Süt içerek kemiklerimizin güçleneceğini öğrendik, ancak yapılmış iyi çalışmalar bol süt tüketerek yaşlılıkta kalça kemiğimizi kırılmaktan koruyamayacağımızı gösteriyor. Sadece kemik erimesinden korunmak amacıyla değil, çocukların da büyürken süt içmelerinin kemik sağlığına için gerekli olduğuna inanıyoruz. Peki bu gerçeğin kendisi mi?
Harvard’lı araştırmacılar bu inancın doğruluğunu araştırmaya karar verdiler 1. Araştırmacılar çocukluk ve erken ergenlik döneminde daha fazla kalsiyum tüketiminin, kemik kütlesinin artışında tepe noktasına ulaşmaya önemli ölçüde katkıda bulunduğunu, ancak bunun yaşamın ileriki yıllarında kalça kemiği kırılmalarından korumadığı gösterdiler2. Zira kalsiyum takviyesine devam etseniz dahi elde edilmiş olan kemik yoğunluğu birkaç yıl içinde kayboluyor. Bu en çok süt tüketilen toplumlarda kalça kırığının yüksek oranda görülmesinin ardındaki muammanın kısmi bir açıklaması olabilir.
Bu muamma İsveç’li araştırma ekibini şaşkına çevirdi çünkü tekrar eden çalışmalar yüksek düzeyde süt tüketimi ile kalça kırığı riskinin arttığını tekrar tekrar ortaya koyuyordu 3,4. Bebeklerin sütte bulunan galaktozu detoksifiye etmek için gerekli enzimler olmadan doğması sonucu, kanlarında yüksek seviyede galaktoz bulunmasına neden olan ‘Galaktozemi’ denilen hastalık kemik dansitesinde kayba ve olası kırıklara neden olur. Isveç’li araştırmacılar da belki de normalde galaktozu detoks edebilse bile normal insanların da hergün süt içmesi iyi olmayabilir diye düşündüler.
Galaktoz sadece kemiklere zarar vermez. Bilim insanları laboratuvar hayvanlarını erken yaşlandırmak istedikleri zaman galaktoz vererek oksidatif stres, inflamasyon, beyin dejenerasyonu gibi yaşlılık ortamı hazırlarlar. Bizler elbette laboratuvar hayvanı değiliz. Ancak sütte yüksek miktarlarda bulunan galaktoz göz önüne alındığında süt alımını arttırmayı teşvik eden öneriler bir çelişki olabilir5. Bu nedenle araştırmacılar teorilerini test etmek amacıyla süt alımı, ölüm ve kalça kırığı oranlarına bakarak testi yapmaya karar verdiler. Kadın ve erkek 100 bin kişiyi 20 yıl boyunca takip ettiler. Ne bulduklarını tahmin edin. Süt içen kadınlarda her bir bardak fazladan süt içmek ile artan ölüm oranları, daha fazla kalp hastalığı ve önemli ölçüde daha fazla kanser vardı. Günde 3 bardak sütle ölüm riski neredeyse 2 kat artmıştı. Ayrıca çok daha fazla kemik ve kalça kırığı vardı6.
Ayrı bir araştırmada ise erkekler kırıklardan muaf olsalar bile daha yüksek süt tüketimi ile daha yüksek bir ölüm oranına sahiptiler7.
Sonuçta fazla süt tüketimi, kadınlarda hem ölüm oranını hem de kırıklarda yüksek orana neden olurken ve fazla süt içen erkeklerde daha yüksek bir ölüm oranına sebep oluyor.
Ancak galaktoz teorisine dayanarak kefir ve yoğurtta bakteriler laktozun bir kısmını fermente ederek riski azaltıyor mu ispatlamak için mortalite ve kırık riski etkisini incelemek için randomize kontrollü bir araştırmaya ihtiyacımız var. Süt ve süt ürünleri tüketiminin dünya çapında yükselişe girdiğini gördüğümüz bu dönemde sütün neden olabileceği diğer sorunları da bilmemizde yarar var8.
Referanslar:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15640478
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24247817
3. http://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/article-abstract/1885687 4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20949604
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22525982
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25352269
7. http://www.bmj.com/content/349/bmj.g6205