2022 yılında 2021 yılı gelirlerine ilişkin yıllık beyanname verecek gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri verdikleri beyanname üzerinden hesaplanan vergiyi yüzde 5 indirimli ödeyebilirler. Burada Hazine ve Maliye Bakanlığı uyumlu mükellefleri ödüllendirmektedir.
Ancak bu indirimden yararlanmak için bazı koşullar gerekmektedir.
Yüzde 5’lik indirimden kimler yararlanacak?
Bu indirimden yararlanacak olanlardan ilki, Gelir Vergisi Kanunu’na tabi olan ticari kazanç sahipleridir. Bunlar; büfe işletmecileri, market işletenler, özel hastane işletenler, poliklinik işletenler, oto yıkamacı işletmecileri, emlakçılar, pastane işletmecileri, lokanta işletmecileri, çiçekçiler, eczacılar, dershane işletmecileri, kurs işletmecileri vs. şeklinde meslek grupları ticari kazanç elde etmiş sayılır ve indirimden faydalanırlar.
Bu indirimden yararlanacak olanlardan ikincisi, Gelir Vergisi Kanunu’na tabi olan zırai kazanç sahipleridir. Bunlar; meyve üreticisi, hayvan üreticisi, çiftçiler, arıcılar, zeytin üreticisi, çay üreticisi, fındık üreticisi bu kapsamda tarımsal ve hayvansal üretim yapanlar şartlarını sağladıkları sürece zırai kazanç elde etmiş sayılır ve indirimden faydalanırlar.
Bu indirimden yararlanacak olanlardan üçüncüsü, Gelir Vergisi Kanunu’na tabi olan serbest meslek kazanç sahipleridir. Bunlar; kendi nam ve hesabına çalışan doktorlar, avukatlar, serbest muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler, mühendisler, diş hekimleri, mali danışmanlar, arabulucular gibi meslek grupları serbest meslek kazancına tabi tutulur. Resmi arabulucular ile bilirkişiler GVK madde 61/5 kapsamında ücretli sayıldıklarından bu hükümden yararlanamayacaklardır.
Ve son olarak bu indirimden yararlanacak olanlardan dördüncüsü ise bazı kurumlar vergisi mükellefleridir. Ancak Kanun, finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonlarını kapsam dışında tutmuştur. Yani bankalar, sigorta şirketleri gibi mükellefler bu indirimden yararlanamayacaktır. Ancak bu faaliyet dışında faaliyette bulunan her türlü anonim, limited şirket, kooperatifler (tüketim, ulaşım kooperatifleri gibi), iş ortaklıkları bu indirimden yararlanabilecekler.
Bunlar dışında olanlar, örneğin kira gelirinden, eurobond kazancından, değer artış kazancından ya da ücret gelirinden dolayı yıllık beyanname verenler bu indirimden yararlanamayacak.
Yüzde 5’lik indirimden yararlanmanın ilk şartı; zamanında beyanname verilmeli
Yukarıda sayılan mükelleflerden biri olmanıza ek olarak bu indirimden yararlanabilmek için bazı şartların da sağlanması gerekmektedir. İlk koşul beyannamelerin zamanında verilme şartıdır. Yani indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması gerekmektedir. Buna göre indirimden yararlanacak olan mükellefler, 2021, 2020 ile 2019 yıllarında kanuni sürelerinde beyannamelerini vermiş olmaları gerekmektedir.
Zamanında verilmesi gereken beyannameler ise; yıllık gelir vergisi, kurumlar vergisi, geçici vergi, muhtasar, KDV ve ÖTV beyannameleridir. Bu beyannamelere ilişkin mükellefiyetiniz yok ise bu beyannameleri zamanında vermiş kabul edileceksiniz. Örneğin bir mali müşavir kurumlar vergisi mükellefi olamayacağından kurumlar vergisi beyannamesi de vermeyecektir. İlgili olduğu mükellefiyete tabi beyannameleri zamanında vermeli dersek konu anlaşılmış olur sanıyorum.
Lakin kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra pişmanlık ya da düzeltme ile beyanname verseniz bile Hazine ve Maliye Bakanlığı bunu görmezden gelip beyannamenizi zamanında vermiş kabul ediyor. Ama bu indirimden yararlanılabilmesi için bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla ödenmiş olması gerekmektedir.
Örneğin Veteriner Volkan Bey, 12 Ekim 2021 tarihinde geçmiş döneme ait muhtasar beyannamesine ilişkin pişmanlıkla beyanname vermiş ve bu beyanname üzerine tahakkuk eden vergileri de süresinde ödemiştir. Volkan Bey 2019, 2020 ve 2021 yıllarında vergi beyannamelerini yasal süresi içinde vermiştir. Yazıda belirtilen diğer koşulları da sağlıyorsa kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra pişmanlıkla beyanname vermesi yüzde 5’lik indirimden yararlanmasına engel değildir.
Yüzde 5’lik indirimden yararlanmanın ikinci şartı; tahakkuk eden vergiler ödenmiş olmalı
2019 ve 2020 ile 2021 yıllarındaki vergilerin ödenmiş olması gerekiyor. Beyannameler, zamanında verilmiş olsa bile vergiler hala ödenmemiş ise bu indirimden yararlanılmayacak. Ancak önceki yıllara ilişkin vergi borçlarınızın indirimden yararlanacak beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar ödenmesi yeterlidir.
Buna ilaveten vergi indiriminden sonra yapılan işlemlerde, bilgi ve belgelerin tam olarak sunulmuş olması şartıyla, mahsuben iade talepleri ile ilgili olarak vergilerin %10’una kadar eksik ödenmiş olması da yapılmış indirimi etkilemeyecektir. Yani indirimden yararlanabilirsiniz.
Bir de indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dâhil) 1.000 TL (bin TL) ve/veya altında vadesi geçmiş bir borca sahipseniz Maliye bunu borçtan saymıyor ve sizi bu indirimden yararlandırıyor.
Örneğin Özgür A.Ş. 2018, 2019 ve 2020 hesap dönemlerine ilişkin tüm vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri de kanuni süresi içerisinde ödemiştir. Ancak, 2021 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken sürenin son günü itibarıyla (2022 Nisan sonu) beyannamesini veren ve bu tarih itibarıyla Şubat 2022 vergilendirme dönemine ilişkin 12 bin TL vadesi geçmiş katma değer vergisi borcu bulunan Özgür A.Ş., diğer şartları sağlamış olsa da 2021 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde vergi indiriminden yararlanamayacaktır.
Örneğin 5 Ocak 2022 tarihi itibarıyla vadesi geçmiş ve 2021 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken sürenin son günü itibariyle ödenmemiş 3 bin TL özel usulsüzlük cezası borcu bulunan ABT Limited Şti., 2021 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde vergi indiriminden yararlanamayacaktır.
Örneğin Serbest meslek erbabı Erol Bey, 2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinde 8 bin TL vergi indirimi tutarı hesaplamış ve bu indirim tutarının tamamından yararlanarak 30 bin TL gelir vergisi ödemiştir. Ancak, Erol Bey, 2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesi üzerine tahakkuk eden gelir vergisinin ilk taksitini 31 Mart 2022 tarihinde ödemiş olmasına rağmen 2022 Temmuz ayında ödenmesi gereken ikinci taksiti kanuni süresi içerisinde ödememiştir.
Bu durumda, Erol Bey 2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesini kanuni süresi içerisinde vermiş olsa da bu beyanname üzerine tahakkuk eden gelir vergisinin ikinci taksitini kanuni süresi içerisinde ödemediğinden, vergi indirimi dolayısıyla ödemediği vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir.
Yüzde 5’lik indirimden yararlanmanın üçüncü şartı; tarhiyatla ilgilidir
İndirimin hesaplanacağı yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir vergi tarhiyatının bulunmaması gerekmemektedir. Yani, eksik belge kullanılmamış, beyannamenin eksik doldurulmamış, beyannamede belirtilen bilgilerin tam ve eksiksiz olması, beyannamenin zamanında verilmiş, defter tasdiklerinin tam ve eksiksiz yapılmış olması, halk arasındaki adıyla naylon fatura kullanılmamış olması gerekmektedir. Bunlardan birinin ihlalinin varlığı halinde indirimden yararlanamazsınız. Ancak Vergi İdaresi olur da yukarıda sayılan bu eylemlerden birini/birkaçını yaptığınızı tespit etmiş, bunu size tebliğ etmiş ve siz de bunu yargıya taşıyıp davayı kazanıp vergi idaresinin yaptığı işlemi iptal ettirmişseniz bu indirimden yararlanabilirsiniz demektir.
Yüzde 5’lik indirimden yararlanmanın üçüncü şartı; kaçakçılık fiillerini işlememelisiniz
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359’uncu maddesinde sayılan fiilleri yani kaçakçılık filleri (naylon fatura kullanma/düzenleme, defter belgeleri yok etme, yırtma gibi) işlediği tespit edilenler, bu indirimden yararlanamazlar.
Örneğin Serbest meslek erbabı Ayşe Hanım 2019, 2020 ve 2021 yıllarında tüm vergi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerini de kanuni süresinde ödemiştir. 2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesini verdiği tarih itibarıyla hakkında 2017, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında Vergi Usul Kanununun 359’uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birini işlediğine ilişkin bir tespit bulunmaması ve diğer şartları da sağlaması kaydıyla, Ayşe Hanım bu takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinde vergi indiriminden yararlanabilecektir.
Özel hesap dönemine tabi olanlar
Örneğin Semerci A.Ş.’ye başvurusuna istinaden Maliye Bakanlığı tarafından 1 Haziran 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1 Haziran – 31 Mayıs özel hesap dönemi tayin edilmiştir.
Semerci A.Ş.’nin indirimden yararlanması açısından “indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmesi ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmesi” şartının sağlanıp sağlanmadığının tespitinde
1/1/2019 – 31/12/2019,
1/1/2020-31/5/2020
ve 1/6/2020 – 31/5/2021 dönemleri dikkate alınacaktır. Semerci A.Ş., bu dönemlere ilişkin vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiş ve tahakkuk eden vergileri kanuni süresi içerisinde ödemiş olması ve diğer şartları da sağlaması kaydıyla vergi indiriminden yararlanabilecektir.
Yüzde 5’lik indirim nasıl hesaplanacak?
Belirtilen şartları taşıyan mükellefler; yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5'ini, ödenmesi gereken gelir ve kurumlar vergisinden indirerek vergi indiriminden yararlanabileceklerdir. 2022 yılında yasal süresi içinde 2021 yılına ilişkin gelirini beyan eden yukarıda sayılan mükellefler vergi dairesi tarafından hesaplanan verginin %5’lik tutarını eksik ödeyeceklerdir.
Örneğin serbest meslek erbabı Doktor Burçak Bey, 2022 Mart’ta 2021 yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesini tam ve eksiksiz şekilde beyan etmiştir. Vergi dairesinin hesapladığı ve tebliğ ettiği vergi 100 bin TL’dir. Doktor Burçak Bey, 5 bin TL (100 bin x yüzde 5) vergi indiriminden yararlanacaktır. Ancak indirim tutarının toplamı 2 milyon TL’den fazla olamaz.
İndirilecek tutar, ödenmesi gereken vergiden fazla ise ne olacak?
İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar ret ve iade edilmeyecektir.
İndiriminden yararlanan mükellefin şartları taşımadığı sonradan tespit edilirse ne olacak?
Yüzde 5’lik indirimden yararlanan mükelleflerin belirtilen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.