Bu hafta 8 mayıs Dünya Yumurtalık Kanseri Günü. Belirtileri çok sinsi olan ve başka belirtilerle kolay karışabilen bu kanser türü konusunda bilgilenmek çok önemli hatta hayat kurtarıcı olabilir.
Yumurtalık kanseri kadında yumurta üreten üreme bezinin anormal şekilde büyüme ve çoğalması olarak tanımlanabilir. Amerikan Kanser Birliği’ne göre Amerika’da 2014 yılında tahminen yaklaşık 21,980 kadına tanı konulacak ve bunlardan 14,270 tanesi ölümle sonuçlanacak.
Yumurtalık kanseri tanısı çoğunlukla geç evrelerde konulur ve tanıdan sonraki 5 yıllık yaşam süresi beklentisi %44’tür. Çünkü belirtileri devamlı karın ağrısı, karında şişkinlik, çabuk doyma, sık idrara gitme isteği, bel ağrısı, tuvalet alışkanlıklarında değişiklik, sürekli yorgunluk hissi gibi müphem belirtilerdir. Hassas barsak Bu herkesin başına sık sık gelen belirtiler olmasına rağmen bu belirtiler kalıcı ise yumurtalık kanseri ihtimaline karşı dikkatli olmalısınız. Ayrıca hassas barsak belirtileri ile çok karışabilmektedir.
Bilim insanları risk faktörlerine ve koruyucu faktörlere bakarlar. Kanser riskini arttıran herhangi bir faktör burada da doğal olarak riski arttırır. Sigara ve kilo gibi faktörler sağlıklı yeme alışkanlıkları, düzenli egzersiz ve sigara hiç kullanmayarak değiştirilebilir. Genetik geçiş riski olan bu hastalık çoğunlukla tek başına da olabilir ya da daha az güçlü genler tarafından aktarıldığı için bu şekilde görülebilir. Bu kansere karşı uyanık ve farkında olmanız sizi hayatta tutabilir.
Risk faktörleri:
BRCA 1 ve BRCA 2 mutasyonlarını taşımak: Meme kanserinde olduğu gibi bu iki gen mutasyonu, aynı zamanda yumurtalık kanseri riskini de arttırıyor. Mutasyon bir genin olması gereken doğal hali dışında bazı kalıcı ev genetik olarak aktarılan farklılıklar taşımasına mutasyon diyoruz.. Işte bu iki gende bu tarz mutasyonlar varsa o zaman yumurtalık ve meme kanseri riski artıyor.
Polip olmayan kolorektal kanser riski yüksek olan ailelerde yumurtalık kanseri riski yüksek olabilir
Ailesinde yumurtalık, rahim, kolon, mide kanseri olanlarda risk artabilir.
50 yaş üstü olmak: Çoğu yumurtalık kanseri tanısı 50 yaş ve üzerinde konmasına rağmen bazı tip kanserler daha genç yaşlarda görülüyor.
Yaş ve aile hikayesine ilaveten etkili olan diğer faktörler ise şunlar:
Kilonun menopoz sonrası meme kanseri, kalın barsak, Rahim, yemek borusu, böbrek, safra kesesi, pancreas kanseri riskini arttıran bir faktör olduğu gayet iyi bilinirken, şimdi bunlara yumurtalık kanseri riski de eklendi.
Ortalama bir kadının hayatı boyunca yumurtalık kanserine yakalanma riski %1,4. Vücut kitle indeksi 5 birim arttığı zaman yumurtalık kanseri riski %6 artıyor. Vücut kitle indeksinin 18,5-24,9 arasında normal olduğu düşünülüyor. 25-29.9 arası kilolu, 30 ve üzeri ise obez olarak değerlendiriliyor. Amerika’da tanı konulan 600 bin kanser vakasının 8’de birinin sebebinin kilo olduğu American Institude for Cancer Research ve World Cancer Research Foundation tarafından yapılan rapora göre yılda 120,000 kanser vakası insanlar sağlıklı kiloda olduğu zaman önlenebilir. Kanser sürecinde önemli olan hormonları obezite etkiler. Insülin direnci ve kronik sistemik inflamasyon’a sebep olur ve inflamasyon yumurtalık kanseri gelişiminde ve hayatta kalma oranlarını da düşürmektedir.
Çalışmalar önlenebilir faktörlere bağlı kanserlerin oranının %90-95 olduğunu ve bunlardan %30-35’i sağlıklı beslenme ile önlenebileceğini gösteriyor. Kilo sadece bir estetik sorun değildir. Ve diyet yaparak kurtulmak veya sağlıklı kiloda sağlıksız yol ve yöntemlerle kalmaya çalışmak ölüm kalım meselesi olabilir.
Hiç doğurmamış olmak veya 30 yaş üzerinde doğum yapmak: özellikle BRCA1 ve 2 mutasyonu olanlarda risk daha yüksek
Riski azaltanlar
Doğum kontrol hapı kullanmak:4 yıl veya daha fazla doğum kontrol hapı kullanmak over kanser riskini %50 azaltıyor. Tüm çalışmalar desteklemese bile BRCA 1 ve 2 mutasyonu olanlarda da riskin azaldığı gösterilmiş.
Her iki tüpün bağlanması ve rahimin alınması (BRCA1 ve 2 mutasyonunu taşıyanlarda risk daha yüksek) riski azaltabiliyor.
Yumurtalıkların alınması
Korunma amacıyla yumurtalıkların alınmasının ve doğum kontrol hapı kullanımının kendine göre yarar ve zararları vardır ve doktorunuzla birlikte doğru şekilde değerlendirilip karar verilmelidir.
Karamsar bir tablo gibi görünüyor ama oturup başınıza gelmesini bekleyeceğinize, yapabileceklerinize odaklanmanız ve gerçekten birşeyleri değiştirebileceğinize inanmanız için yeterli bilimsel kanıt bulunuyor. Yaşam tarzınızı ve yeme alışkanlıklarınızı değiştirmek ve kansere sebep olduğu bilinen şeylerden kaçınmak önemli. Bu arada neler yapabileceğinizi merak ediyorsanız:
Düzenli egzersiz ve ideal kiloya ulaşmanız pekçok sağlık sorunu gibi bu hastalıktan da korur.
Düşük yağlı beslenme over kanser riskini azaltabilir. Yapılan çalışmaya göre ilk yıllarda kanser riski azalmıyor gibi görünürken ikinci 4 yılda yumurtalık kanseri riskinde %40 azalma görüldü. Uygulanan beslenmede yağdan gelen kalori %20’lerde tutulurken, sebze, meyve, baklagil ve tahılların tüketimi arttırıldı.
Süt ürünleri tüketimini azaltmak over kanser riskini azaltabilir. Yapılan çalışmaya göre günde 10 gram laktoz tüketmek (bir su bardağı süte eşdeğer) over kanseri riskini %13 arttırıyor görünüyor. Daha eski çalışmalar laktozun sindirimi sonucu oluşan galaktozun yumurtalıkalr üzerine toksik etkisi olduğunu düşünüyordu. Bir diğer çalışmaya göre ise günde 30 gram laktoz tüketimi over kanser riskinde %19 artışa neden oluyor. Süt ürünleri tüketimi ile meme kanseri arasında da ilişki bulunduğunu gösteren çalışmalar var.
Yapılan bir çalışma ergenlikte normalden daha uzun boylu ve daha kilolu olmanın ileri yaşlarda yumurtalık kanserine yakalanma riskini arttıran önemli bir faktör olduğunu gösteriyor.
Sebze ve meyve tüketimi ile yumurtalık kanseri riski arasında bağlantı olduğu düşünülmese de soğan, sarımsak gibi sebelerin sınırlı da olsa etkili olabileceği düşünülüyor. Yumurtalık kanserinin farklı çeşitleri üzerine sebze ve meyvelerin farklı etkileri olabilir. Genel olarak sebze ve meyvelerin kanserden koruyucu etkisi yine de bu kartı da oynamamız gerektiğine işaret ediyor.
Ayrıca postmenopozal kadınlarda yapılan bir çalışmanın sonuçları alfa-karoten ve likopen tüketiminin yumurtalık kanseri riskini azaltacağını gösteriyor. Tabi doğal yollarla yiyerek..
Yine beslenme alışkanlıkları ile yumurtalık kanseri riski arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışmaya sonuçlarına göre en zararlı yiyecekler et ve peynir iken, en koruyucu olan yiyecek domates olarak bulundu. Domates’in koruyucu etkisini gösteren başka çalışmalar daha yayınlandı. C vitaminin riski azaltmada etkili olabileceğini ve tedaviye olumlu katkısının olabileceğini gösteren çalışmalar var.
Karnabahar, brokoli,lahana gibi sebzelerde bulunan İndol 3 karbinol adlı doğal bileşiğin, laboratuar çalışmalarında yumurtalık kanser hücresinin büyümesini durdurduğu görüldü. Tüm kanserlerden koruduğunu zaten biliyorsunuz, O nedenle hayatınızda bu sebzelere geniş bir yer açmanız hem kanserden korunmak hem de kanser hastalarının tedavisine destek olmak için gereklidir.
Size bu arada, tek yumurta ikizini 38 yaşında yumurtalık kanserinden kaybeden Aslı Akyürek Hanım’dan bahsetmek istiyorum. Kardeşi Ahu hanımda 36 yaşında ısrarcı şişkinlik, çabuk doyma ve tokluk hissi ile sürekli yorgunluk belirtileri vardı. Basit bir yumurtalık kisti olarak takip edilirken, saldırgan bir yumurtalık kanseri olduğu anlaşılan Ahu hanımda genetik bir geçiş bulunamamıştı. 16 ay önce kardeşini kaybeden Aslı Hanım, Türkiye’de yumurtalık kanseri konusunda bir bilincin olmadığını farkedip, kendini bu hastalık konusunda insanların farkındalığını arttırmaya ve erken tanı ve korunma bilinci oluşturmaya adamış. Bu kadar detaylı bir yazı yazmamın sebebi Aslı hanım’ın bana yazdığı maildir. Aslı hanım kaybettiği ikizi ile kurdukları Atölye A Kare’de sanat terapisi çalışmalarına devam ediyor, belediyelerle ilişki kurarak bilgilendirme toplantıları, uluslararası organizasyonlarla bağlantı kurarak yapabileceklerini geliştirmeye ve sık sık medyada yer alarak başka kadınların bu sinsi ve acımasız hastalıkla mücadele etmelerine yardımcı olmaya çalışıyor. Daha çok yardımcı olabilmek adına sanat çalışmaları ile bağış toplamaya çalışıyor. 8 mayıs Dünya Yumurtalık Kanseri gününde Kadıköy Terminal Sahnesi’nde bu güne özel bir tiyatro gösterisi düzenleniyor.