Brokoli mevsimindeyiz. Sevenlerin daha çok sevmesi için, hoşlanmayanların bir şans daha vermelerini sağlayabilecek bir bilimsel çalışmadan söz etme zamanı geldi. Bitkilerde bulunan; vitaminler, antioksidanlar, fitokimyasallar’ın sağlık yararlarından sürekli bahsediyoruz, ancak bu yararları görebilmek için, beslenmenizin temelini bu bitkiler oluşturmalıdır.
Bilim insanları glukorafanin gibi glukozinat’lardan zengin bir beslenmenin yaşlanmayla beraber bozulan hücresel çalışmayı, nasıl tekrar düzenlediğini gösteren kanıtları buldular. Bozulan sistemin yeniden düzeltilmesi, brokoli ve benzer sebzeleri bolca tüketenlerde kanser riskinin neden daha düşük olduğunu açıklayan mekanizma olabilir.
Her bir hücremizin içinde, mitokondri adında, hücrenin motoru gibi çalışan özel yapılar bulunur. Mitokondri bir makine gibi çalışır, yiyeceklerle aldığımız yağları ve şekerleri yakar ve onları hem hücrenin enerji kaynağı olarak hemde sağlıklı olmak için gerekli olan diğer bileşenleri üretmek için kullanır. Mitokondri ayrıca kullanmadığı, fazla yağ ve şekeri depo formuna çevirip saklar. Bu çok fazla yediğimizde şişmanlamamızın nedenidir. İyi sağlık için bu değişik metabolik aktiviteleri dengelemek zorundayız.
Beslenmeyle alınan fazla yağ ve şeker mitokondri makinesine fazla yük bindirir. Buna ek olarak özellikle yeterli egzersiz yapmıyorsak, yaşlandığımızda makinenin çalışması daha çok azalır. Yetmiş model çamaşır makinelerinin performansın aklınıza getirin. Bunun sebebi mitokondrinin ürettiği serbest oksijen radikallerinin bazı metabolik işlevleri bozmasıdır. Bu durumda mitokondri, kronik inflamasyona yol açan diğer bazı bileşenleri üretmeye başlar. Bozulmuş metabolizma ve kötü çalışan mitokondri, obezite, Tip 2 diyabet, kalp-damar hastalıkları ve bazı kanser türleri gibi kronik hastalıkların gelişmesine sebep olur.
Glukozinat’ların metabolizma üzerine etkisini araştırmak isteyen bilim insanları 12 hafta boyunca bir grup insana yüksek miktarda brokoli, bir gruba standart miktarlarda brokoli yedirirken, üçüncü gruba da hiç brokoli yedirmediler. 12 hafta sonra kanda tam 346 tane metabolit ölçüldü. Yüksek miktarda brokoli tüketenlerde mitokondri metabolizmasının düzeldiğini, kan yağlarının düzeyinin ve inflamasyonla bağlantılı olanların azaldığı görüldü. Bu etkinin Glukorafanin’lerin bir türü olan Sülforafan’ın, metabolik makine iyi çalışmadığı zaman fazla miktarda üretilen serbest oksijen radikallerini azaltan antioksidan genlerin, daha iyi çalışmasını sağlayarak etkili olduğu sonucuna vardılar.
Brokolinin de dahil olduğu turpgillere özgü sebzelerin yaşlanmayla gelen kanser, tip 2 diyabet gibi kronik hastalıkların riskini azalttığını gösteren çok sayıda bilimsel çalışma olmasına rağmen, bu çalışma ile bu etkinin arkasındaki mekanizma gösterilmiştir. Bunun arkasından ise, çok sayıda gönüllü ile kalp-damar sağlığı üzerindeki etki mekanizmasını araştıran yeni bir çalışma başlatıldı bile.
Brokoli mevsimindeyiz, faydalanmak lazım. Brokoliyi buharda hafifçe haşlayıp üzerine sarımsak,limon ve zeytinyağı gezdirerek salata gibi tüketebilirsiniz. Çok fazla pişirmemeye dikkat edin.
-------------------------------------
Referans: A diet rich in high glucoraphanin broccoli interacts with genotype to reduce discordance in plasma metabolite profiles through modulating mitochondrial disfunction Charlotte N. Armah et al 10.3945/ajcn.113.065235 To be published by the American Journal of Clinical Nutrition on 31 July 2013.
Fitokimyasal: Bitkilerde bulunan sağlık üzerine olumlu etkileri olan aktif kimyasallar. Örneğin; resveratrol, selenium, likopen gibi çok bilinenlerin yanısıra 10 bin kadar keşfedilmiş ve belki henüz keşfedilmeyi bekleyen kimyasal maddeler..