ABD ekonomisinin 2015 yılı birinci çeyrek büyüme oranıyla ilgili ilk tahmin 29 Nisan günü yayımlanmıştı. Beklenen yüzde 1 idi, yayımlanan yüzde 0.2 oldu. O tarihte mart ayı dış ticaret açığı henüz belli değildi.
ABD mart ayı dış ticaret açığı rakamı 51.4 milyar dolar oldu. Beklenti 43.1 milyar dolardı. Bu rakam, 2008 yılının ekim ayından bu yana görülen en yüksek dış ticaret açığı. Nedeniyse, güçlü dolar ve Batı Limanları’nda işçilerin yaptığı grevin mart ayının ortasında bitmesi. Grev bitince bekleyen ithalat işlemleri ay içinde sonuçlandırıldı ve mart ayı ithalat rakamı bir önceki aya göre 17.1 milyar dolar artmış oldu. İhracat ise bir önceki aya göre sadece 1.6 milyar dolar arttı.
ABD’nin Çin’le olan ticaretinde verdiği açık tutarı, mart ayında 31.2 milyar dolara çıktı. Şubat ayında bu rakam 22.5 milyar dolardı. Keza Japonya’yla olan ticaretinde verdiği açık tutarı 4.2 milyar dolardan 7.1 milyar dolara yükseldi.
Öte yandan ABD’de hizmet sektörü ISM endeksinin nisan ayında 57.8’e yükseldiğini gördük. Bu noktada şu soru sorulabilir: Dış ticaret açığındaki artışın büyümeye olan negatif katkısı, hizmet sektörünün büyümeye pozitif katkısıyla dengelenebilir mi? Sanmıyoruz. Nedeni şu: Petrol fiyatlarının düşmesi benzin fiyatlarını düşürmüş ve tüketicinin harcama gücünü artırmıştı. 2014 yılına göre halen düşük olmasına rağmen, son üç ay içinde ABD’de benzin fiyatları yüzde 30 yükseldi.
Fed, dış ticaret açığındaki artışı ve bu nedenle büyüme performansındaki düşüklüğü hava koşullarına ve geçici faktörlere bağlıyor. Ancak geçen hafta yayımlanan Gallup Tüketici Güven Endeksi’ndeki 9 puanlık düşüş, güçlenen dolar ve kontur niceliksel gevşeme politkaları uygulayan Çin ve Japonya’yla olan dış ticaretteki açığın büyümeye devam etmesi, durumun pek de öyle olmadığına işaret ediyor.
ABD’de büyüme oranı tahminini U.S. Bureau of Economic Analysis adlı kurum yapıyor. Federal Reserv Board üyeleri ve Fed başkanları, FOMC kararlarıyla ilgili görüş ve karar açıklarken kendi ekonomik projeksiyonlarını da masaya koyuyorlar. Bu projeksiyonlar dört değişkeni kapsıyor ve bunlardan birisi de büyüme. Fed’in her yıl tarihini önceden açıkladığı planlı sekiz toplantısı, U.S. Bureau of Economic Analysis tarafından ilan edilen bu istatistiklerin açıklanma takvimine göre ayarlanıyor. Bazen istatistiklerin açıklanması toplantı tarihlerinden sonraya sarkabiliyor. Misal, 2014 dört çeyrek ilk büyüme tahminlerinin tamamı FOMC toplantıları sonrasında açıklandı. Bu tür gecikmeleri dikkate alarak Fed’den bir ekibin ekonomik projeksiyonlar yaptığını ve isabet yüzdeleri nedeniyle bu projeksiyonlara hem üyelerin, hem de kamuoyunun itibar ettiğini not edelim.
Fed 16 – 17 Haziran günlerinde yapacağı toplantısında 2015 yılıyla ilgili ekonomik projeksiyonlarını yenileyecek ve toplantı sonrasında başkan Yellen bir basın toplantısı düzenleyecek.
U.S. Bureau of Economic Analysis adlı kurumun internet sitesinde* büyüme tahminleriyle ilgili şöyle bir bilgi var: “Birinci çeyrek büyümesinin arkasında tüketim harcamaları ve özel sektör stok yatırımı var. Birinci çeyrekle ilgili ikinci tahmin 29 Mayıs günü yayımlanacak. 2015 yılı ikinci çeyrek ilk tahmini 30 Haziran günü yayımlanacak. Aynı gün 2015 yılı birinci çeyrek üçüncü tahmini de açıklanacak.”
Yani, 16 – 17 Haziran tarihlerinde yapılacak Fed toplantısı öncesinde, 2015 yılı birinci çeyrek büyüme tahmininin ikinci revizyonu dışında Fed’in elinde, 2015 yılı büyüme performansına ilişkin resmi hiç bir veri olmayacak!
Peki Fed, sadece resmi birinci çeyrek ikinci büyüme tahminine bakarak faiz artırım kararı verebilir mi? Elbette verebilir. Çünkü Fed ekibi de isabetli ekonomik projeksiyonlar yapabiliyor. Peki Fed’in yapacağı bu projeksiyondan 2015 yılının ikinci çeyreği için daha yüksek bir büyüme oranı çıkabilir mi?
Cevap: 1) benzin fiyatlarının yüzde 30 yükselmesi nedeniyle tüketim harcamalarının ve 2) özel sektör stok yatırımlarının büyümeye olan olumlu etkisinin ikinci çeyrekte düşecek olması, 3) yüksek gelen dış ticaret açığının büyüme oranını düşürücü etkisinin artacak olması ve 4) akıbeti belirsiz petrol fiyatlarının enflasyon, dış ticaret ve istihdam üzerindeki net etkisinin öngörülemez oluşu türü nedenlerle, hayır!
U.S. Bureau of Economic Analysis adlı kurumun internet sitesinde* şu bilgi de yer alıyor: “İlk büyüme tahminleriyle ikinci büyüme tahminleri arasındaki sapmanın mutlak değer olarak ortalaması 0.5 puan. Üçüncü tahminle ilk tahmin arasındaki sapmanınkiyse 0.6 puan.”
Yani, 2015 yılı ilk çeyreği için yapılan ilk büyüme oranı tahmini olan yüzde 0.2, 29 Mayıs günü açıklanacak ikinci tahminden 0.5 puan, 30 Haziran günü açıklanacak üçüncü tahminden 0.6 puan daha az ya da daha fazla olabilir!
Soru şu: Dış ticaret açığı büyüme oranını düşürüyorsa, mart ayı verisinden sonra birinci çeyrek büyüme oranı ikinci tahmini yüzde 0.2'de daha mı az olur, yoksa daha fazla mı?
0.5 puan negatif revizyon yapıldığını düşünelim. Yani 2015 ilk çeyrekte ABD ekonomisi yüzde 0.3 küçülmüş olsun! Piyasalar buna nasıl bir reaksiyon gösterir?
Özetle; Çin faktörü, güçlenen dolar, soğuk kış koşulları ve yükselen dış ticaret açığı nedeniyle, 29 Mayıs günü ikinci büyüme tahmini açıklandığında, hızla toparlandığı sanılan ABD ekonomisinin 2015 yılının birinci çeyreğinde küçülmüş olduğunu görmek kimseyi şaşırtmamalı.
Önceki gün yüksek gelen dış ticaret açığı nedeniyle Atlanta Fed’in ikinci çeyrek büyüme tahminini yüzde 0.8’e indirdiğini not ederek yazımızı, bir stratejik planlama ve risk yönetimi sorusuyla bitirelim:
Birinci çeyrekte küçülme varken, kaya gazı ve petrolü üreten şirketlerin tahvillerini satınalan yatırımcılar bu şirketlerle ilgili hayalleri için “mother fracking dream” derken, ikinci çeyrekle ilgili henüz ilk resmi tahmin yapılmamışken ve eldeki veriler, ikinci çeyrek büyüme oranının pek parlak olmayacağına işaret ediyorken; ABD ekonomisinin teknik olarak resesyona girmiş olması ihtimalini göz ardı ederek, Fed'in haziran ayında faiz artırım kararı alması akla mantığa uyar mı?
*http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm