Çözüm sürecinin bitişiyle en az 8000 kişinin öldüğü bir şiddet sarmalına yine döndük. 30 yılı aşkın devam eden bu hal artık kanıksandı. 
Öcalan, süreç bittikten sonra hiç konuşmadı, konuşturulmadı. Süreç boyunca tek başına inisiyatif sahibi olmadıkça çözümün olmayacağını her iki tarafa da söyleyen Öcalan, kontrolün elinden kaçtığını gördükten sonra sanırım  sürecin kısa sürede başlaması için ısrarcı olmadı. 30 yılı aşkın sürede, Özal'dan itibaren hemen her liderle devam eden gizli görüşmelerin son süreç bozulduktan sonra devamının gelmediğini tahmin ediyorum. Şu anda maalesef çatışma  ve savaş zamanı. Gerilimin çekinmeden tırmandırılması, toplumda hemen hemen yok oranında olan iç savaş ihtimali nedeniyledir.
Sürecin bitişiyle devlet tarafından kamuoyu algısı tekrar bir barışın mümkün olmadığı yönünde oluşturuldu. Barışa zaten çok sıcak bakmayan Türk halkı barışın bozulması hakkında  her kesimiyle kendisine sunulan gerekçelere hak verdi.  Çeşitli haklar bahşedilenler nankörlük etmişti ve ezip geçmekten başka bir yol yoktu.(!) 
Kazılan hendek ve barikatların kazan açısından başarı şansının olmadığı da baştan belliydi ve çözümsüzlüğü, umutsuzluğu artırmaktan başkasına yaramadı. PKK'nın karşı taktiğinin Kürt halkı açısından da alıcısı yoktu. Devletin sorgulanmayacağı belli şiddetli askeri gücünün PKK'ya tepki olarak döneceği belliydi. PKK ise Rojava'da elde ettiği başarının çok şeyin üstünde olduğunu düşünüyordu. Ancak bu durum kimseye kalıcı bir hakimiyeti sağlamıyordu zira ortada sadece taktiksel kazınımlar veya kayıplar vardı.
Sürecin bitimiyle derinleşen savaşın gittikçe güçlenen galibi Erdoğan'dı. Zira toplumun algısını tüm gücüyle yönetiyor ve her yaptığıyla puan kaybeden örgütün karşısında iyice güçleniyordu. Devletin kahir gücü, günü okuyamayan örgüt politikaları karşısında etkinliğini daha da artırıyordu.
Çatışmanın daha uzun süre devam edeceği belli iken Diyarbakır'da toplanan kuruluşların ortak kararı Öcalan'ın sağlık durumuyla ilgili bir açlık grevi başlatmak oldu. Devletin savaş konseptini kendinden emin bir şekilde devam ettirdiği günlerde yapılan bu çıkış, zayıf bir çıkış olarak algılandı. Zira Öcalan'ın sağlığı ve ardından müdahilliğiyle gerçeekleştirilebilecek bir ivmeyle barışın önünün açılabileceği düşünülüyordu. Ancak bunun gerçekleşme ihtimalinin çok kuvvetli olmadığı pek hesaba katılmıyordu.

Öcalan'la sürpriz bir şekilde gerçekleşen kardeş görüşmesi akabinde gelen "sürecin tekrar başlamasıyla barışın gerçekleşebileceği" yönündeki çağrısı önemli bir yankı uyandırdı ve açlık grevleri bitti. Öcalan'ın 15 Temmuz darbe gecesinde darbeciler tarafından kontrol altına alınmak istendiği, adada çatışma çıktığı vb. yönündeki iddialar ise gündem edilmedi. Ancak Öcalan'ın sağ ve sağlıklı olduğu yönündeki mesajı tansiyonun düşmesine yetti. Ancak verilen barış mesajına karşılık alınıp alınamayacağı belirginleşmedi.
Öcalan'ın mesajına devlet tarafından olumlu bir karşılık geleceğini sanmıyorum.  
Zira devlet elinin güçlü olduğunu hissediyor ve bu hal ile geçen sürecin kazanç hanesine yazılacağını düşünüyor. Görüşmeye izin verilmesi ise sağlık durumu açısından gereksiz yükselecek tansiyon kozunun rakibinin eline geçmemesi telaşındandır. PKK'nın yaptığı eylemlerle puan kaybedeceğini, paralel olarak HDP'nin de zayıflayacağını hesaplıyor. Çözümün Kürt vatandaşı ikna yoluyla olacağını düşünüyor. Kürt vatandaşı ikna seçeneğinin 30 yılı aşkın denendiği ve sonucun ortada olduğu, başarısızlığı görüldüğünde  aynı metodla galibiyetin yine sağlanamayacağı açıktır.

Öcalan bir barış mesajı verdi ama çok umutlu olarak bu mesajı verdiğini düşünmüyorum. Ancak bir ziyaret dolayısıyla şu anda gerçekleşmesi çok zayıf olsa da olması gerekeni yine de söyleme gereğini hissettiğini düşünüyorum. Devletin  Amerika ve Rusya'nın itiraz etmediği bir tarzda Suriye'ye girip YPG ile savaştığı bir zaman diliminde Türkiye'de barış beklemek hayaldir. Öcalan'la görüşmeyi sağlayarak bir barış kıvılcımı oluşturarak umut beklemek gerçekçi değildir. Rojava konusunda bir anlaşma sağlanmadan, Öcalan'ı ortaya çıkararak bir çözüm beklemek, kalıcı barış ihtimalini de değersizleştirecek bir gayrettir. 
Çözüm Rojava konusunda belirginleşecektir. Suriye'de savaşın bitmesi ve belirginliğin oluşması gerekmektedir. Güneyinde bir Kürt hakimiyeti ile kendisini tedirgin hissedeceğini defalarca ilan etmiş Türkiye'nin palyatif çabalarla barışı düşünmeyeceği bellidir. Erdoğan sürecin bitişinden sonra güçlü olacağı bir seçenek dışında barışı düşünmeyecektir. Hele ki darbe sonrası Kürt meselesi gibi toplumsal tepki oluşturacak bir konuda barış yönünde çaba göstermesi çok zayıf ihtimaldir. Böylesi bir girişimin uzun süredir kendisini zayıflatmak isteyen iç ve dış muhaliflerin elini kolaylaştıracağını, kendi ayağının altını kayganlaştıracağını düşünmektedir. Bu düşünce ve güç isteği şu an barışa yaklaşma ihtimalini zayıflatmaktadır. Bu yüzden gerçekleşmesinin mümkün olmadığını bildiği "silahları gömme" teklifi dışında bir yol göstermemektedir. Barışı ancak elinin çok güçlü olduğu ve kozlarının  pazarlıkta etkili olacağını hissettiği anda gündem edecektir.
Öcalan'ın da tek inisiyatif sahibi olmadan masaya oturmayacağı bellidir. Öcalan "İmralı Notları" isimli görüşme notlarının yer aldığı kitabında süreç biterse sonrasında iki tarafın da kendisini kullanma girişimine müsaade etmeyeceğini defalarca deklare etmiştir. Öcalan'ın şu an masanın bir tarafında tek inisiyatif sahibi olamayacağı bellidir. Devlet Öcalan'ı bir kenarda tutarak kendi istediği bir zamanda anlaşarak ileri sürmek istemektedir. O zamanın şimdi olmadığını düşünerek Öcalan'ı şu an denklem dışı tutmaktadır. Ancak bir fani olan ve 65 yaşını geçmiş Öcalan'ın eceliyle ölümü sonrası bu hesabının nelere mal olacağının hesabını iyi yapıp yapmadığını bilmiyoruz. Böylesi bir durumda da "B planı yapmış olabilir ama önemli bir avantajı elinden kaçırmış olabilir.
Barış çabası son derece değerlidir ama mantıklı bir tarzda yürütülmesi gerekir. Yoksa güç sahipleri manipule eder ve "barış" diyen değersizleşebilir. Şartları, zamanı belirleyerek ısrarla arkasında durulacak bir barış söylemi toplumda zamanla etkisini gösterecektir.

@gergerliogluof
www.omerfarukgergerlioglu.com