CEYDA KARAN

 

Irak’taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (KBY) önemli isimlerinden Barham Salih, Türkiye’deki barış sürecine dair önemli mesajlar verdi. Talabani sonrası Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) liderliği için ismi geçen Salih, “Bizim vaktimiz geldi. Kürt Baharı başladı. Türkiye’nin güçlü demokrasisi, medeniyeti ve kültürü, Kürt kimliğinin tanınmasından endişe etmemeli” dedi. Salih, PKK unsurlarının Irak’ın kuzeyine çekilmesi konusunda, ‘istikrarlarının bozulmaması’ şartı koyarken, Suriye’deki aşırılıkçıların bütün bölge için tehlike teşkil ettiğini söyledi.

Berham Salih, KBY’nin eski başbakanı, 2009’a kadar Irak federal hükümetinde başbakan yardımcılığı görevinde bulundu. Salih aynı zamanda da Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin lideri olduğu KYB’nin gelecekteki liderlerinden birisi olarak gösteriliyor. Halen KYB’nin Genel Sekreter Yardımcılığını üstleniyor. Salih’in ‘Tahran ile fazla yakın durduğunu’ öne sürenler bulunsa da, Kürt bölgesindeki olası liderlik değişiminde İran’ın büyük etkisi olacağı da aşikar.

Salih’le, Süleymaniye’de Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Medialog Platformu’nun düzenlediği ‘Türk ve Kürt Kadın Gazeteciler Çalıştayı’ vesilesiyle görüştük. Türkiye’deki ‘barış süreci’ ve bölgedeki gidişata dair sorular yönelttik. Salih, Ortadoğu’daki büyük dönüşüme dikkat çekerken, bunun demokrasi çerçevesinde gelişmesinin önemine vurgu yaptı. Türkiye ile Kürdistan Bölgesel yönetiminin işbirliğini güçlendirmesinin, demokrasinin gelişmesine katkı yapacağını söyleyen Salih, KBY’nin bölge için bir ‘model teşkil ettiği’ görüşünü de dile getirdi. Salih şu mesajları verdi:

 

‘Irak Kürdistan’ı Türkiye’nin en istikrarlı ve güvenilir dostu’

 

Türkiye’deki barış sürecini nasıl görüyorsunuz?

Tarihsel olarak Türklerle Kürtler hep birlikte yaşadılar. Irak Kürdistan’ını 10 yıl önce görmeliydiniz. 10 yıl önce Ankara’da Irak Kürdistan’ının Irak’ın bölünmesi için ilk adım ve Türk ulusal güvenliğine karşı bir saldırı olduğunu söylüyorlardı. Ve bunun Türkiye’nin ulusal güvenliğine aykırı olduğunu söylüyorlardı. Ben Ankara’daydım, üst düzey Türk yetkililerle konuşuyordum. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün dışişleri bakanı olduğu dönemde de bunları konuştuk ve o zamanlar bunlar Ankara’da çok ciddi endişelerdi. Fakat şimdi bir bakın. Irak Kürdistan’ı Türkiye’nin en istikrarlı ve güvenli ve güvenilir dostu. Mesaj, Kürt hakları, Kürt kimliği, Kürt istikrarı, Kürt dili Türkiye’ye tehdit değil, Türkiye için bir değerdir.

 

‘Milliyetçilik bizi bölüyor’

 

Ve bir Kürt olarak ben İstanbul’a Ankara’ya gittiğimde etrafıma bakıyorum; hemşehrilerim Antalya’ya İzmir’e gittikleri zaman bu müthiş kültürü görüyorlar. Bu müthiş ekonomiyi görüyorlar. Bu müthiş Türk basınını ve özgürlükleri görüyorlar. Neden biz de bunlara sahip değiliz? Beraber çok şey yapabiliriz. Milliyetçilik bizi bölüyor. Ben Kürdüm ve Kürt kimliğimden ötürü gurur duyuyorum. Siz de Türk olabilir ve Türk kimliğinizle gurur duyabilirsiniz. Ama günün sonunda aynı temel konular üzerinden endişeleniyoruz. Çatışmaya saplanıp kalmamamız gerekiyor. Irak Kürdistan’ı bu açıdan önemli bir mesaj.

 

‘Erdoğan’ın başlattığı tarihi bir fırsat, desteklenmesi lazım’

 

Başbakan Erdoğan’ın, Türkiye’deki Kürt liderlere birlikte başlattığı bu demokratik açılım ve barış süreci, tarihi bir fırsat. 20. yüzyıl bizim için, hepimiz için harcanmış bir fırsattı. Daha iyisini yapabilirdik. 21. yüzyıl değişik olabilir. Erdoğan’ın desteklenmesi lazım. Türkiye’deki Kürt liderliği desteklenmeli. Geçmişin hassasiyetlerini aşmalıyız. Irak Kürdistan’ı bir modeldir. Türkiye için ekonomik bir ortaktır, siyasi bir ortaktır ve güçlü bir katalizör görevi görebilir.

 

‘Türk demokrasisinin geliştirilmesi gerekir’

 

Kürt meselesinin çözümünde siz nasıl bir rol oynayabilirsiniz?

Her türden desteği verebiliriz fakat verebileceğimiz en önemli destek örnek olmaktır. Ortak hayrımız için birlikte çalışabiliriz. Bence Türk hükümeti Irak Kürt hükümetini dinliyor, Türkiye’deki Kürt liderler de Irak Kürt hükümetini dinliyor. Bu çatışmanın barışçı çözümüne ihtiyacımız var. Bu çatışma döngüsü Türkiye için iyi değil, Türkiye’deki Kürtler için de iyi değil. Kürt haklarının tanınması gerekiyor. Türk demokrasisinin geliştirilmesi gerekiyor. Ve bizim için birlikte çalışmak bizim hep olduğumuz yere dönmektir. Ortağız, müttefikiz..

 

‘Suriye’deki aşırılıkçılık Türkiye’yi, Irak’ı, hepimizi etkileyecek’

 

Suriye’deki durumu nasıl görüyorsunuz? İç savaş sürdükçe bölgede barış olabilir mi?

Bence Suriye’deki çatışma çok önemli. Ben Irak’ta yaşadım, Baas diktatörlüğünün kurbanıydım. Benim için Suriye’deki Baas’la Irak’taki Baas aynı. Ve Suriye’deki cinayetler korkunç. Uluslararası toplumun kınaması işlevsiz ve yetersiz kalıyor. Suriye’deki sorun artık Suriye halkının Baas diktatörlüğüne karşı mücadelesi gibi kolay tarif edilebilecek bir şey değil. Suriye için kaygılanıyorum çünkü bu ülkeye gitmiş pek çok aşırılıkçı unsur var.

 

Irak’tan mı?

Evet. Daha önce de Suriye’den Irak’a geliyorlardı. Elbette Suriye’den Irak’a pek çok terörizm aktarılıyor, bir o tarafa bir öte tarafa gidiyorlar. Terörizm ve aşırılıkçılık sadece Suriye’de kalmayacak. Türkiye’yi etkileyecek, Irak’ı etkileyecek, İran’ı etkileyecek. Bütün bir bölgenin, Amerikalılar, Türkler, İranlılar, Ruslar, hepimizin bir araya gelmesi ve Suriye halkının bu çatışmadan çıkmasını sağlayacak bir çözüm, bir yol bulması lazım.

 

‘Kürt sorunu çözülürse aşırılıkçılık olmaz’

 

Suriye’deki aşırılıkçılık konusunda Irak dışında Türkiye’ye de eleştiriler getiriliyor… 

Aşırılıkçılık çatışma ortamlarında ortaya çıkar. Eğer Türk hükümeti ve Türk kürt liderliği sorunu çözme konusunda yol alırsa zaten aşırılıklara yer kalmaz. Şimdi Süleymaniye’ye geldiniz. Burası tarihsel olarak Iraklı Kürt kültürünün kimlik merkezidir. Ben burada büyüdüm. Azade Parkı vardır. Burası Irak ordusunun garnizonuydu. Babam orada tutuklandı, ben orada tutuklandım. Pek çok insan orada tutuklandı. Ailemden orada işkenceden geçmeyen tek bir kişi bile yok. Bu garnizon şimdi bir park. Çatışma durumlarında aşırılıkçılık ortaya çıkar. Benim haklarımızı reddederseniz buradan aşırılıkçılık doğacaktır. Özgürlüğün kurumsallaşması ve hakların tanınması halinde aşırılıkçılık yer bulamaz. Süleymaniye’de aşırılıkçılığa tanıklık ettiniz mi? Süleymaniye halkı Türkleri düşman olarak mı görüyor? Biz size dostlar olarak bakıyoruz. Güçlü bir komşu, önemli bir komşu, ekonomi ve çok iyi televizyon programları. Bu arada bu mesele de önemli. Türkiye’nin kültürü fark yaratır

 

‘İstanbul’a gidenler bayılıyorlar’

 

Siz Türk televizyonlarında neler izliyorsunuz?

Ben çok televizyon seyretmiyorum fakat çok insan seyrediyor. Türk dizileri, Türk müziği.. İnsanlar barış içinde yaşamak istiyorlar. İnsanlar uçağa atlayıp İstanbul’a gitmek ve İstanbul’dan keyif almak istiyorlar. İstanbul’a bayılıyorlar. Ve siz de buraya geliyorsunuz. Kendinizi yabancı gibi hissediyor musunuz?

 

‘İstikrarımızın tehlikeye düşmemesi şartıyla anlaşma için birlikte çalışırız’

 

PKK unsurlarının Irak Kürdistan’ına çekilmesi söz konusu. Bu süreçte sizin rolünüz ne olacak?

Bunlar beni yorumlamak istemediğim konular. Yorum yapmayacağım. Egemen bir devlet olan Türkiye’nin içişlerine karışamam. İstikrarımızı tehlikeye düşürmemek şartıyla, mümkün her olan her yolla bir anlaşmayı sağlamak için birlikte çalışacağız. Çünkü istikrarımızın zedelenmesi bizim için çok tehlikeli olacaktır.

 

Silah bırakma meselesinde katkınız olacak mı?

Bunlar PKK ve Türk hükümeti arasındaki meselelerdir. Kürdistan hükümetinin yardımına ihtiyaç olursa, bunu değerlendirebiliriz. Detaylara girmeyeceğim.

 

‘Suriye Kürtleri Suriye’nin dönüşümünde belirleyici olacak’

 

Suriye’deki Kürtler bu süreçte nasıl bir rol oynar?

İki üç yıl önce Türk gazeteciler olarak Suriye’de Kürtlerin yaşadığını bile fark etmiyordunuz. İnanıyorum ki 20. yüzyıl Kürtlere karşı çok acımasızdı. 21. yüzyıl bizim zamanımız. Ortadoğu’da, Suriye’de Kürtlerin vakti geldi. Kürt Baharı başladı. Suriye Kürtleri Suriye politikasının merkezi faktörlerinden birisi haline gelmiştir. Suriyeli Kürt meselesi, Suriye’nin dönüşümünde belirleyici olacaktır. Türkiye’nin güçlü demokrasisi, medeniyeti ve kültürü Kürt kimliğinin tanınmasından endişe etmemelidir.

 

PYD’yi mi kast ediyorsunuz?

PYD önemli bir örgüt.

 

Peki PKK ile bağlantıları?..

Olmadığını söylüyorlar. Onlara sorabilirsiniz. PKK’ye yahut PYD’ye sorabilirsiniz. Yok diyorlar. PYD biz ‘meşru bir Suriye örgütüyüz’ diyorlar.

 

Cumhurbaşkanı Celal Talabani Almanya’da tedavi altında. Durum nasıl?

Durumu istikrarlı. Gelişme kaydediyor. Ve bize sağ ve esen olarak geri geleceğini umuyoruz.

 

‘Enerji anlaşması Irak’ın tümü için önemli’

 

Türkiye ile Irak Kürdistan’ı arasındaki enerji işbirliği nereye gidiyor?

Irak Kürdistan’ı Türkiye’nin bir müttefiki ve ekonomik ortağıdır. Enerji anlaşması yanlış anlaşılmamalı. Bunun için hepimizin çaba harcaması gerekiyor. Enerji işbirliğinden söz ediyorum, bir anlaşmadan söz etmiyorum. Türkiye ile Irak Kürdistan bölgesi arasındaki enerji işbirliğinden söz ediyorum. Bu Kürdistan için önemli bir değer, Irak ekonomisi için de öyle. Ve Türk ekonomisine de önemli bir katkı. Ekonomik ilişkileri olabilecek her şekilde geliştirmeliyiz. Bu bizim için hayırlı, Türkiye için hayırlı, Irak için hayırlı. Yanlış anlamaları ortadan kaldırmamız gerekir. KBY olarak petrol sorunumuzu çözmeki için Bağdat’la birlikte çalışmalıyız. Günün sonunda petrol Irak için, Irak’ın tümü için ulusal bir kaynak. Petrol gelirleri Irak hazinesine gidecek. Bunun Irak’a karşı olmadığına dair Irak kamuoyunu bilgilendirmeliyiz. Boru hattı olumlu bir gelişmedir. Çünkü Irak petrolünün ihraç kapasitesinin artırılması anlamına gelir. Fikir bunun Irak’ın petrol altyapıına entegre edilmesidir.