Bir zamanlar kazandığı başarılarla Avrupa ve dünya futbolunun olağanüstü kulübü haline gelen ve örnek kulüp modeli olarak gösterilen Manchester United bugün geçmişteki performansını mumla arıyor.

 Sir Alex Ferguson’un menajerliği bıraktığı 2013’ten bu yana Manchester United’ın sportif düşüşü durdurulamıyor. Sportif performanstaki bu gerileme kulübü ekonomik olarak da sıkıntıya sokmuş durumda.

Kulüp bir türlü Avrupa’nın en çok para getiren organizasyonu olan Şampiyonlar Ligi’nde yer alamıyor; alsa da gruptan çıkamıyor. Geçmişteki parmak ısırtan başarının yerinde yeller esiyor. Haliyle, Şampiyonlar Ligi olmadığında, kulüp parasal olarak ta sıkıntılı bir döneme katlanmak durumunda kalıyor. Bu sene devam ettiği Avrupa Ligi’nde şampiyon olsa bile kazanacağı paranın giderlerini karşılayamayacağı da biliniyor. Ama United son bir çaba ile buradan yoluna devam edip bu karabasandan kurtulmak istiyor.

Kulübün yeşil sahalardaki başarısızlığı kulübün ekonomisini de vuruyor. United’da ekonomik ve finansal olarak ta işler yolunda gitmiyor.

Biz ekonomik ve finansal değişime geçmeden önce kısaca kulübün sportif performansındaki değişmeyi, daha doğrusu gerilemeyi incelemeye geçelim öncelikle.

Sportif performans düşüyor, kulüp geriliyor

1986-2013 arası 27 sene kulüpte göreve alan Ferguson, kulübe ekonomik ve sportif olarak tarihin altın dönemini yaşatmıştı. Bu dönemde İskoç teknik adam kulübe tam 13 Premier Lig şampiyonluğu, 5 FA Cup, 2 Şampiyonlar Ligi, 1 UEFA Kupası, 1 Kupa Galipleri kupası, 1 Süper Kupa, 1 Kıtalar arası kupa, 1 FIFA Kulüpler Dünya Kupası kazandırdı. Sir Alex Ferguson’dan bu yana kulüp Premier Lig şampiyonluğuna hasret. Bu zaman diliminde United ne UEFA organizasyonlarında ne de FIFA turnuvalarında bir varlık gösteremedi. Sadece 2016-17 sezonunda Avrupa Ligi Kupasını müzesine götürebildi. 

2024-25 sezonunda Premier Lig’de oynadığı 26 maçtan 30 puan çıkartabilen Manchester United ligde onbeşinci sırada bulunuyor. Tarihinin en kötü Premier Lig performansı sergilemeye devam eden kulüp sportif anlamda sıradan bir kulübe dönüşmüş durumda.

Sir Alex Ferguson’dan sonra kulüp oniki senede dokuz teknik adam değiştirdi. Ferguson sonrası göreve getirilen David Moyes yönetiminde kulüp 2013-14 sezonunda Premier Lig'i yedinci sırada tamamladı. Manchester United 25 yıl sonra ilk kez 2014-15 sezonunda Avrupa kupalarına katılamadı. Moyes'in yerine gelen Louis van Gaal'in kulübü ligde dördüncü sıraya ve Şampiyonlar Ligi play-off turuna taşımasının ardından bir sonraki sezon Avrupa arenasına geri döndü. Manchester United, 2005-06 sezonunda Macar ekibi Debrecen'i yendiğinden beri ilk kez Şampiyonlar Ligi eleme aşamasında yer aldı.

2015-16 FA Kupası'nı kazanmasıyla, o sezon Premier Lig'i beşinci sırada tamamlayan United 2016-17 Avrupa mücadelesine 1995-96'dan bu yana ilk kez Avrupa Ligi'nde başladı. United, finalde Ajax'ı 2-0 yenerek turnuvayı kazandı ve bu sayede turnuvadaki ilk galibiyetini aldı ve UEFA'nın üç büyük şampiyonluğunu da kazanan beşinci kulüp oldu. Ne var ki, ligdeki yetersiz performans kulübü 2019-20'de bir kez daha Avrupa Ligi'ne katılmaya mahkûm etti ve United tek ayaklı yarı finalde Sevilla'ya yenildi. 2020-21 sezonunda da Avrupa Ligi'nde  finale yükselme başarısı gösterseler de, finalde Villarreal'e kaybettiler.

Kulüp son olarak 2012-13'te lig şampiyonluğunu kazandığından bu yana Premier ligde şampiyonluk yaşayamadı.

United Şampiyonlar Ligi’nde de bir varlık gösteremedi. 2021-22 Şampiyonlar Ligi’nin son 16 turunda Atlético Madrid'e toplamda 2-1 yenilerek elendi. 2021-22 Premier Lig'i altıncı sırada tamamlamanın bir sonucu olarak Manchester United, tekrar Avrupa Ligi'ne katılmaya hak kazandı . Eleme turu play-off'larında İspanyol kulüpleri Barselona'yı ve son 16 turunda Real Betis'i yendiler. Ancak çeyrek finalde, o sezon kupayı kazanan Sevilla tarafından elendiler. 2022-23 sezonunda Premier Lig'i üçüncü sırada tamamlayan United, 2023-24 UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılmaya hak kazandı. Ne var ki, Bayern Munih, Kopenhag ve Galatasaray’ın bulunduğu grupta sadece 1 maç kazanabildiler. Grubu sonuncu tamamlayan kırmızı şimşekler gruptan çıkamadılar. 2024-25 sezonunda ise UEFA Avrupa Ligi’ni ikinci sırada tamamlayarak son 16’ya kaldılar. İspanyol Real Sociedad’ı geçebilirlerse, çeyrek finale çıkacaklar. Ancak takımın genel sportif performansı hala yetersiz ve oynanan futbol ümit vermiyor.

Kısacası, ManUtd Alex Ferguson’dan sonra mazisini hala mumla arıyor. Sir Alex Ferguson ile Manchester şehrinin açık ara önde olan takımı iken, Ferguson sonrası dönemde Manchester City’nin hem sportif hem de parasal olarak çok gerisine düşüp rekabette geride kaldılar.

Kulübün mali yapısı da bozulmaya devam ediyor

Sportif başarı gelmeyince ekonomik ve finansal olarak da kulüp gerilemeye başladı. Şu anda Manchester United’da ekonomik, sportif ve finansal bir düşüş dönemi yaşanıyor. Kulüp altın dönemini geride bırakmış, gerileme dönemine girmiş bulunuyor.

Kulüp 2024/25 ara dönemi finansallarını açıkladı. Açıklanan finansallara göre kulübün bir önceki sezonun ilk altı aylık dönemine göre gelirlerinde % 11’lik bir düşüş gözlemleniyor. 2023/24 sezonunun ilk altı ayını 382,9 Milyon Sterlin gelirle tamamlayan Manchester United’da 2024/25 ara dönem altı aylık gelirleri 341,8 Milyon sterline gerilemiş durumda. [1] Ancak bu düşüş, oyuncu satışlarından elde edilen 36 milyon sterlin karla kısmen telafi edilebilmiş görünüyor. 2023/24 sezonunu toplam 661,8 milyon sterlinlik bir gelirle tamamlayan United’ın bu sezon sonu gelirlerinin yaklaşık 600 Milyon sterlin civarında olması bekleniyor.

2024/25 sezonunda gelirlerdeki düşüşün iki temel sebebi bulunuyor. Bunlardan ilki: UEFA turnuvalarındaki başarısızlıktan dolayı UEFA gelirlerinin azalması; ikincisi ise, Premier Lig’deki başarısızlığının sonucu havuz- yayın gelirlerinin düşmesi…Nitekim, bir önceki yıl Şampiyonlar Ligi'ne kıyasla yalnızca Avrupa Ligi'ne katılım, kulübün yayın gelirinde önemli düşüşe neden oldu. Yayın gelirleri 2024/25 ara döneminde 53 milyon sterlinlik bir düşüşle, 92,9 milyon sterlin olarak gerçekleşti. Geçen sezonun ilk altı ayında bu tutar 145,8 Milyon sterlin idi. Burada % 36’lık bir yayın geliri düşüşüne tanık oluyoruz. Manchester United geçen sezon (2023/24) sonunda toplam 221,7 Milyon sterlin yayın geliri elde etmişti. Açıklanan finansallara ve sportif performansa göre bu sezon yayın gelirlerinde bir düşüş yaşanabilir. Ancak, yenilenen Avrupa Ligi formatı, United’dın bu gelir düşüşünü belirli ölçüde tolere de edebilir.

Öte yandan, ticari gelirlerde 8 milyon sterlinlik bir artışla (%5)170 milyon sterlin gelir artışı yaşanırken, maç günü gelirlerinde de yüzde 5’lik bir artış sağlanarak 78 milyon sterlin tutarında bir hasılata ulaşıldı.

Gelirdeki daralmayla birlikte, kulüp faaliyet giderlerinde de 15 milyon sterlin (%4) bir tasarruf sağlandı. Bu şekilde kulüp giderleri 359 milyon sterline gerilerken, istisnai masraflar ise 10 milyon sterlinden 23 milyon sterline iki katından fazla arttı.

Yüksek borçlanma kulübün finansal yükünü de artırdı. Nitekim, 2023/24 sezonunda toplam 61,4 milyon sterlin faiz ödeyen kulübün, 2024/25 ilk altı aylık faiz yükü de 29 milyon sterlin oldu.

Kulüp 2024/25 ara sezonunda 36,4 milyon oyuncu satış karı etmesine karşın, asli futbol faaliyetlerinden bu dönemde 40,3 Milyon sterlin faaliyet zararı yaptı. 2023/24 sezonunu ise kulüp 106,8 milyon sterlin faaliyet zararıyla noktalamıştı.

2023/24 finansal dönemini toplam 113,2 milyon sterlin vergi sonrası zararla bitiren kulübün 2024/25 ara dönem vergi sonrası zararı da 26,4 milyon sterlin olarak gerçekleşti.

Geçen sezon sonunu net 473,1 milyon sterlin net borçla kapatan kulübün 2024/25 ara dönem net borcu 635,9 milyon sterline yükseldi. 

Kulüp 2023/24 sezonu sonunda her 100 sterlinlik gelirinin 78 sterlinini giderlere harcarken, bu tutar 2024/25 ara döneminde 72 sterline düştü.

Kulüp maliyet düşürme stratejisine yöneldi

Ekonomik ve finansal olumsuzluklar kulübün sportif performansını da olumsuz etkiliyor. Aslında, sportif yetersizlik, ekonomik ve finansal yetersizliğe; ekonomik ve finansal yetersizlik te sportif başarısızlığa neden oluyor. Kulüp bu kısır döngüden kurtulabilmenin yollarını arıyor. Bu kapsamda Sir Jim Ratcliffe Manchester United'ın çoğunluk hissesini satın aldığından bu yana, kulüpte maliyet düşürme ağırlıklı yönetim stratejisi uygulamaya devam ediyor.  Milyarder iş insanı Sir Jim Ratcliffe kulübün maliyet tabanını azaltmak için bir dizi karar aldı. Bunlar arasında en radikal kararlardan birisi geçen yıl 250 kulüp çalışanının işine son vermesiydi. Jim Ratcliffe  bu politikasından vazgeçmiş de görünmüyor. Bazı haber kaynaklarına milyarder yatırımcı çalışan sayısını azaltmaya devam edecek. 2025 sonuna kadar 200’e yakın kulüp çalışanını daha işten çıkartmayı planlıyor. [2] Eğer böyle olursa, bu durumun 1937'den beri takım kadrosuna her yıl en az bir yerli oyuncu sağlayan United'ın ünlü akademisini bile etkileyebileceği endişesi kulüpte hâkim.

Maliyet yönetimi stratejisi kapsamında bir diğer maliyet tasarrufu önlemi olarak ta, kulüp efsanesi United tarihinin en başarılı menajeri olan İskoç Sir Alex Ferguson'un elçilik rolünün sona erdirilmesi oldu. Aynı şekilde, Bryan Robson, Andy Cole ve Denis Irwin gibi elçi olarak görev yapan eski oyuncuların maaşları da düşürüldü.

FA Kupası finaline sübvansiyonlu seyahat gibi çeşitli diğer personel ayrıcalıkları kesilirken, geleneksel personel Noel partisi de iptal edildi.

Ayrıca, kulüp üyelerin maç günü bilet fiyatlarını yaşlılar veya çocuklar için hiçbir indirim yapmadan 66 sterline çıkarıldı ve engelli taraftarlar için otopark ücretleri artırıldı.

Sonuç

Kulüp yönetiminin maliyetleri düşürme politikası doğru bir strateji olmakla birlikte; asıl yekün oluşturan gider kalemlerinde aksiyon alınmaksızın, kulübün içinde bulunduğu ekonomik ve finansal sorunlardan kurtulması çok olası görünmüyor. Bu bağlamda kulüp yönetimi kulübün önemli gider kalemlerinde henüz gerekli aksiyonları alabilmiş değil. Kulübün yıllık 365 milyon sterline yükselen kadro maliyeti, 150 milyon sterlin civarındaki diğer giderleri, astronomik borçlanmanın getirdiği yıllık 60 milyon sterlinlik faiz ödemelerine ve tüm bunların getirdiği yıllık 514 milyon sterlinlik gider yükünü disipline etmeden; yetersiz sportif performans kaynaklı  ve düşen gelir ortamında bu giderlerin altından kalkabilmesi çok mümkün değil. 

[1] https://swissramble.substack.com/p/why-are-manchester-united-cutting?img= 

[2] https://www.goal.com/en/lists/sir-jim-ratcliffe-ineos-distance-man-utd-from-glorious-past-sir-alex-ferguson-blamed-red-devils-current-struggles/blt0cb63f8f1ea6a50d#cs8368ac35fd453b30