İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde (İBB) detaylı denetim başlattı, bilindiği üzere.
Siyasette tartışmalara neden olan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önceki gün TBMM’de AKP Grup Toplantısı’nda dile getirdiği İBB ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin konser ve festival harcamalarının incelendiği özel teftiş, devam eden genel denetimin dışında.
Aslında bu doğrudan İBB’ye yönelik bir denetim değil. Bakanlık, 2024 yılı kış teftişi programı çerçevesinde, İstanbul Valiliği ve bağlı birimlerini Mülkiye teftişine tabi tuttu.
Kalabalık müfettiş grubu İstanbul’un tüm ilçelerini mercek altına aldı. Bu denetim, iki başlı inceleme sürecini beraberinde getirdi. Bir ayakta valilik ve 39 ilçeyi yöneten kaymakamlıklara bağlı kamu kurumları var.
Diğer ayakta ise, çoğunluğu muhalefetin elindeki yerel yönetimler yani İBB ve tüm ilçe belediyeleri yer alıyor.
Bu çerçevede valilik çatısı altındaki teftiş programı uygulanınca, İBB’de de görev alan Mülkiye Teftiş Kurulu’na bağlı müfettişler son derece detaylı denetim yürütüyor.
Peki bu teftiş/denetim nasıl gerçekleşiyor? Müfettişler, hangi konuları mercek altına alıyor?
İBB başta olmak üzere, ülke genelindeki büyükşehir belediyelerinin denetimi için İçişleri Bakanlığı’nca özel denetim rehberi hazırlandı, geçen şubatta.
Her yıl güncellenen ve 2024 yılındaki İçişleri Bakanlığı’nın yerel yönetimlere yönelik yaz ve kış teftişleri hakkındaki rehber, 260 sayfadan oluştu.
Elbette, teftiş rehberini buraya birebir sığdırmak mümkün değil. Okura fikir vermesi açısından önemli bölümlerinin aktarılması daha doğru, kanımca.
Rehberin asıl iskeletini, yerel yönetimlerin faaliyetlerini düzenleyen 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu oluşturuyor. Ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun hükümlerini kapsayan faaliyetler, rehber eşliğinde müfettişlerce tek tek inceleniyor.
İmamoğlu’nun görev ve yetkileri incelenecek
Belediyenin incelemeye alınan birimlerine geçmeden önce; bizzat İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da görev ve yetkileri nedeniyle incelemeye alındığını belirteyim. Müfettişler, teftiş rehberi içeriğinde yer alan ve İBB Başkanı’nın yasalar ile diğer mevzuattan gelen belli başlı şu görevlerini / yetkilerini inceleyecek:
* Belediye teşkilatının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
* Belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları belediye meclisine sunmak.
* Büyükşehir belediye meclisi ve encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.
* Yasayla büyükşehir belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak.
* Büyükşehir belediyesinin ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak, büyükşehir belediyesi ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin bütçe tasarılarını, bütçe üzerindeki değişiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini hazırlamak.
* Büyükşehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak.
* Yetkili organların kararını almak şartıyla, büyükşehir belediyesi adına sözleşme yapmak, karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.
* Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükşehir belediyesini temsil etmek, belediye ve bağlı kuruluş avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.
* Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek.
* Gerektiğinde bizzat nikâh kıyıp kıymak.
* Diğer kanunların belediye başkanlarına verdiği görev ve yetkilerden büyükşehir belediyesi görevlerine ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.
* Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, engellilerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere engelli merkezleri oluşturulması.
* Kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında, kamu zararının oluşmasının önlenmesinde, gelirlerin artırılmasında ve sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde etkiye sahip olan ödül sisteminin personele uygulanması.
Hangi birimler var?
Müfettişlerin inceleyip rapor hazırlayacakları İBB birimlerinin bazıları şöyle:
İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi, Zabıta Dairesi, İtfaiye Dairesi, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Mali Hizmetler Dairesi, Destek Hizmetleri Dairesi, Çevre Koruma Ve Kontrol Dairesi, Fen İşleri Dairesi, Bilgi İşlem Dairesi, İmar ve Şehircilik Dairesi, Afet İşleri Dairesi, İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi, İşletme ve İştirakler Dairesi, Kırsal Hizmetler ve Mezarlıklar Dairesi, Kent Estetiği Daire, Sağlık İşleri Dairesi, Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi, Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi, Dış İlişkiler Dairesi, Ulaşım Dairesi, Emlak ve İstimlak Dairesi, Makine İkmal Bakım ve Onarım Dairesi, Özel Projeler ve Dönüşüm Dairesi, Yapı Kontrol Dairesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi, Sosyal Hizmetler Dairesi, Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi, Muhtarlık İşleri Dairesi, Hukuk Müşavirliği.
Taşınır ve taşınmaz mal işlemleri
İçişleri Bakanlığı müfettişleri, incelemeleri sırasında İBB’nin taşınır ve taşınmaz mal işlemlerini de inceleyecek.
Özellikle halen yürürlükteki Taşınır Mal Yönetmeliği çerçevesinde İBB’nin envanterinde bulunan taşınır tüm malların ve eşyaların, kayıtlarının tutulmadığına bakılacak.
Bu başlık altında; harcama yetkililerinin taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden, kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının yönetmelikte yer alan esas ve usullere göre saydam ve erişilebilir şekilde tutulup tutulmadığı tespit edilecek.
Ayrıca, belediye personelinin, kendilerine teslim edilen devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri alıp almadıkları; kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik belediyenin zarara uğrayıp uğramadığı ve zararın personelden tespit edilip edilmediği, müfettişlerce araştırılan diğer konu başlığı.
Ve ihaleler…
Bilindiği üzere, yerel yönetimlerle ilgili kamuoyuna yansıyan en önemli konu başlıkları arasında Devlet İhale Yasası ve Kamu İhale Yasası çerçevesinde gerçekleştirilen ihaleler geliyor.
Söz konusu iki ihale yasası kapsamında alım, satım ve kiralama işlemleri sırasında yerel yönetimlerin başı epeyce ağrıyor.
Gerek muhalefet gerekse iktidardaki belediye yönetimleri ihaleler hakkında sürekli kamuoyunda tartışılıyor.
İçişleri Bakanlığı müfettişlerinin İBB’de detaylı incelemeye aldığı iki farklı yöntemdeki ihaleler için bakanlık yönetimi tam 210 sayfadan oluşan özel teftiş rehberi hazırladı.
Müfettişler incelemelerinde, Devlet İhale Yasası’ndan daha çok Kamu İhale Yasası’na yoğunlaşıyor.
İBB’nin gerçekleştirdiği Kamu İhale Yasası kapsamındaki ihalelerde, müfettişlerin mercek altına aldığı konu başlıkları ise şöyle:
İhalelerde uyulması zorunlu hususlar, yaklaşık maliyet, ihale dokümanının hazırlanması ve şartnameler, ihale onayı, ihale komisyonu ve ihale işlem dosyası, ilanla ilgili iş ve işlemler, ihaleye katılım kuralları, ihale usulleri, doğrudan temin, tasarım yarışmaları, tekliflerin ve başvuruların sunulması, tekliflerin değerlendirilmesi, danışmanlık hizmet ihaleleri ile ilgili özel hükümler, ihalelere yönelik başvurular ve inceleme, yasaklar ve ceza sorumluluğu, bildirim ve tebligat esasları, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre yapılan iş ve işlemler, muayene ve kabul işlemleri, yapım işlerine ilişkin muayene ve kabul işlemleri, hizmet alımı ve danışmanlık hizmet alımına ilişkin muayene ve kabul işlemleri, mal alımlarına ilişkin muayene ve kabul işlemleri.
İSKİ ve İETT incelemesi
Mülkiye müfettişlerinin çalışmaları bu kadarla sınırlı değil elbette. Tıpkı İBB’nin genel iş ve işlemleri kadar iki önemli belediye kurumunun tüm kayıtları incelenecek.
İETT ve İSKİ’nin denetlemesi için tıpkı diğer birimler ve ihalelerin incelenmesinde kullanıldığı gibi iki ayrı teftiş rehberi hazırlandı.
İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu, İETT için 111 sayfalık, İSKİ’ye yönelik ise; 150 sayfalık denetim rehberi hazırladı.
Uzun sözün kısası; İBB, iğneden ipliğe denetleniyor.
Sonuç raporlarının önemi
Müfettişler yaklaşık üç hafta daha İBB’de çalışacaklar ve şubat başı itibarıyla raporlarını bakanlığa teslim etmeye başlayacaklar.
Soru işareti bulunan konularda gerekirse bilirkişiler aracılığıyla hazırlanan raporlar dikkate alınacak.
Sorunlu konular için muhataplarına adli veya idari yargı yolunu açacak raporlar kaleme alınacak. Bu raporlar İçişleri Bakanlığı ile İstanbul Adliyesi’ne gönderilecek.
İç siyasette gelinen son noktada; gelecek yıl erken seçim yapılması yönünde siyasi değerlendirmeler var. Takvim ve ortamın oluşmasıyla beraber TBMM’nin erken seçim kararı alma olasılığı, İBB’deki teftiş ile sonuçlarını daha önemli hale getirdi, kuşkusuz.
Hele ki, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun siyasetteki rolünü düşündüğümüzde…
Tolga Şardan kimdir?Tolga Şardan, 1988'de yerel olarak yayınlanan Ankara Ulus gazetesinde mesleğe başladı. 1989'dan 2018'e kadar Milliyet gazetesinde polis muhabirliği , Ankara Temsilci Yardımcılığı ve köşe yazarlığı yaptı. Haber ve yazılarıyla, 1992'den itibaren Çetin Emeç, Muammer Yaşar Bostancı, Abdi İpekçi'nin adını taşıyan gazetecilik ödüllerini aldı. Yanı sıra, haberler Çağdaş Gazeteciler Derneği ve Türkiye Spor Yazarları Derneği'nce ödüle layık görüldü. Ayrıca Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nce verilen 2021 Yılı Basın Özgürlüğü Ödülü'nün sahibi oldu. Şardan, 2019'da Doğan Kitap'ta yayımlanan " Komonist Masası'nda Nazım Hikmet " adlı araştırma sürecindeki kitabını kaleme aldı. 2019'dan bu yana T24'te en çok güvenlik konularını ele aldığı Büyüteç adlı köşeyi yazıyor . |