T24'te Haziran 2020 tarihinde yazdığım "Endüstri 4.0'ın bileşenleri: Kripto paralar" başlıklı makalemde, 1 Bitcoin'in 9.400 USD olduğunu yazmıştım. O tarihten bu yana yaklaşık 8,5 ay geçti ve Bitcoin her ay yeni rekorlar kırmaya devam ediyor. 13 Mart tarihinde 61.283 USD'ye kadar yükselen Bitcoin, bu yazının yazıldığı tarihte (17 Mart 2021) 55.100 USD'ye geriledi. Aynı tarihlerde 245 USD olan Etherium ise 13 Mart tarihinde 1.925 USD'yi gördü. Bu durum pek çok kripto para çeşidi için geçerli.

Son yıllarda hiçbir yatırım aracında, bir sene içerisinde bu kadar büyük değer artışı yaşanmadı. Borsalarda olduğu gibi Kripto Para piyasalarında da "manipülatif" olarak tanımlanan işlemler yapılıyor. Örneğin; Elon Musk'ın bir tweet'i piyasaları hareketlendirebiliyor. Zira, Musk'ın alım ve satımları milyar dolarlar mertebelerinde gerçekleşiyor.

Henüz uluslararası kuralları oluşturulmamış olan bu piyasaya çok ciddi kurumlar da ilgi gösteriyorlar. Bir çok uluslararası şirket varlıklarının bir kısmını kripto para cinsinden tutmaya başladılar. Hatta dünyanın en önde gelen üniversitelerinden bazıları, mali duran varlıklarının bir kısmını kripto para olarak tuttuklarını açıkladılar. JP Morgan şirketi, Securities and Exchange Commission (SEC)'ten kripto paralarla yatırım işlemi yapabilme izni aldı.[1]

Kripto para sahibi olmanın çok çeşitli yolları var. Bu yollardan en yaygın olarak kullanılanı, kripto para alım satımı yapan bir platformlara üye olmanızdır. Bu platformlara üye olup, alım satım yapmaya başladığınızda ya o platforma güvenip, paranızı orada tutarsınız ya da bir elektronik cüzdan satın alıp, paranızı platformdan cüzdana transfer edersiniz.

Sistemin halen pek çok güvensizlik yaratan yanı var. Öncelikle; kullanıcı kendi güvenliğini sağlamak zorunda. Her yaptığı işi dikkatli yapmak zorunda. Yanlışlıkla yaptığı bir para transferini geri çevirmesi mümkün değil. Ya da dolandırıcılık ve hacker soygunları gibi olaylara karşı hiçbir yasal güvencesi ve sigortası yok.

Diyelim ki bir platformdan Bitcoin alıyorsunuz; aldığınız Bitcoin'leri hızla elektronik cüzdanınıza transfer etmeniz gerekiyor. Çünkü o esnada söz konusu platform hacker'ların saldırısına uğrarsa ve var olan kripto paralarınız çalınıp, hacker'ların elektronik cüzdanlarına aktarılırsa yapacak hiçbir şeyiniz kalmıyor. Ya da söz konusu platformun sahipleri müşterilerinin paralarına el koyup, platformu kapatsa sizi koruyacak tek bir yasal düzenleme bile yok.

Maalesef hızla gelişmekte olan bu piyasanın henüz ne yerel ne de uluslararası kuralları oluşmamış; yaşarken hacker saldırılarına karşı koruyacak, öldükten sonra ise kripto paralarınızı mirasçılarınıza aktaracak hiçbir yasal güvence yok. Sağlığınızda elektronik cüzdan şifrelerinizi mirasçılarınızla paylaşmamışsanız, ölümünüzden sonra tüm kripto paralarınız buhar olur.

Son zamanlara kadar, Blockchain'ler üzerinden yapılan kripto para işlemlerinin banka işlem ücret ve komisyonlarını ortadan kaldıracağı iddia ediliyordu. Uygulamalara bakınca bu sistem içerisinde de başka tür komisyon ve ücretler olduğunu görmekteyiz. Ancak işlemlerin hızının bankacılık işlerinden daha hızlı olduğunu söyleyebiliriz.

Tüm bunlara rağmen, son yıllarda yaşanan hızlı değer artışı ve dünyanın dijital dönüşümü, kripto paraların çekiciliğini artırıyor. Ancak ülkemizde kripto para sahibi olmak hiç de kolay değil. Öncelikle kripto para alımı yapacağınız platformu seçmeniz gerekiyor; yerli platform mu yoksa uluslararası bir platform mu kullanacaksınız? Bazı uluslararası platformların yerel temsilcilikleri/ortaklıkları da mevcut.

Diyelim ki uluslararası bir platformu güvenli buldunuz. Bu platforma para yollayabilmeniz deveye hendek atlatmak kadar zor. Bu platformların önemli bir bölümünün Türkiye'deki bankalarla ilişkisi yok. Bazılarına sadece devlet bankaları vasıtasıyla para yollanabilirken, bazıları sadece Paribu ve Papara gibi uygulamaları tercih ediyorlar. Paranız banka hesabınızdan yola çıkıp, kripto para alacağınız platforma gelene kadar yolda, her işlemde pek çok komisyon ve ücrete maruz kalıyor.

Yerel platformların bazıları alış-verişinizden sonra para transferinize 48 saate varan sürelerde kısıtlama getiriyor. Bazıları ise alım-satım miktarına kısıtlamalar getiriyor. Örneğin bir ayda yapabileceğiniz işlem miktarını sınırlandırıyor.

Varsayalım ki yurtdışında bir kişi ya da kuruluşa Bitcoin yollamanız gerekiyor ve siz yerel bir platformu kullanarak bu para transferini yapmak istiyorsunuz. Bu platformun anlaşmalı olduğu devlet bankaları ya da özel bankalardan birinde de hesabınız var. Paranızı belli komisyonlar ödeyerek yerel platforma yollayıp, yine belli komisyonlar karşılığında ihtiyacınız olan Bitcoin'leri alabiliyorsunuz. Ancak yerel platformlar 48 saat geçmeden bu Bitcoin'leri transfer edebilmenize ya da elektronik cüzdanınıza çekmenize izin vermiyor. Artık o 48 saat içerisinde platformun hack'lenmemesi ya da platform sahibinin paralara el koymaması için dua etmeniz gerekiyor.

Kripto para piyasasında para kazanmanın tek yolu, doğru zamanlarda kripto para satın alıp doğru zamanda fiat paraya çevirmek değildir. Piyasada var olan alt coin pazarında da alım satım yapmak büyük oranda kazançlar sağlayabiliyor. Örneğin; sahip olduğunuz Bitcoin'lerinizin bir kısmı diğer alt coinler ile düzenli olarak takas etmeniz sayesinde büyük kârlar elde edebilirisiniz. Bu işlemleri sizin kendi başınıza yapabilmeniz için vaktinizin önemli bir kısmını bu işe ayırmanız gerekmektedir.

Yatırımcıların doğru alt coinlere yatırım yapmalarını ve doğru zamanda, doğru fiyata satmalarını kolaylaştırmak için "bot" adı verilen dijital robotlar kullanıma sunuldu. Çok kuvvetli algoritmalarla çalışan bu botları ya satın alıyor ya da botun sahibine bir miktar komisyon ödeyerek kullanıyorsunuz. Elbette kullandığınız bot'un da hack'lenmeyeceğinin hiçbir garantisi yok.

Kripto paraların çekiciliğinin hızla arttığı bu ortamda, yerel bankaların uluslararası güvenilirliğe sahip alım satım platformları ile ilişkileri kurması önemli bir adım olabilir. Bazı önde gelen platformlar kendi bünyesinde bulunan kripto ve fiat paraları hacker saldırılarına karşı sigortalamaya başladılar. En azından bu tür platformlarla ilişkiler kurulabilir. Ancak daha da doğru olanı, bankaların da hisse senedi alım-satımı gibi kripto para borsasında aracılık yapmalarıdır.

Tüm dünyada da artık kripto para kullanıcılarının mali güvenliği yasalarla sağlanmalıdır. Aksi takdirde bu piyasadan sadece büyük şirketler ve dijital dünyayı iyi tanıyan gençler yararlanacaktır. 

[1] Bitcoin.com - JP Morgan Launching Crypto Investment Product Tracking Public Company Stocks With Bitcoin Exposure