Douglas Adams tarafından yazılan Otostopçunun Galaksi Rehberi uzay gezginlerinin dolaştığı gezegenler ve bu gezegenlerde yaşayan canlılar hakkında kısa bilgilerin yer aldığı bir bilim kurgu romanı. 1999 yılında Eskişehirli bilgisayar programcısı ve sanal dünyada SSG (Esesci) olarak tanınan Sedat Kapanoğlu bir web sitesi tasarlamaya karar verir. Otostopçunun Galaksi Rehberi formatında düşünülen bu sitede arkadaşlarıyla beraber alternatif tanımlar yapabilecektir. “Masa”  kedinin altında uyuduğu evdir veya “pena” başınızı kaşımak için rahatça kullanabileceğiniz bir aparattır artık. Siteyi o sıralarda en sevdiği şarkılardan birine (Portishead’in Sourtimes (Ekşi Zamanlar) şarkısı) atıf yaparak sourtimes.org sayfası üzerinden yayınlayacak; sitenin ismini de şarkıya atfen aynı zamanda içeriğinin standart sözlük formatından bir hayli uzak olması sebebiyle Ekşi Sözlük koyacaktır. SSG siteyi 15 Şubat 1999 yılında internet üzerinde yayınlar.

***

Icq, zurna.net gibi forum ve uygulamalar haricinde çok kısıtlı alanlara sahip internet üzerinde Türkçe konuşanların nefes aldığı bir yer haline gelir sözlük. SSG’nin arkadaş grubu kendi arkadaşlarını ekler. Formatı görenler ve tabii ki içerisinde dönen “geyiği” duyanlar giderek büyüyen bir ilgiyle sözlüğü takip etmeye başlarlar.

***

15 Şubat 2014’te yani sitenin açıldığı günden bu yana geçen 15 senenin sonunda Ekşi Sözlük internette artık önemli bir mecra haline geldi. Mehmet Ali Birand’ın deyimiyle “sokaktaki vatandaşın ne düşündüğünü” çok rahat bir şekilde öğrenebileceğiniz bir site. Kısıtlama, sansür, tehdit ihtimali olmaksızın gerek medya çalışanlarından gerekse medya dışından binlerce kişinin fikrini belirttiği bir alan. İnsanların ister kendi isimleriyle isterlerse kullanıcı adlarıyla yazabildikleri site, ifade özgürlüğünün sınırlarının da tartışıldığı bir özgürlük alanı yaratıyor. Tartışma bir yandan sürerken, Ekşi Sözlük insanların kimliklerini, cinsiyetlerini, isimlerini, adreslerini belirtmeden, hatta fiziksel varlıkları olmadan, gaz yemeden, sokağa inmeden, Taksim’e çıkmadan görüşlerini belirtebilecekleri bir alan olması açısından önemli bir misyonu yerine getirmeye devam ediyor.  

***

Site 15 yılın sonunda yirmi milyonun üstünde görüşün yazıldığı, üç milyona yakın başlığın açıldığı, halen dört yüz bin kişinin kullandığı, elli beş bin  yazarın kayıtlı olduğu küçük bir kent haline geldi. Sadece Aralık ayında 35.000 başlığın açıldığı, bu başlıklar altına 425.565 görüşün belirtildiği, tüm ay boyunca 16 milyon tekil kişinin ziyaret ettiği, sadece 25 Aralık 2013 günü 1.787.434 kez  görüntülendi. Bu rakamları kafanızı şişirmek veya Ekşi Sözlük’teki tabirle “küsuratlı söyleyeyim salladığım anlaşılmasın” mantığıyla sıralamıyor,   bir görüntüyü zihinlerde oluşturmaya çalışıyorum. Kazlıçeşme, Gündoğdu, Kızılay gibi bir miting alanı Ekşi Sözlük. Mikrofonu eline alanın büyük bir sahnede yalnızca sevdiğini kucakladığı, düşmanına saydırdığı, tek görüşün binlere aktarıldığı bir miting alanı değil elbette.  Ekşi Sözlük’te mikrofon elden ele dolaşıyor. Mikrofonu kullanabilme yetisine sahip herkes birbirini dinleyerek görüşünü belirtebiliyor. Sanal bir miting alanı olması sebebiyle düşüncenizi yazarak ifade etmek zorundasınız sadece. İnsanlar isterlerse son görüşü, isterlerse en başından itibaren bütün görüşleri dinleyebiliyorlar bu miting alanında. Karşılıklı cevap vermenin ötesinde konuşanı “okumak” zorunluluğu olan bir alan. Yazarlar ve kullanıcılar beğenmedikleri görüşü oylayabiliyorlar veya beğendikleri görüşü onaylayarak “haftanın en beğenilen” görüşleri arasında yerini almasını sağlayabiliyor.

***

Logosunda da vurgulandığı üzere aslında gölde bir damla bütün yazılanlar. Öte yandan mağara tavanlarından akan damlaların yıllar içerisinde mağarayı şekillendirmesi gibi bir sabrın ürünü aynı zamanda. Türkiye’de tartışma kültürünü yaratmak, geliştirmek açısından önemli bir açığın ortadan kaldırılmasına katkı sağlayan bir site .

***     

Sözlük artık büyüdü ve kardeşleri de var. Genellikle görseller üzerinden ve bol küfürle konuşmayı seven haylaz kardeşi İnci Sözlük, üniversiteli iki kardeşi İTÜ Sözlük ve Uludağ Sözlük’le beraber sanal dünyada dolayısıyla ülkemizde zihinlerin düşünmeye sevkedildiği, fikirlerin birbirine aktarıldığı alanların sayısı da arttı. Twitter’ın bir bela olarak var olmasının çok öncesinde var olmuş ve artık kendi alanını açmayı başarmış, kimi zaman sevgiyle kimi zaman nefretle fakat kesinlikle ciddiyetle dikkate alınan bir site artık Ekşi Sözlük. İçindeki çocuk ve haşarı ruhu korusa bile ciddi ciddi düşünebilenlerin, bunu ifade edebilenlerin sığınma noktası aynı zamanda. Tartışma kültürünün artan önemiyle beraber gündemin değerlendirildiği, sunulan gündemin haricinde gerçek gündem konularının ortaya çıktığı ve bu konuların tartışıldığı, akademik çalışmalara, medyada haberlere konu olmuş bir sanal platform. Ülkemizde böyle kritik ve ayrıcalıklı bir misyonla “sokaktaki vatandaşın” en azından bir kısmının sesini duyurmayı başardı Ekşi Sözlük. Henüz yeni yeni filizlenen tartışma kültürü gibi giderek gelişmesi ve ülkede hoşgörüyü arttırması umuduyla nice tatlı yıllara Ekşi Sözlük… İyi ki kuruldun, iyi ki varlığını sürdürüyorsun.  

Ekşi Sözlük Aralık Ayı İstatistiklerine Buradan Ulaşabilirsiniz:

https://eksisozluk.cubecdn.net/ks/eksisozluk_infografik_aralik_20140117.jpg

Okuma Önerileri:

Ekşi Sözlük Postmodern Elektronik Kültür

http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/emet_gurel_mehmet_yakin_eksisozluk.pdf

Bir Reklam Mecrası Olarak Ekşi Sözlük

http://www.academia.edu/327030/Bir_Reklam_Mecrasi_Olarak_Eksi_Sozluk