HDP Grup Başkanvekili Filiz Kerestecioğlu, tutuklu vekillerin Meclis'e getirilmesi talebinde bulundu.
CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal, bir konuşma yaptı. Baykal, teklifin milletin bilgisi olmadan Meclis'te görüşüldüğüne dikkat çekerek "Ayıplı malını satmaya çalışan tüccar gibi OHAL'de anayasa değişikli yapmaya çalışıyorsunuz" eleştirisinde bulundu. (Konuşmanın tam metni için tıklayın.)
HDP Milletvekili Meral Danış Beştaş, anayasa değişikliğinin TBMM'yi işlevsiz hale getireceğini vurgulayan Beştal anayasa değşikliğini "Varlığım Cumhurbaşkanı'na armağan olsun' anayasası" olarak tanımladı. (Konuşmanın tam metni için tıklayın.)
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da teklif üzerine yaptığı konuşmada "Bu bir memleket meselesidir" dedi ve OHAL'de anayasa konuşulmaz demenin doğru olmadığını savundu ve "Şimdi bizim yaptığımız Atatürk anayasalarına dönmektir" dedi. (Bozdağ'ın konuşması için tıklayın.)
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, Anayasa teklifiyle rejim değişikliği yapılmadığını savunarak, “Yapılan hükümet sistemi değişikliğidir. Daha doğru bir ifade ile hükümet netleştirmesi yapılıyor” dedi.
Başbakan Binali Yıldırım, TBMM'deki anayasa değişikliği teklifi görüşmelerinde açıklama yaptı. Yıldırım, yönetimde iradenin tek olması gerektiğini savunurken "Başbakan yok evet. Ya biz makam mevki delisi değiliz, memleketin geleceği için bir Ali değil bin Ali feda olsun" dedi. (Yıldırım'ın konuşması için tıklayın.)
'Vekil TV' yayına başladı
CHP ve HDP, anayasa değişikliği görüşmelerinin canlı yayınlanması için Meclis Başkanlığı’na başvuru yapmıştı. Ancak bu öneri kabul edilmedi. CHP Milletvekili Ali Şeker daha önceden duyurduğu gibi canlı yayın için sistemiyle görüşmeleri yayınladı.
Başbakan: Bir Ali değil, Binali feda olsun!
Başbakan Binali Yıldırım, TBMM'deki anayasa değişikliği teklifi görüşmelerinde açıklama yaptı. Yıldırım, yönetimde iradenin tek olması gerektiğini savunurken "Başbakan yok evet. Ya biz makam mevki delisi değiliz, memleketin geleceği için bir Ali değil Binali feda olsun" dedi.
Yıldırım, teklifteki hükümetin vekillerden güvenoyu almamasına ilişkin olarak da eleştirilere “Güvenoyu vermeyince hükümet olabilir misiniz? Milletin verdiği güven yetmiyor mu bir de vekillerden alacağız” yanıtını verdi.
MHP'li Parsak: Hükümet netleştirmesi yapılıyor
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, Anayasa teklifiyle rejim değişikliği yapılmadığını savunarak, “Yapılan hükümet sistemi değişikliğidir. Daha doğru bir ifade ile hükümet netleştirmesi yapılıyor” dedi.
Parsak, partisine yönelik eleştiri getirenlere, “İthamlar oldu. Bunları ileri sürenler, 15 Temmuz'da yaşananları, muhtemel gelişmeleri anlamayan ya da anlamak istemeyenlerdir” dedi.
Anayasa teklifinin rejim değişikliği getirmeyeceğini ileri süren Parsak, “Her şeyden önce şunu söyleyeyim; rejim değişikliği değil, hükümet sistemi değişikliğidir. Daha doğru bir ifade ile hükümet sistemi netleştirmesi söz konusu. Hükümet sisteminin ne olduğu konusunda tartışmalar vardı. Parlamenter sistem mi, yarı başkanlık mı, hep tartışıldı. Şimdi bu tartışma netleşiyor” dedi.
Parsak, Anayasanın değiştirilemez hükümleri ve ilk 4 maddeye dokunulmadığını kaydetti. Bu eleştirileri ‘ciddiyetten, gerçekten uzak bir isnattır' diye değerlendiren Parsak, TBMM'nin 5 denetimle ilgili yetkisinden 4'ünün korunduğunu söyledi. Parsak, gensoru yöntemine de sistemin yapısı gereği ihtiyaç kalmadığını ifade etti. Parsak, MHP olduğu sürece ‘özerklik ve bölgesel yönetim olmayacağını' söyledi. Meclis'te yeterli oy çıkarsa referanduma sunulacağını kaydeden Parsak, “Millet ne derse MHP'nin başı gözü üzerindedir” dedi.
Bozdağ: Bizim yaptığımız Atatürk anayasalarına dönmektir
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, TBMM Genel Kurulu'ndaki anayasa değişiklik paketi teklifi hakkında hükümet adına bir konuşma yaptı. Bozdağ, Meclis’e gelen teklifin “Atatürk anayasalarına dönmek” olduğu savundu.
Bozdağ konuşmasında 'rejim değişikliği' eleştirilerine yanıt vererek "Bu teklif rejim değil hükümet değişikliği teklifidir. Parlamento kaldırılmıyor, güçleniyor" dedi.
HDP'li Beştaş: 'Varlığım Cumhurbaşkanı'na armağan olsun' demektir
HDP Milletvekili Meral Danış Beştaş, TBMM'deki anayasa görüşmelerinde konuşuyor. Anayasa değişikliğinin TBMM'yi işlevsiz hale getireceğini vurgulayan Beştal anayasa değşikliğini "Varlığım Cumhurbaşkanı'na armağan olsun' anayasası" olarak tanımladı.
Baykal: Ayıplı malını satmaya çalışan tüccar gibi...
Eski CHP Genel Başkanı ve Antalya Milletvekili Deniz Baykal,anayasa değişiklik teklifine ilişkin konuşma yaptı. Baykal, anayasa teklifi değişikliğin Türkiye'yi kamplaştırarak bölebileceğini söyledi. Baykal, değişiklik teklifinin olağanüstü hâl (OHAL) döneminde yapılmasını "kriz döneminde ayıplı malını satmaya çalışan tüccar"a benzetti ve "Dışarıda OHAL var, Meclis'te sıkıyönetim" dedi.
Baykal, OHAL döneminde hızlı bir şekilde yapılmaya çalışılan değişiklik teklifinin "Bir fırsat çıktı, derhal bitirelim var" anlayışının olduğunu savundu ve yapılan araştırmalara göre teklifin kamuoyunda bilinmediğini ifade etti.
Baykal, değişiklik teklifinde Cumhurbaşkanı'nın Anayasa Mahkemesi (AYM) üyelerininin çoğunu belirleyebileceğine dikkat çekerek “Sağduyumuzu mu kaybettik? Bir siyasi parti genel başkanına AYM üyelerini belirleme hakkı verilebilir mi?” diye sordu.
CHP: Değişiklik teklifi anayasaya aykırı
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, anayasa değişiklik teklifinin Anayasaya aykırı olduğunu belirterek, teklifin iade edilmesini istedi.
Teklifin tümü üzerindeki konuşmalara geçilmeden önce Altay, “Anayasa değişiklik teklifinin TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına aykırıdır. Bu anayasayla, Anayasanın ikinci maddesi ve 4. Maddesi açıkça ihlal edilmektedir. Bu teklifi iade etmenizi talep etmekteyiz” diye konuştu.
Meclis Başkanvekili Ahmet Aydın da, “Meclis Başkanlık Divanı olarak görüşmeye başlamak üzere olmuş olduğumuz bu teklifle ilgili bizim görüşemeyiz yani iade edebilecek gibi ne İçtüzüğün ne Anayasanın verdiği bir yetki yok. Bu teklif bastırılmış. Rapora bağlanmış. Biz bu teklifi görüşmek durumundayız” değerlendirmesini yaptı. Ardından usul tartışması açıldı.
CHP'den görüşmeler öncesi son sözler: Diktatörlük, zorbalık!..
CHP Kocaeli Milletvekili Fatma Kaplan Hürriyet, teklif görüşmeleri öncesi söz alarak, "İzmir’de bir trafik polisi, iktidarın yapamadığını yaparak, canını tehlikeye atarak halkını korudu. Bu anayasa değişikliği teklifi dikta getirir. Meclis'te bu diktaya evet diyen 330 vekil varsa, ülkede başka darbeci aramaya gerek yok diye düşünüyorum" dedi.
CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş ise, "İşte bugün yargının tek adama bağlanmasına, Türkiye'nin diktatörlüğe sürüklenmesine karşı çıkan hukukçular zorbalıkla engellendi. Milletvekillerimize şiddet uygulandı. Diktatörlük meclisten geçmeden uygulamaya girdi. Yol yakınken vazgeçin" dedi.
AKP: "Usul tartışması" doğru değil
AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan, anayasa değişikliği görüşmeleriyle ilgili olarak "Yeni bir OHAL varmış gibi usül tartışması gibi söylemler doğru değil. İç tüzüğe bakacağız, karar vereceğiz" dedi.
Turan şunları söyledi:
"'Biz 18 maddelik teklife karşıyız, oyunlarla Meclis'i ele geçirmek istiyoruz' diyorsanız biz soğukkanlılıkla gayret edeceğiz. Söz vermek vaya vermemek başkanın takdirindedir. Başkan anayasa değişikliği görüşüleceği için bunu uygun görmediğini söyledi. Bu takdir hakkı Başkan'ın, saygı duymak zorundayız. Başkan'ın lehinde olduğumuzu söylemek istiyoruz"
CHP'li Altay: Sen önce imza attığın boş kâğıda bak
Bülent Turan'ın ardından söz alan CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, "Sayın Turan sen önce boş kağıda attığın imzaya bak, o teklif 15 Temmuz'da imza attığın parlemntoyu ortadan kaldırıyor, o imzana sahip çık önce" dedi. "AKP'nin kurulduğu 2000'den beri 2000-2012'nin son ayına kadar bütün vesikalarına bakın, programına bakın her vesilede parlamenter sisteme övgü vardır" ifadesini kullanan Altay, "Şimdi başınıza taş mı düştü de 10 sene sonra bu parlamentoyu yok etmek istiyorsunuz" diye konuştu.
MHP: Teklife imza atmadık ama...
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, anayasa değişikliği teklifinin TBMM Başkanlığı'na 316 AKP milletvekilinin imzasıyla sunulduğunu hatırlatarak "MHP'li vekiller olarak bu metne imza atmadık ancak bu değişiklik tekflifine ilişkin ilk teklifler sayın Genel Başkanımıza iletildikten sonra yapılan görüşmeler sonrası metin oluşturulmuştur. Ana muhalefet partisinin sorumluluğu yerine getirilmek yerine peşin peşin karşı çıkarak tutumunu baştan ilan etti" ifadesini kullandı.
Tutuklu Demirtaş'ın dilekçesi okundu
HDP Grup Başkanvekili Ahmet Yıldırım, aralarında eş genel başkanlar Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın da bulunduğu 11 HDP milletvekilinin tutuklandığını hatırlattı. Demirtaş'ın cezaevinden gönderdiği mektubu okuyan Yıldırım, şöyle konuştu:
"Meclis'in 11 vekilinin hakkı, oy kullanma hakkı gasp edilmişken bu görüşme hukuka aykırı olacaktır. Benim ve diğer 10 tutuklu vekilin her oturumda gizli oy kullanma hakkı vardır. Başkanlık bizim oy kullanmamız için gerekli tedbirleri almalı. Aksi durum iç tüzüğe açıkça aykırı olacaktır"
18 maddeye düşürüldü
Başbakan Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin uzlaşmaya vardığı 21 maddelik anayasa değişikliği teklifi, Meclis Anayasa Komisyonu'nda 18 maddeye düşürülmüştü.
Anayasa değişikliği teklifi komisyondan geçti, hangi değişiklikler oldu
İki tur görüşme yapılacak
Partili cumhurbaşkanlığı içeren anayasa değişikliği teklifinin görüşmeleri iki kez yapılacak. İkinci tur oylamaya birinci turun bitiminden 48 saat önce başlanamıyor.
Oylamalar gizli
Teklifin kabul edilmesi için Meclis üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun, yani en az 330 milletvekilinin kabul oyu vermesi gerekiyor. Anayasa oylamaların gizli olacağını hükme bağlıyor.
Kritik oylama ikinci tur
Teklifin görüşmelerinin ikinci turunda, 330'un altında oy alan madde düşecek. Tümünün oylamasında da kabul oylarının 330'un altında kalması halinde teklifin tümü düşmüş olacak.
Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları, bir daha görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderebiliyor.
Anayasa değişikliğine ilişkin kanunun referandumu, Cumhurbaşkanının onaylamasının üzerinden 60 gün geçtikten sonra yapılabiliyor. Bu durumda, referandumun önümüzdeki nisan ayı içerisinde yapılması bekleniyor.
Polis müdahalesinde CHP'li vekiller yaralandı; Necati Yılmaz'ın dişi kırıldı
TBMM Genel Kurul'da saat 14.00'de başlayan görüşmelerin öncesinde CHP genel başkan yardımcıları ve milletvekillerinin de aralarında bulunduğu, STK üyeleri ve avukatlardan oluşan grup, Meclis Dikmen Kapısı önünde anayasa değişiklik teklifine ilişkin görüşmeleri protesto etmek üzere toplanmak istedi. Çevik kuvvet ekiplerinin biber gazıyla müdahalesi sonucu bazı CHP'li vekiller ile sivil toplum kuruluşu üyeleri yaralandı. CHP Ankara Milletvekili Necati Yılmaz'ın dişinin kırıldığı diğer vekillerin de çeşitli yerlerinden yaralandıkları öğrenildi.
Meclis önüne protesto için yürüyen gruba polis müdahalesi