Galatasaray ve Fenerbahçe Şampiyonlar Ligi ön elemelerini geçemediklerinden, Beşiktaş ta Federasyon Kupası’nı kazandığı için 2024-25 sezonu Avrupa Ligi’nde mücadele ediyorlar. Başakşehirspor ise Konferans Ligi’nde maçlarına devam edecek.
Yenilenmiş formatıyla Avrupa Ligi’nin (AL) ilk haftasında Galatasaray ve Fenerbahçe rakiplerini yenerken, Beşiktaş deplasmanda Ajax ’tan 4-0 gibi ağır bir yenilgi aldı.
Avrupa Ligi’nde format değişikliği
UEFA Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Konferans Liginde 2024/25 sezonunda format değişikliğine gitti. Eskiden takımlar gruplarda oynarken, bu kez gruplar kaldırıldı. Takım sayıları 32’den 36’ya çıkarılarak, 36 takımlı lig usulüne dönüldü.
Bu değişikliğe göre, daha önceki dörder takımdan 8 grubun olduğu formatta her takım grubundaki 3 farklı takımla iç saha ve deplasmanda olmak üzere ikişer maç yapıyordu. Yeni formatta ise her takım 8 farklı takımla dördü iç sahada, dördü deplasmanda olmak üzere maç yapacak. Takım eşleşmelerinde torba sistemi kullanılmaya devam edilecek.
2024-25 Şampiyonlar Ligi yeni formatına göre de torbalarda yer alan her takım, her torbadaki iki takımla ikişer maç yapacak. Bu iki maçın biri iç sahada, diğeri deplasmanda oynanacak.
Her üç kupada da lig usulüne göre oynanacak maçlarda, ligi ilk sekizde tamamlayan kulüpler doğrudan son onaltıya gidecekler. Ligi 9.sıra ile 16.sıra arasında bitirenler seri başı olarak; ligi 17.sıra ile 24.sırada tamamlayan kulüpler ile play-off maçları oynayacaklar. Play-off maçlarını geçen sekiz takım da bu şekilde son onaltıya kalmış olacak. İlk 24’ün dışında kalan takımlar ise kupalardan elenmiş olacak.
Yenilenmiş formatıyla AL’de, ülkemizden ve Hollanda’dan üçer; Almanya, Belçika, Çekya, Fransa, İngiltere, İspanya, İsveç, İtalya, Portekiz ve Yunanistan’dan ikişer; Azerbaycan, Bulgaristan, Danimarka, Macaristan, İsrail, Letonya, Norveç, Romanya, İskoçya ve Ukrayna’dan birer takım Kupa 2’de mücadele edecek.
UEFA neden format değişikliğine gitti?
UEFA, bu turnuvalardaki format değişikliklerinin temel amacını daha fazla takım, daha fazla büyük maç ve daha dengeli bir rekabet olarak açıklıyor olsa da değişikliğin özü iki temel nedene dayanıyor. Bunlardan ilki: Büyük kulüplere daha fazla para vererek, olası bir yeni Süper Lig gelişiminin önünü kesmek. İkincisi ise daha fazla para kazanmak.
Yenilenen format bize daha fazla maç izleme şansı sunuyor olmakla birlikte, her maç daha fazla reklam, daha fazla sponsorluk geliri ve daha fazla içerik tüketmek anlamına geliyor.
Kulüplere daha fazla maç oynatarak, daha fazla para kazanmak bu değişikliğin temel sebeplerinden en önemlisini oluşturuyor.
Ülkemizde yayıncı değişti
UEFA değişen formatla birlikte yayın havuz gelirlerini artırdığı için lokal yayıncı kuruluşların önemli bir bölümü de değişti. Bu kapsamda ülkemizde de UEFA turnuvaları yayın hakkı Acun Ilıcalı’nın EXXEN’inden TRT’ye geçti. TRT UEFA turnuvalarının yeni yayıncısı oldu. TRT’nin bu amaçla UEFA’ya ne kadar ödeme yaptığı resmi olarak açıklanamasa da tutarın 100 milyon euro civarında olduğu tahmin ediliyor. Acun Ilıcalı UEFA maçları yayın bedeli olarak 30 milyon euro civarında para ödediğini duyurmuştu.
Tüm bu değişiklikler sonucunda, elemelerle birlikte Konferans Ligi’nde toplamda 178 takım, Avrupa Ligi’ne 76 takım, Şampiyonlar Ligi'ne ise toplamda 81 takım katıldı.
Biz televizyonlarımızın karşısında her hafta birinci ve ikinci torbada yer alan güçlü takımların birbirleriyle oynadıkları kıran kırana maçları izleyeceğiz. Bu lig maratonu en güçlü takımların zirvede yer almalarını sağlayacak bir sistemi de kalıcılaştırmış oluyor. Bu değişim bir süre sonra lokal liglerin izlenmesini düşürecekmiş gibi görünüyor.
UEFA yenilenen turnuvalardan 4.4 milyar euro gelir bekliyor
Yeni formatta liglerdeki takım sayısının artışıyla UEFA gelirlerini en az yüzde 33 arttırmayı hedefliyordu. Ne var ki, son açıklanan bütçeye göre gelirler 5 milyar euroluk hedefin altında 4.4 milyar Euro olarak yeniden revize edildi.[1] Bu haliyle bile bu tutar, geçen sezon ki gelirin yüzde 22’lik artışı anlamına geliyor.
Bu artış büyük kulüpleri ne kadar tatmin edecek ileride göreceğiz.
Yenilenmiş haliyle de olsa, kişisel görüşüm: Kupalarda kulüplere dağıtılan gelirlerdeki dengesizliğin azalmayacağı gibi çevre liglerin toplam gelirden aldıkları pay daha da düşmeye devam edecek.
UEFA diğer taraftan, bu yapı ile son ana kadar birçok takım için heyecanın devam edecek olması fikrini gündeme getirerek, hem çevre liglere bir ümit pompalayıp hem de merkez liglere daha fazla para aktararak onları Süper Lig oluşumundan uzak tutmak istiyor.
UEFA kupalara ne kadar parasal ödül ayırdı?
UEFA yeni format değişikliği ile gelirlerini yüzde 22 artırmış olacak. Buna bağlı olarak oluşması beklenen 4.4 milyar euroluk gelirden, giderler düşüldükten sonra 3.317 milyon euro parasal ödül her üç kupada oynayan kulüplere dağıtacaktır.
Bu tutarın:
- 467 milyon eurosu (yüzde 74,38) UEFA Şampiyonlar Ligi ve UEFA Süper Kupası'nda yarışan kulüplere,
- 565 milyon euro (yüzde 17,02) UEFA Avrupa Ligi'ne katılan kulüplere,
- 285 milyon euro (yüzde 8,60) da UEFA Konferans Ligi'ne katılan kulüplere paylaştırılacaktır.
Takımlarımız ne kadar para kazanabilir?
Gelelim işin sonuç kısmına.
Avrupa Ligi ve Konferans Ligi’nde oynayan dört takımımız ne kadar para kazanacak bu turnuvalardan.
UEFA kulüplere dağıtılacak bonus ödemelere ilişkin bu formatta karışık bir hesaplama ve dağıtım yöntemi belirledi. Yer darlığından burada anlatmayacağım. Bu ayrı bir yazı konusu olacak kadar geniş bir konu. Ama şunu söyleyebilirim özetle.
UEFA geçmiş yıllarda kulüplere parasal ödül dağıtırken, sportif performansın dışında pazarlama ve yayın havuz gelirleri ile takım reyting katsayısına göre iki farklı gelir kalemi altında kulüplere parasal ödül dağıtmaktaydı. Şimdi yenilenen haliyle bu gelir kalemlerinin yerini Medya Değer Bonusu isimli yeni bir gelir kalemi aldı. Bunun için kulüplerin medya sıralamasında 5 yıllık takım puanı sıralaması etkili olacaktır. Takımların medya değer sıralamadaki yerlerine göre medya değer bonusu ödemesi yapılacaktır.
Sportif performans gelirleri nasıl dağıtılıyor?
2024/25 sezonunda UEFA; Şampiyonlar Ligi’nde 2.437 milyon euro (yüzde 74,14), Avrupa Ligi’nde toplam 564.618.077 euro (yüzde 17,18) ve Konferans Ligi’nde de 285.294.680 euro (yüzde 8,68) olmak üzere toplam 3.286.912.767 euro parasal ödül dağıtacaktır.
UEFA Avrupa Ligi’nde mücadele edecek her takıma hoş geldin ödemesi olarak 4.310.000 euro bonus ödeyecektir. Bu tutar Konferans Ligi’nde ise 3.170.000 euro olarak belirlenmiştir.
Buna göre;
- AL’de galibiyete 450 Bin; Konferans Ligi (KL)’nde de 400 bin euro ödenecektir. Beraberlik için bu tutarlar sırasıyla 150 ve 13.3 bin euro olacaktır.
- Lig sıralaması bonusu pay başına AL’de 75 Bin; KL’de 28 bin euro öngörülmüştür.
- Ligi ilk sekizde tamamlayan kulüpler AL’de 600 Bin, KL’de ise 400 bin euro alacaktır.
- Ligi 9-16 arası tamamlayan kulüplerin alacağı tutar ise AL’de 300 Bin, KL’de de 200 bin eurodur.
- Son 16’ya kalmak için play-off’u geçenler AL’de 300 Bin, KL’de ise 200 bin euro alacaklardır.
- Son 16’dya kalan takımlar AL’de 1.750.000; KL’de 800 bin euro kazanacaktır.
- Çeyrek finale yükselenler AL’de 2.5 Milyon; KL’de 1.3 milyon euro başarı primi alacaktır.
- Yarı finale yükselen takımlar AL’de 4.2 milyon; KL’de 2.5 milyon euro almaya hak kazanacaktır.
- Final oynayan kulüpler AL’de 7 milyon euro; KL’de 4 milyon euro ödüle ulaşacaktır. Finali kazanan takım ise ilave AL’de 6 milyon, KL’de ise 3 milyon euro alacaktır.
- AL şampiyonu oynayacağı Süper Kupa’da 4 milyon euro daha para kazanacaktır.
AL ve KL’nde maç takvimi
|
UEFA Avrupa Ligi'nin 2024/2025 sezonu takvimi şöyle:
Play-off: 13 Şubat 2025 / 20 Şubat 2025 Son 16 turu: 6 Mart 2025 / 13 Mart 2025 Çeyrek final: 10 Nisan 2025 / 17 Nisan 2025 Yarı final: 1 Mayıs 2025 / 8 Mayıs 2025 Final: 21 Mayıs 2025 Avrupa Ligi'nin final karşılaşması, 21 Mayıs 2025'te İspanya'nın Bilbao kentindeki San Mames Stadı'nda yapılacaktır. UEFA Konferans Ligi'nin 2024/2025 sezonu takvimi ise şöyle:
Play-off: 13 Şubat 2025 / 20 Şubat 2025 Son 16 turu: 6 Mart 2025 / 13 Mart 2025 Çeyrek final: 10 Nisan 2025 / 17 Nisan 2025 Yarı final: 1 Mayıs 2025 / 8 Mayıs 2025 Final: 28 Mayıs 2025 Turnuvanın finali Polonya'nın Wroclaw şehriyle aynı adı taşıyan statta oynanacaktır. |
Sonuçta;
Avrupa Ligi’nde şampiyon olan bir takım tüm maçlarını kazandığında, ulaşacağı toplam kazancı medya değer bonusu ile birlikte 43.3 milyon euro; Konferans Ligi’nde ise 21.6 milyon euro olacaktır.
Bu tutar Şampiyonlar Ligi’nde ise 156,9 milyon euroya ulaşmaktadır.
Buradan da çıkan sonuç takımlarımızın Şampiyonlar Ligi’nde neden olmaları gerektiğini somut olarak ortaya koymaktadır.
Temsilcilerimizden Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray UEFA Avrupa Ligi'nde, Başakşehirspor’a da UEFA Konferans Ligi'ndeki maçlarında başarılar dilerim.
Değişen Şampiyonlar Ligi’ni tüm yönleriyle bir başka yazımda ele alacağım.
[1] https://editorial.uefa.com/resources/028b-1a7880138a24-7a993e2e33d1-1000/20240322_circular_2024_13_en.pdf
|
Tuğrul Akşar kimdir? Tuğrul Akşar 1962 yılında Niğde'de doğdu. 1988'de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü'nden mezun oldu. Aynı fakültenin İşletme Anabilim dalında yüksek lisansını tamamladı. 1989'dan itibaren bankacılık sektöründe yönetici olarak çalıştı. Konusunda referans olan ilk kitabı "Endüstriyel Futbol" 2005 yılında yayımlandı. 2006'da Doç. Dr. Kutlu Merih ile birlikte "Futbol Ekonomisi", 2008'de "Futbol Yönetimi" adlı kitapları çıktı. 2010'da "Futbolun Ekonomi Politiği", 2013'te "Krizdeki Futbol", 2020'de de altıncı kitabı "Endüstriyel Futbolun En Üst Aşaması: Finansal Futbol" yayımlandı. Doç. Dr. Kutlu Merih ile birlikte 2005 yılında Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi'ni kurdu. Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği'nin (TKYD) oluşturduğu Kurumsal Yönetim ve Futbol Endüstrisi Çalışma Grubu'nda da yer alan Akşar, 2010'da yayımlanan "Kurumsal Yönetim İlkeleri Işığında Türk Futbol Kulüpleri Yönetim Rehberi"nin iki bölümünü kaleme aldı. "Futbol Ekonomisi" ve "Futbol Yönetimi" kitapları bazı üniversitelerde seçmeli derslerde ana kaynak olarak okutulan Akşar, Türk futbolunun sorunlarına çözüm olabilecek araştırmaları yayımlama, araştırmacılara referans sağlama, futbolun entelektüel boyutuna katkıda bulunma amacıyla www. futbolekonomi.com sitesini hayata geçirdi. Bir süre Radikal ve Cumhuriyet Spor eklerinde ve Tamsaha'da yazdı, halen Dünya gazetesinin haftalık "Ekospor" köşesinde ve Mayıs 2015'ten itibaren T24'te yazıyor. |