Geleneksel olan B12 kan testi, kandaki siyanokobalamin düzeyinizi ölçer. Neyse ki genellikle tarama testlerinde B12 düzeyine bakılıyor, ancak sizin bu konuda dikkatli olmanız gerekir. B12 vitaminin yeterli olması yiyeceklerle alımı dışında vücutta pek çok şeye bağlı olduğundan -yazımın ilk bölümünde bahsetmiştim- aslında, istisnasız herkesin B12 düzeyine baktırması gerekir. Belirti verdiğinde çok geç kalmış olabilirsiniz. Geri dönülmez bazı hasarlar (eğer tedavi edilmezse kalıcı sinir hasarı) görmüş olabilirsiniz.

Sinsi B12 eksikliğine karşı yaptırabileceğiniz diğer testlerden de bahsetmek isterim. Kanda B12 düzeyi, ayrıca homosistein, MMA düzeyleriniz de B12'nizin yeterli olup olmadığı konusunda fikir verir. Ancak normal B12 ve MMA değerlerine rağmen hâlâ B12 eksikliği yaşıyor olabileceğinizi gösteren vakalar var. Bu durumda daha iyi bir test arıyorsanız Holotranskobalamin kandaki aktif B12 düzeyinizi ölçen hassas bir testtir.  Eğer 50 pmol/L üzeri ise B12'niz iyi demektir. Günlük veya haftalık dozunuzu almaya devam edebilirsiniz.

B12 düzeyine -mutlaka- baktırması gerekenler:

• 50 yaş ve üzeri olanlar (takviye kullanması gereken grup)
• Vegan, vejeteryan, fleksiteryanlar (haftada bir veya daha az et yiyorsanız)
• Bariatrik ameliyat geçirenler
• Çocuklar
• Açıklanamayan nörolojik, psikiyatrik veya gelişimsel belirtileri olan bebek, çocuk, 50 yaş üstü herkes
• Hamile ve emziren kadınlar (vegan,vejeteryan,flexiteryan dahil)
• Herkes

Ne kadar doz, ne sıklıkta almalı?

Eğer B12'niz düşükse pembe renkli iğnenizi olabilirsiniz. Bu renk içindeki kobalt molekülünden gelir ve pek can yakan bir iğne değildir. B12 düzeyiniz normal ise o zaman günlük veya haftalık dozunuzu alabilirsiniz.

Kimileri günde 50-100 mikrogram veya haftada iki kez 1000 mikrogram, bazıları günde 500 mikrogram önerir. Aslında almanız gereken doz, vücutta ne kadar B12 hedeflediğinize bağlıdır. Ama diyelim ki depolarınız yeterince dolu, 50 yaş altındasınız, mide bağırsak hastalığınız yok, bu şartlar altında her gün bir mikrogram B₁₂ vücudunuzdan kaybedersiniz. Günlük alınması önerilen miktar 2,4 mikrogramdır. İki katı, çünkü aslında beslenme ile gelen B₁₂'nin yalnızca yarısı vücut tarafından emilir. Ancak 2,4 mikrogramı günlük olarak aldığımızda günlük kaybı yerine koyduğumuzdan emin olabiliriz. Bu dozu haftalık olarak 2500 mikrogram, yani aylık on bin mikrogram olarak alabilirsiniz. Diyelim ki, 1000 mikrogramlık siyanokobalamin tablet kullanıyorsanız o zaman ay içinde 10 adet almanızı öneririm. Bu arada Folik asit düzeyinizin de üst sınırda olması tercih edilmelidir. Folik asit besinlerde yaygın olarak bulunmasına rağmen, dünyada en sık rastlanan vitamin eksikliklerinden biridir (demir, iyot, folat, D vit, B₁₂, çinko, A vitamini).

65 yaş üzerinde ise günlük doz 2,4 mikrogramın üstüne çıkarılmalıdır. Ne kadar üstüne olduğu ise alınacak cevaba bağlı olmakla beraber 200 katına kadar çıkabilmektedir. Yani günde 1000 mikrogram alınması gerekebilir.

Hamile kalmayı planlayan kadınların sadece yeterli folik asit değil, aynı zamanda yeterli B12 düzeyine de sahip olmaları, bebeğin beyin ve sinir gelişimi için gereklidir. Hamile ve emziren kadınlar günde 50 mikrogram, haftada 2000 mikrogram olarak almaya devam etmelidirler.

Bebek ve çocukların da mutlaka B12 almaları gerektiği unutulmamalıdır. 4 yaşına kadar 5 mikrogram/gün, 4-10 yaş arası 25 mikrogram/gün'dür. Çocuklar 11 yaşından sonra günlük 50 mcg, haftada 1000 mikrogram dozunda almalıdırlar.

Bu yazıda tavsiye edilen dozlar genel bir fikir vermek amacıyladır. En doğru tedaviyi sizi muayene eden hekim, gerekli gördüğü tedaviyi kan tahlilinizden sonra size özel olarak belirleyecektir. Burada verdiğim tavsiyelerle yetinmemeniz gerekir ve doktorunuza başvurmanızı önemle belirtirim. Dozlar ve tedavinin devamında nasıl sürdürüleceği tamamiyle kişiye özeldir ve doktorunuz tarafından planlanmalıdır.

En iyi B12 hangisi? Metilkobalamin, siyanokobalamin, hidroksikobalamin?

Piyasa da üç tip kobalamin var. Siyano, metil ve hidroksikobalamin. Bazısı sadece iğne, bazısı sadece hap formunda bulunuyor.

Siyanokobalamin stabilitesi nedeniyle en çok kullanılan formudur. Yani kolayca, çabucak bozulmaz. Metilkobalamin ise ışıkla çabuk bozulur. Ayrıca siyanokobalamin vücudun ihtiyaç duyduğu formudur. Günlük 50 mikrogram siyanokobalamin, günde 2000 mikrogram metilkobalaminden daha etkili bulunmuştur. Yani metilkobalamin alıyorsanız günde 1000 mikrogram dozunda almanız ve yeterli olup olmadığından emin olmak için ara ara B12 seviyenizi ölçtürmenizi tavsiye ederim. Bu arada aslında herkesin ara ara B12 değerinize baktırması yararına olacaktır.

Tek bir istisna vardır, o da böbrek yetmezliği olan hastalardır. Bu hastalarda metilkobalamin veya hidroksikobalamin kullanılması daha doğru olabilir. Ancak metilkobalamin dozu günde 1000 veya 2000 mikrograma arttırılmalıdır, ancak yine bu konuda doktorunuzun tavsiyeleri burada verilenden daha doğru olacaktır.

Önemli not: Verilen bilgiler tedavi yerine geçmez. Doktorunuza danışınız.

Yan etkiler?

Evet suda eriyen ve vücutta fazla birikime neden olmayan bir vitamin. Ancak ilk olarak 1950'lerde tanımlanan akne, her on kişiden birinde, enjeksiyondan sonraki günler içinde ortaya çıkabilir. Bırakıldığında kısa süre sonra ortadan kaybolur. Sebebi B12 vitamininin akneye neden olan cilt bakterilerinin gen ifadelenmesini değiştirmesidir. Genellikle haftada 5000-10000 mikrogram dozunda veya bir ay boyunca günde 1000 mikrogram alındığında ortaya çıkar. Yani yukarda sözünü ettiğimiz günlük tedavi dozlarında ortaya çıkmasını pek beklemeyiz.

Lütfen B12'lenmeyi ihmal etmeyin.

Vitamin B ₁₂ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29477223/

B-vitamins and prevention of dementia https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18234134/

Low vitamin B-12 status and risk of cognitive decline in older adults https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17991650/

Diagnostic accuracy of holotranscobalamin, methylmalonic acid, serum cobalamin, and other indicators of tissue vitamin B₁₂ status in the elderly https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21482749/

The Epidemiology of Global Micronutrient Deficiencies https://www.karger.com/Article/FullText/371618

Oral cyanocobalamin supplementation in older people with vitamin B12 deficiency: a dose-finding trial https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15911731/

To vegan or not to vegan when pregnant, lactating or feeding young children https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28745335/

How I treat cobalamin (vitamin B12) deficiency https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18606874/

Treatment of vitamin B12 deficiency-methylcobalamine? Cyancobalamine? Hydroxocobalamin?-clearing the confusion https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25117994/

Cobalamin coenzyme forms are not likely to be superior to cyano- and hydroxyl-cobalamin in prevention or treatment of cobalamin deficiency https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25820384/

Methylcobalamin http://archive.foundationalmedicinereview.com/publications/3/6/461.pdf

Methylcobalamin https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9855571/

Comparative Bioavailability and Utilization of Particular Forms of B ₁₂ Supplements With Potential to Mitigate B ₁₂-related Genetic Polymorphisms https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28223907/

Cobalamin coenzyme forms are not likely to be superior to cyano- and hydroxyl-cobalamin in prevention or treatment of cobalamin deficiency https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25820384/

Cobalamin deficiency: clinical picture and radiological findings https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24248213/

Vitamin B12-induced acneiform eruption https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23815241/

Acneiform eruptions caused by vitamin B12: A report of five cases and review of the literature https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28594082/

To B₁₂ or not to B₁₂: Five questions on the role of cobalamin in host-microbial interactions https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6317780/