Futbolekonomi- 14 Mart 2025 Fenerbahçe’yi UEFA Avrupa Ligi’nden eleyerek çeyrek finale yükselen İskoç Rangers FC finansal ve yönetsel olarak kaosun içinde yolunu bulmaya, küllerinden yeniden doğmaya çalışan bir kulüp.
2012’de kulüp ödeyemediği 49 milyon sterlinlik vergi borcundan iflasa sürüklenmiş ve arkasından da dördüncü kümeye düşürülmüştü.[1] 2015’te tekrar İskoç Premier Lig’e geri dönen Rangers FC şampiyonluk hasretini ancak, 2020-21 sezonunda dindirebildi ve namağlup İskoç Premier Ligi’nde şampiyon oldu. Ertesi yıl Avrupa Ligi’nde final oynadı ama finalde Eintracht Frankfurt'a penaltılarla kaybetti.
İşte Rangers FC yeniden ayağa kalkma çabası içinde olan bir kulüp. Bu amaçla yeniden yapılanmaya, finansal disipline ulaşmaya ve Celtic ile yeniden rekabet etmeye çalışıyor. Ne var ki, Rangers FC’de sular durulmuş değil. Kulüpte büyük çaplı bir yönetsel değişim sözkonusu. Teknik direktör değişim hızı ise yüksek. Her ne kadar kulüp gelirlerini artırsa da, giderler tam anlamıyla kontrol altına alınabilmiş değil. Hala giderler gelirlerin üzerinde seyrediyor. Kulüp kar edemiyor. Borçlanma ise artış eğiliminde…
Kulübün açıklanan 2024 mali tablolarına göre kulüp 94,2 Milyon sterlinlik rekor gelir elde etti. Özellikle, ticari gelirlerde ulaşılan 67 milyon sterlinlik gelir, kulübün bu gelir kaleminde rekora ulaşmasına olanak sağladı.
Negatif özkaynakların pozitife çevrilmesi, ticari gelirde çift haneli artışa ulaşılması, maliyet artışlarının yüzde 1'e kadar düşürülmüş olması, kulübün finansal olarak daha sıkı yönetilmeye çalışıldığının bir göstergesi şeklinde yorumlanabilir. Ne var ki, hala kulübün önemli sıkıntıları bulunuyor. Bunların başında kulübün brüt satış karlılığına ulaşamamış olması, tüm bu finansal hamlelerin başarıya ulaşmasını sıkıntıya sokabilecek bir nitelikte.
Maliyet kontrolü stratejisinde başarılı olan Rangers’ın finansal olarak temel amacı gider tabanını daraltarak, özkaynak tabanını genişletmek…Bu bağlamda 2023/24 sezonunda oyuncu transfer maliyetlerini kulüp bir önceki döneme göre 10,5 milyon sterlinden 2 milyon sterline kadar düşürdü.
Geçmişte önemli hukuksal sorunlar yaşayan kulüp, on yıldan fazla bir süre sonra ilk kez 2023/24 sezonunda kulüp aleyhine açılan herhangi bir dava olmaksızın sezonu tamamladı.
Rangers'ın 2023/24 hesapları, Celtic'in ardından üst üste üçüncü kez SPFL Premiership'te ikinci olarak tamamladıkları ve ayrıca İskoç Kupası finalinde büyük rakiplerine yenildikleri bir sezonu kapsıyor. Geçici başkan John Gilligan bunu "sezonun hayal kırıklığı yaratan sonu" olarak tanımladı, ancak Rangers, Aberdeen'i yendikten sonra Lig Kupası'nı kazandı.
Yönetsel ve teknik kadro değişiklikleri
Kulüpte son iki yılda çok önemli yönetsel değişiklikler yaşandı. Ibrox'taki birçok önemli isim kulüpten ayrıldı. Rangers'ın şu anda bir genel müdürü olmadığı gibi futbol operasyonları direktörü de yok. John Bennett sağlık nedenleriyle başkanlık görevinden ayrılmak zorunda kalınca, kulübü şimdi geçici bir atama ile göreve getirilen John Gilligan yönetiyor.
Gilligan basına verdiği demeçlerde,"kulübün bir hissedarı ve yatırımcısı olmaya devam ettiğini" söyledi. Amerikalı yatırımcı John Halsted’ı da yönetim kuruluna ekledi.
Ayrıca, CEO James Bisgrove'un Suudi Premier Ligi'nde mücadele eden Al-Qadsiah'a katılacağı, futbol operasyonları direktörü Craig Robertson'ın da kulüpten ayrıldığı belirtildi.
Steven Gerrard'ın Premier Lig'in zenginliklerine kapılıp Kasım 2021'de Aston Villa'ya transfer olmasından bu yana, Rangers'ta üç farklı teknik direktör görev aldı. Bu, durumu daha da kötüleştirdi, çünkü hepsinin kendine özgü oyun stilleri vardı ve bu da kadroda çok fazla değişiklik gerektirdi.
Yönetsel karışıklığın ve kaosun hüküm sürdüğü bu süreçte Giovanni van Bronckhorst takımın başına getirildi. Bronckhorst Hollandalı uluslararası oyuncu Michael Beale ile değiştirilmeden önce sadece bir yıl görev yapabildi. Beale ise 12 ay takımın başında kalabildi ve yerine eski Club Brugge ve Monaco teknik direktörü Philippe Clement getirildi.
Geçici yönetim kulübün mali yapısını düzeltmeye çalışıyor
Kulübün finansal durumuna ilişkin bilgi veren geçici başkan John Gilligan şunları söyledi: “Kuşkusuz, kulüp için zorlu bir dönem oldu ve 2023/24 sezonu boyunca ve yaz aylarında hem sahada hem de saha dışında önemli değişiklikler yaşandı. Bu değişikliklerin bir parçası olarak John Bennett, sağlığına odaklanmak için Başkanlık görevinden ayrıldı. John, kulübün destekleyici bir hissedarı ve yatırımcısı olmaya devam ediyor ve son dokuz yıldır hem Başkan hem de Yönetici olarak gösterdiği liderlik için teşekkürlerimi kayda geçirmek istiyorum.
“Ayrıca, CEO James Bisgrove'un Suudi Premier Ligi'nde Al-Qadsiah'a katılmak üzere ayrılması ve Creag Robertson'ın yakın zamanda Futbol Operasyonları Direktörlüğünü bırakmasıyla, üst düzey liderlik pozisyonlarında bir dizi değişiklik yaşadık.
"CEO pozisyonu için olağanüstü adayı aramaya devam ederken, futbol kulübümüzde finans direktörümüz James Taylor, ticaret direktörümüz Karim Virani ve futbol işe alma direktörümüz Nils Koppen liderliğinde güçlü bir yönetici ekibini koruyoruz. Üçü de incelenen dönemde işe alındı ve temel performansımızdan da görebileceğiniz gibi, stratejik hedeflerimize ulaşmada kısa sürede önemli adımlar atıldı.
"Copland Road tribününün yeniden geliştirilmesinde karşılaşılan zorluklar kulübe zarar vermeden aşılmıştır. Yönetim Kurulu başkanı olarak, evimize dönüşteki gecikmelerden kaynaklanan rahatsızlıktan dolayı taraftarlarımızdan bir kez daha özür dileriz.
"Copland Road standı artık tamamlandığına göre, engelli taraftarlarımız için tesisleri yükseltmek ve iyileştirmek için yapılan çalışmalardan son derece gurur duyuyoruz. Bunlar, artık Avrupa'nın en iyi tesislerinden bazıları ve Yönetim Kurulu'nun Ibrox'u ve daha geniş kampüsü modernize etmeye ve iyileştirmeye devam etme kararlılığının bir kanıtı."
Rangers, 2023/24 sezonunda Şampiyonlar Ligi play-off turunda PSV Eindhoven'a elenmesine karşın, Avrupa Ligi'nde daha iyi bir performans göstererek grubunu lider tamamladı ve son 16'da Benfica'ya elendi.
Gilligan, "Kuşkusuz, futbol kulübü için hem 2023/24 sezonu boyunca, hem de yaz aylarında saha içinde ve saha dışında önemli değişikliklerin yaşandığı zorlu bir dönem oldu" yorumunu yaptı.
2023/24 sezonu itibariyle kulübün genel finansal görünümü
Rangers efsanesi Ally McCoist geçen sezonun mali sonuçları hakkında sert bir değerlendirme yaparak, "Bu rakamlar gerçekten çok endişe verici. Olumlu bir bakış açısı getirmeye çalışıyorlar ama o kayıplar son derece sıkıntılı…" şeklinde kaygılarını dile getirdi.
Elbette Ally, gol atma becerisi (ve mükemmel yorumculuğu) ile bir Rangers efsanesiydi. Ally’nin kaygılarında haklı olup olmadığını anlamak için Rangers'ın finansal durumuna detaylı bir şekilde bakalım.
Rangers'ın gelirleri 2023/24 sezonunda 83,8 milyon sterlinden %5 artışla 88,3 milyon sterline çıkarak kulüp rekoruna ulaşmasına rağmen, kulüp zararı 3,1 milyon sterlinden 17,3 milyon sterline fırladı. Oyuncu satışlarından elde edilen kâr ise 23,6 milyon sterlinden 5,6 milyon sterline düştü.
Bu durum, diğer faaliyet gelirlerinin 900 bin sterlinden 4,8 milyon sterline yükselmesi ve bir mülk satışından elde edilen 1,1 milyon sterlinlik kazançla kısmen telafi edildi.
Faaliyet giderleri hemen hemen aynı seviyede kaldı ve sadece %2 artışla 110 milyon sterline çıktı. İstisnai giderler ise 1,3 milyon sterlinden 3,4 milyon sterline yükseldi.
Vergi sonrası zarar 100 bin sterlinlik vergi indirimi sonrasında 17,2 milyon sterlin olarak gerçekleşti.
Rangers'ın gelir büyümesi büyük ölçüde daha yüksek gişe gelirleri ve iç saha maçlarından maç günü gelirlerinden kaynaklandı. Maç günü gelirleri % 10 artışla 44 milyon sterline yükseldi. Ticari gelirde de bir önceki yıla göre 1 milyon sterlinlik bir artışla 20 milyon sterline ulaşıldı. Yayın gelirlerindeyse, Şampiyonlar Ligi grup aşamasına ulaşılamaması, gelirlerin 1 milyon azalarak 24 milyon sterline düşmesine neden oldu.
Giderleri kısmak, özkaynak tabanını genişletmek istiyorlar
Rangers, yaşadığı mali sıkıntılar nedeniyle uzunca bir süre negatif özkaynakla faaliyetlerini devam ettiren bir kulüptü, ancak 2022/23 sezonu sonunda özkaynaklarını pozitife çevirebildiler. 2023/24 sezonu itibariyle kulübün net özkaynakları 23,8 Milyon Sterlin’e yükselerek, artıya dönmüş oldu.[3]
Rangers'ın maliyet tabanını kontrol altına almak için çaba sarf ettiği açıkça görülüyor. Maaşlar 3 milyon sterlin (%4) azalarak 64 milyon sterlinden 61 milyon sterline düşerken, oyuncu amortismanı 2 milyon sterlin (%14) azalarak 11 milyon sterline geriledi. Oyunculara ödenen ücretlerin gelirler içindeki payı da bir önceki sezona göre %7 azaltılarak %69’a çekildi.
Ancak, 2,9 milyon sterlinlik oyuncu sakatlığı gideri kaydedilirken, diğer giderler 4 milyon sterlin (%13) artarak 32 milyon sterline çıktı.
Gelirler arttı ama giderler daha fazla arttı
Kulübün 2023/24 sezonunda toplam gelirleri 88,3 milyon sterlin olarak gerçekleşirken, aynı dönemde toplam giderler ise 93,4 milyon sterlin oldu. Kulüp 5,1 milyon sterlin zarar gider fazlası verdi. Bir önceki sezonda da Rangers 8,8 milyon sterlin gider fazlasına katlanmak durumunda kalmıştı.
Oyuncu bonservislerine ilişkin ayrılan 10,7 milyon sterlinle birlikte kulübün 2023/24 sezonunda faaliyet zararı 20 milyon sterline ulaştı. Her ne kadar, faaliyet zararında bir önceki sezona göre 4,7 milyon sterlinlik bir düşüş söz konusu olsa da, kulüp açısından en kritik konu, kulübün gelir ve gider dengesindeki gider fazlası durumu. Yani toplam gelirlerin giderleri karşılamada yetersiz kalması durumundan söz ediyorum. Bu da doğal olarak Bu tutara bir de amortisman ve diğer giderler eklendiğinde, kulübün karlılığı zarara dönüyor. Kulübün brüt satış karlılığı yaratamaması, kulüp finansal sürdürülebilirliği açısından ciddi bir tehdit unsuru olarak varlığını koruyor.
Kulüp zarar ediyor
Kulübün asli faaliyetlerinden kar edememesi, kulübün nakit akımını olumsuz etkilemiş ve nakit açığı vermesine neden olmuştur. Gider fazlası olumsuzluğunu yakıcı bir şekilde yaşayan Rangers, bu açığını kapatabilmek için yoğun borçlanmaya yöneldi. Nitekim, kulübün net borçluluğu bir önceki sezona göre % 101 artarak 26,1 milyon sterline yükseldi. Bunun sonucu kulübün finansman giderleri de 2 milyon sterlinlik artışla 4 milyon sterline ulaştı.
Vergi öncesi kulüp zararda
Rangers'ın 17,3 milyon sterlinlik vergi öncesi zararı finansal anlamda İskoç ligindeki en kötü mali sonuç oldu. Zira, Rangers’tan sonraki en yüksek kayıp 4.4 Milyon Sterlinlik zararla Hearts'ta gerçekleşti. Kural olarak, İskoç federasyonu mali konularda sıkı bir denetim gerçekleştirdiğinden, İskoç Premier Lig ekipleri bu yüzden zararlarını 4 milyon sterlinin altına indirmek veya kara geçmek zorundalar.
En büyük rakipleri Celtic ise 2023/24 sezonunu 17,8 milyon sterlin karla kapattı. Bu tutar Celtic’in 2023/24 sezonunda Rangers'tan yaklaşık 35 milyon sterlin daha fazla gelir fazlasına ulaştığını gösteriyor.
Sonuçta,
Rangers, 55 kez İskoçya lig şampiyonluğu, 33 kez İskoç Kupası ve 27 kez de İskoç Ligi Kupası'nı kazanarak kırılması zor rekorlara imza atmış ve üç kupanın üçünü de aynı sezonda yedi kez kazanarak, dünyanın diğer kulüplerinden daha fazla bu başarıya ulaşmış bir kulüp.[4]
2012’de vergi borcunu ödeyemediği için dördüncü kümeye düşürülmüş; alıcı olmadığı için hisseleri 1 sterline satılmak durumunda kalınmış,[5] hukuksal ve mali sorunlarla uğraşmaktan şampiyonluğa hasret kalmış bir takım. Nihayet 2021’de yeniden şampiyonluğa ulaşarak, bu özlemlerini sona erdirdiler. Ertesi sene Avrupa Ligi’nde final oynadılar ama penaltılarla kaybettiler.
Rangers 2023/24 finansal verilerine göre mali anlamda sıkıntılı bir kulüp pozisyonunda. Geçmişten gelen olumsuzluklardan kurtulmaya ve finansal olarak rahatlamaya çalışan kulüp yönetsel ve teknik kadro olarak ta bir değişim ve kaos içinde. Kulüp yönetiminden ayrılanlar, sık değiştirilen teknik kadrolar, İskoç Premier Lig’de en büyük rakipleri Celtic’in gerisinde kalmış olmanın verdiği sıkıntılar, kulüp üzerinde ekonomik, mali ve yönetsel baskılar yaratıyor, stresi daha da artırıyor. Bu sezon Avrupa Ligi’nde Fenerbahçe’yi elemiş olmaları onlar için bir ölçüde de olsa kısmi bir rahatlama sağladı. Eğer 2024/25 sezonu Avrupa Ligi çeyrek finalinde rakiplerini yenerek yarı finale çıkmaları mümkün olursa, bir nebze olsun nefes alabilecekler. Aksi taktirde kulübü gerçekten zorlu günler bekliyor.
[1] Bu konuda daha geniş bilgi için bakınız. Deniz Gökçe, 29 Şubat 2012, https://futbolekonomi.com/index.php/in-english/soccer-investor/2083.html
[2] https://swissramble.substack.com/p/rangers-finances-202324
[3]https://assets.ctfassets.net/39646iezddpk/37KyRFiANn2FDpsmhGzdVI/a63f0e1d2efdda456f299ad6225195e6/Rangers_Reports_and_Accounts_2024.pdf
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Rangers_FC
[5] Deniz Gökçe, 29 Şubat 2012, https://futbolekonomi.com/index.php/in-english/soccer-investor/2083.html