"Yeni tasarruf tedbirleri" açıklandı deniyor ya… Neredeyse kelime kelime aynısı 29 Haziran 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla bir genelge şeklinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştı. 13 Mayıs 2024 günü yani üç yıl sonra açıklanan ile pek çok noktada neredeyse birebir benzerlik gösteriyor. Şuraya linki bırakayım birkaç noktayı 2021’den aktarayım. 

-Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında hiçbir surette hizmet binası, lojman, her ne ad altında olursa olsun memur evi, kamp, kreş, eğitim ve dinlenme benzeri tesis alınmayacak, kamulaştırma yapılmayacak, yeni kiralama yapılmayacak ve yeni inşaata başlanmayacaktır.

-Kamu kurum ve kuruluşlarına acil ve zorunlu haller dışında her ne surette olursa olsun yeni araç alınmayacaktır.

-Kamu kuruluşlarında hizmet içi konferans, seminer, uzaktan erişimle mümkün değilse kamu kurumları tesislerinde yapılacaktır. Uluslararası toplantılar, milli bayramlar hariç gezi, toplantı, yıldönümü ile ilgili yemek ve kutlama olmayacaktır.

-Ölüm ve emeklilik gibi durumlarla ilgili meydana gelecek sayı kadar açık kadro kadar talep edilecektir.  

2021’den 2024’e baktığımda ilk sorum şu; üzerinden iki seçimin geçtiği bu sürede başta lüks araç alımları ya da seçim dönemlerine özel devlette açılan kadrolar dahil genelgenin hangi noktasına uyuldu?

2024’teki genelgeden devam. Bu seferki "tedbirlerde" ana fark olarak faturanın ağır olanının yine çalışana çıktığı söylenebilir. Mesela toplu ulaşımın olduğu yerlerde servisler kaldırılıyor. Başta büyükşehirlerde bunun kamu çalışanına ekleyeceği yük hesaplandı mı? Kimsenin güvenmediği TÜİK verilerine göre zaten kayıpta olan çalışanlar şimdi yol masrafıyla da zorlanacak.

Başka bir nokta…

Kamunun yarattığı istihdam iki anlamda önemli. Birincisi, özel sektörün yüksek faiz getirisi nedeniyle işe alımları durduğu bir noktada sosyal devletin devreye girmesinin önemi. Özellikle genç işsizliği anlamında devletin tercihi kritik. İkincisi, eğitimden sağlığa zaten istihdam eksiği/sorun yaşanan kimi alanlarda ne yapılacağı… Cumhurbaşkanlığı verilerine göre kamuda istihdam rakamları şöyle gelişme gösterdi:

2021: 4 milyon 877 bin

2022: 5 milyon 10 bin

2023: 5 milyon 175 bin

2024: İlk dört ay 5 milyon 238 bin.

Burada elbette partizan kadrolaşma, mülakat sistemi ya da bankamatik memurlar eleştirilecektir. Ancak yaşanan büyük krizde kapıların kapanması sosyal anlamda risk yaratır. Şunu da ekleyeyim; toplam istihdam içinde kamu istihdamı yüzde 13.4 oranında. Bu oran OECD’nin yüzde 18.6 ortalamasının hayli altında. (Kaynak: Euronews)

Devletin tasarruf kalemleri konuşulur, tartışılırken elbet herkesin aklında çok daha büyük "kayıpların yaşandığı" üzerinde çok fazla konuşulmayan ve üstüne gidilmeyen alanlar. Mesela...

-Kamu ve özel iş birlikleriyle yapılan, yolcusuz havaalanından, kur farkını geçmeyen aracın parasını ödeyen, uzun yıllar devleti büyük borçla karşı karşıya bırakan sistem…

-İstanbul Havaalanı’nın 2043’e ertelenen 1 milyar euroluk kira bedeli. (Kaynak: Bahadır Özgür / Gazete Duvar)

-Başta medya şirketi alımları kamu bankalarından kredi kullanan iş insanlarının bunların geri ödemesiyle ilgili yararlandıkları yapı…

-"Kamu ihalelerinde olağan işler"in yani genelde aynı isimlere ihalesiz verilen projelerin kitabını yazan gazeteci Çiğdem Toker’in pek çoğunu kamuoyuna açıkladığı kayıplar…

Liste uzayabilir. Ancak devlet tasarrufunun bile uzun süredir zorluk çeken millete dokunduğu yeni açıklamalar ve siyasi sonuçları önemli olacaktır. Bir de yeni oluşturulan "Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemi"nin çalışma şekli ve eğer gerçek olursa "idari yaptırım ve para cezası"…

Bitirirken…

Gazeteci Vahap Munyar bundan birkaç yıl önce Saray’da katıldığı bir kutlamada ikram edilenleri yazmıştı.  

İçeceklerden; ejder Meyveli Smoothie (chia tohumu eşliğinde), Efuli (liçi meyvesi eşliğinde), Aloe Vera (starex meyvesi eşliğinde), Orman Meyveli Special, Bahçe Naneli Limonata, Taze Sıkılmış Portakal, Taze Sıkılmış Greyfurt, Taze Sıkılmış Havuç, Taze Sıkılmış Elma...

Yiyeceklerden; Pataşur içerisinde Çerkez Tavuğu, Zencefilli Somonlu Suşi, Tartalet içerisinde Antakya usulü Humus, Susamlı Levrek Simidi, Aydın usulü kuzu çöp şiş...

Çoğunu ilk kez duyduğum yiyecek ve içeceklerdi. Gerçi son günlerde Monaco’da ıstakoz paylaşımı ile iktidar partisinin milletvekilleri boyut atlattı topluma ama olsun… O günlerde başta Saray harcamaları ve cumhurbaşkanlığı kullanımındaki çok sayıda uçak ve araçları eleştirenlere yazılı bir açıklamayla yanıt verilmişti... "İtibardan tasarruf olmaz."

İktidarın memleketi getirdiği noktada yoksulluktan işsizliğe, gelecek günlerde daha da büyüyebilecek karanlık tabloya baktıkça siyasetçiler için gerçek itibarın halkın mutluluğu ve refahı olduğunu düşünüyorum. Gerisi biraz "ejder meyvesi" ve az da  "zencefilli somonlu suşi" zaten… Ha bir de iktidarın uzun yıllar "kurtulunduğuna sevindiği" IMF’nin Avrupa Dairesi Direktörü’nün "ekonomik programı alkışı"…