15 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7456 sayılı Kanun m.1 ile ek motorlu taşıtlar vergisi getirildi. Ancak getirilen bu ek vergi birçok tartışmaya neden oldu; Anayasaya aykırı mı, değil mi ödeyelim mi, ödemeyelim mi? diye.  Anayasaya aykırılığını daha önce yazmıştım.

Daha sonra CHP, Ek MTV’yi Anayasa Mahkemesine (AYM) taşıdı. AYM, bunu doğrudan esastan görüşmeye aldı ve 28 Eylül günü görüşüp iptal etmedi. Dolayısıyla ödemeyenlerin normal koşullarda bunu ödemeleri gerekiyor. Bu arada AYM kısa süre içerisinde bu kararını Resmi Gazete’de yayımlayacak.

En nihayetinde ödemeyenler için bazı yaptırımlar olacak. Bu yaptırımların ne olduğunu izah etmeye çalışayım.

Gecikme zammı uygulanacak

Ek MTV iki eşit taksitte ödenecek; ilk taksit 6 Eylül’e, ikinci taksit ise Kasım ayı sonuna kadar. 6183 sayılı Yasa m.51 uyarınca süresi içinde ödenmeyen amme alacaklarına yasal sürenin son gününü takip eden günden itibaren aylık yüzde 2,5 gecikme zammı uygulanır. Televizyonlarda, basında ve sosyal medyada gecikme faizi denilse de doğrusu gecikme zammıdır. İkisi teknik ve hukuken farklı kavramlardır.

Konumuza dönersek Ek MTV’nin ilk taksitinin ödenme süresi geçtiği için (son gün 6 Eylül idi) 7 Eylül itibariyle ödenmeyen ilk taksite gecikme zammı uygulanacak. Yani ilk taksiti 2 bin TL olan ve ödemeyen bir kişi bunu 7 Ekim 2023 tarihinde öderse 2 bin TL’ye ilaveten ayrıca 50 TL de (2 bin TLx%2,5) gecikme zammı uygulanacak.  

İkinci taksit süresi olan Kasım ayı geldiğinde ikinci taksit tutarını Kasım ayı içinde öderse ikinci taksite gecikme zammı uygulanmayacaktır. Ancak ikinci taksiti de Kasım ayı içinde ödemezse bu kez 1 Aralık 2023 tarihinden itibaren ödeyeceği tarihe kadar ikinci taksit tutarına da her ay için yüzde 2,5 gecikme zammı uygulanacaktır.

Bu arada hemen uyarayım bu gecikme zammı tutarına herhangi bir indirim vs (uzlaşma, cezada indirim vs) uygulanmayacaktır.

Vergi ziyaı cezası var mı?

Böylece yasal süresinde ödenmeyen Ek MTV gecikme zammıyla birlikte ödenecek, bunu öğrendik. Devam edelim.

Vergi Usul Kanunu’nun 341’inci maddesine göre vergi ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Görüldüğü üzere mükellefin, özellikle beyan vermeme ya da eksik beyan verme gibi yükümlülüğünü yerine getirmemesi gibi durumlarda oluşan bir kabahat türüdür. Sadece ödememeden kaynaklı uygulanan bir ceza türü değildir.

Televizyonlarda, basında ve sosyal medyada Ek MTV’nin ödenmemesi durumunda vergi ziyaı cezası da kesileceği yönünde söylemlere/haberlere rastladım. Teknik-hukuki ifadelerden sakınarak ve uzatmadan net şekilde söyleyeyim Ek MTV’nin süresinde ödenmemesinden dolayı vergi ziyaı cezası kesilmeyecek. Hatta herhangi başka bir idari para cezası da olmayacak.

Ek MTV’yi ödemeyenlere ödeme emri gönderilecek

6183 sayılı Yasa kapsamında olan amme alacakları ile bu alacakların takip masrafları vadesinde ödenmezse ve bu alacaklar teminata da bağlanmamış ise ödenmeyen amme borçlarının takibi ödeme emri ile başlayacaktır. 6183 sayılı AATUHK m.55 “Amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğini içeren bir “ödeme emri" ile tebliğ yapılır.” hükmü uyarınca amme borçlarını vadesinde ödemeyenlere ödeme emri gönderileceğine hükmedilmiştir.

Böylece ödenmeyen taksitler için vergi idaresi ödeme emri tebliği yapacak. Ödeme emri tebliği ile birlikte ödeme emrine 15 günlük dava açma hakkı doğacaktır.

Şöyle ki,

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 58’inci maddesinde ödeme emrini dava etmeye ilişkin usul hükümlerine yer verilmiştir. Buna göre; ödeme emri böyle bir borcun olmaması, kısmen ödenmiş olması veya zamanaşımına uğramış olması olmak üzere 3 farklı gerekçe ile dava edilebilecektir.

Görüldüğü üzere bu aşamada dava açma mahiyeti çok sınırlıdır. O yüzden normal koşullarda AYM tarafından iptal edilmemiş Ek MTV için gönderilmiş ödeme emrini dava etmenin pek bir anlamı bulunmamaktadır.

Ancak muafiyet, istisna olunması durumunda ya da deprem bölgesinde olmasına rağmen aracının plakası deprem bölgesindeki şehrin plakasını taşımayan araçlar için ödeme emri tebliğinden itibaren 15 gün için böyle bir borcum yoktur iddiasıyla dava açılması mümkündür. Bu konuyu ayrı bir yazı konusu yapacağımı şimdiden belirteyim. Bunun için daha vakit var çünkü.

Ek MTV’yi ödemeyenlere hapis cezası olacak mı?

Ödeme emrini alan kişi ya bu borcu öder ya da bunu dava eder. Borcu ödemezse 15 günlük süre içerisinde mal bildiriminde bulunması gerekir. Hiç mal varlığım yok demek de mal bildirimi sayılır.

6183 sayılı Kanun m.60 uyarınca kendisine ödeme emri tebliğ edilen mükellef 15 gün içerisinde 6183 sayılı Kanun m.59’da belirtilen usule göre borcunu ödemek veya mal bildiriminde bulunmak zorundadır.

Borcun ödenmemesi ve mal bildiriminde bulunulmaması durumunda borçlu hakkında bir defaya mahsus olmak üzere derhal hapsen tazyik kararı uygulanacaktır.

Buna göre hapis cezası ödeme emri tebliğ edilmiş ve borcu ödememiş olan kişilere ve mal bildiriminde bulunulmamış kişilere uygulanır. Ödeme emri tebliğ edilmiş, borç ödenmemiş ama tam/eksiksiz/doğru mal bildiriminde bulunanlara uygulanmaz. Hapis cezası “borcu ödememekle” alakalı değil “mal bildiriminde bulunulmamayla” alakalıdır. Çünkü vergi idaresi bu aşamadan sonra rahatça haciz uygulasın diye bizden malvarlığımızı bildirmemizi ister.

  Hapis kararı 15 günlük sürenin dolmasından sonra tahsil dairesinin talebi üzerine icra hakimi tarafından verilir. İcra mahkemesi hâkimi tarafından verilen üç aylık hapis cezası, kamu borçlusu mal bildiriminde bulunduğu anda sonlandırılır.

Ancak uygulamada bu yönde bir hapis cezasına ben pek rastlamadım. Zaten Maliye’nin amacı da bağcıyı dövmek değil üzüm yemek olduğundan hemen haciz aşamasına geçerek borcu tahsil etme yoluna gidecektir.

Ek MTV’yi ödemeyenlere haciz uygulanacak mı?

Ek MTV gibi bir amme borcu süresi içerisinde ödenmediği için 6183 sayılı Yasa m.55 gereğince kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlunun 15 gün içerisinde borcunu ödememesi halinde, 6183 sayılı Yasanın muhtelif maddeleri uyarınca hakkında haciz uygulanır. Bankadaki parasına, maaşının belli bir oranına vs. haciz gelebilir. Ancak emekli, dul, yetim aylıklarına haciz uygulanmaz.  

Haciz işlemine başlanabilmesi için öncelikle amme borcunun ödeme emri ile takip edilmesi ve ödeme emrine ilişkin Yasada belirtilen sürecin tamamlanması gerekmektedir. Bu süreç ödeme emrinin usule uygun tebliğ edilmiş olması ve bu sürede borcun tamamının ödenmemesi gerekmektedir. Olası bir durumda ödeme emri ile tebliğ edilen borcun bir kısmı ödenmişse ödenmeyen kısım hacze konu olur.