Dünyanın 6, Avrupa’nın 4. en çok yabancı turist çeken ülkesi olduğumuzu eminim çoğunuz biliyorsunuz. 2012’de 31.8 milyona yakın yabancı çeken Türkiye, Fransa, ABD, Çin, İspanya ve İtalya’nın hemen ardından geliyor. Hemen arkamızda ise Almanya, İngiltere ve Rusya var.
Türkiye, bir turizm destinasyonu olarak 1980’lerde verilen teşviklerden sonra dünya liginde atak yaptı. Sektörün ilk kıpırdanışlarından sonra 1990’da 5 milyonu aşan yabancı geldi. 2000’de bu sayı 10.4, 2010’da ise 28.6 milyona çıktı.
2012 yılı 31.8 milyon yabancı turist ile hem bir rekor yılı, hem de dünya sıralamasında bir üst basamağa yerleştiğimiz yıl oldu.
Canınızı fazla sıkmadan küçük bir detay daha vereyim: 31.8 milyon Türkiye’ye gelen yabancıların sayısı. Bunların yaklaşık 2 milyonu konaklama yapmayan günübirlikçilerden, 29.8 milyonu ise konaklayan yabancılardan oluşuyor. Bir de yurtdışında yaşayıp Türkiye’ye ziyarete gelen vatandaşlarımız var. Sayıları 5.9 milyona ulaşan bu grup yabancı turist kategorisi içinde değil. Dünya Turizm Örgütü sınıflamasına göre turist sayısı, toplam yabancılardan, günübirlikçilerin çıkarılıp, yurtdışında yaşayıp da ziyarete gelenlerin eklenmesi gerekiyor. Bu da Türkiye’ye gelen turist sayısını 35.6 milyona taşıyor. Fakat bu yazı sadece yabancı turistleri inceliyor.
Son birkaç yıl için altı içilmesi gereken önemli bir nokta, küresel krize rağmen Türkiye’nin 2009 yılında turist sayısını artıran 2-3 ülkeden biri olması. Yine atı çizilmesi gereken önemli bir nokta, önemli sayıda turist çektiğimiz Orta-Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerindeki siyasi gerilime rağmen 2011 ve 2012 yıllarında da turist sayısının artmaya devam etmesi.
Peki, 2013’te durum ne? İşte bu yazı da bunun için hazırlandı…
2013’ün ilk yarısında…
Dün açıklanan veriler ile yılın ilk yarısına (6 aylık) ait resim net olarak önümüzde. Ancak küçük bir hatırlatma yapayım: bu sadece turist sayısı bazında geçerli. Turizm gelirleri için elimizde 5 aylık veriler var.
İlk 6 ayda gelen yabancı turist sayısı 14 milyon 550 bin. 2012’nin ilk yarısına göre yüzde 14.3’lük bir artış var.
Turist sayısı 1.8 milyon arttı
2013’ün ilk yarısında, 2012-6 aya kıyasla 1.8 milyon kişilik bir artış olduğunu görüyoruz. Bu artışın 650 bini BDT ülkelerinden, 550 bini Orta-Doğu’dan, 470 bini Avrupa’dan, 62 bini Afrika’dan, yaklaşık 30’ar bini Asya ve Güney Amerika’dan kaynaklanıyor.
İlk yarıdaki bu ciddi yükseliş, son 20 yıldaki en iyi artışlardan biri. O yüzden göz ardı etmemek lazım.
Bu artışı önemli kılan başka bir özelliği 11 aydan beri devam ediyor olması. Yani Temmuz 2012’den beri, gelen yabancı sayısında bir artış var. Aşağıdaki grafik 2006’dan beri, turist sayısında önceki yıla göre değişim oranını gösteriyor. En uzun süren yükselişlerden biri 2006 sonunda başlayıp 2008 başında biten 25 aylık dönem. 2011-2012 döneminde de 13 aylık kesintisiz yükseliş var. Şimdi içinde bulunduğumuz dönemde yükseliş 11. ayına ulaştı. Eğer Temmuz ve Ağustos’ta da yükseliş yaşanırsa, 2011 yılındaki performans geride bırakılmış olacak.
Haziran ayında ne oldu?
Yılın ilk 5 ayında yabancı turist sayısındaki artış oranları sırayla, yüzde 12, yüzde 27, yüzde 26, yüzde 13, yüzde 18 iken Haziran ayında yükseliş yüzde 5’te kaldı. Bunu yukarıdaki grafiğin sonundaki düşüşten de görüyorsunuz.
Haziranda Rusya başta olmak üzere BDT ülkelerinde, Orta-Doğu, Afrika ve Asya’dan gelen turistlerde artış olmasına rağmen Avrupa’dan ve ABD’den gelen turistlerde gerileme oldu. ABD’li turistlerin payı toplam içinde çok küçük olsa da, pazarın yarısını oluşturan AB’deki gerileme önemli.
AB’den gelen turist sayısı 2012 Haziran’ına göre 66 bin geriledi. 28 üyeli Birliğin 20’sinden gelen turistlerde azalış yaşandı. Artış görülen 8 ülke, Finlandiya, Fransa, İrlanda, İsveç, Lüksemburg, Estonya, Litvanya ve Letonya.
Bence, altı çizilmesi gereken ilginç noktalardan biri de, 66 binlik gerilemenin 42 bininin Almanya kaynaklı olması. Bunu yanında İngiltere, Hollanda, Avusturya, İtalya gibi büyük pazarlardan gelenlerde de az da olsa düşüş var, ama asıl düşüş Almanya’dan geliyor.
Bu gerilemede Haziran ayında yaşananların etkisi olabilir. Ancak bundan emin olmak için gelmeyenlerin neden gelmediğini bilmemiz şart. Bize ipucu verebilecek bilgilerden biri, başka ülkelere giden Almanların sayısında Haziran ayında nasıl bir değişim olduğu. Alman istatistiklerinde henüz Haziran verisine rastlayamadım. Ama örneğin İspanya’ya giden turist sayısında yüzde 5.3’lük bir artış olmasına rağmen, oraya giden Almanların ve İngilizlerin sayısında da bir gerileme var. Yeni Zelanda için de aynı durum geçerli. Dolayısıyla (verisi açıklanmış ülkeler arasında) Türkiye’nin yanı sıra İspanya ve Yeni Zelanda’ya giden Alman ve İngilizlerin sayısında da azalma var.
2013 nasıl bitecek?
Haziran’daki yavaşlamanın ciddi boyutta olmaması ve izleyen aylardan itibaren muhtemelen yeniden artış yaşanacak olması sebebiyle, 2013 yılını iyi bitirecek gibi görünüyoruz. Hem turist sayısı hem de turizm gelirlerinde, dünya ile kıyaslandığında “ciddi” diyebileceğimiz bir artış oranımız var. Yıl sona erdiğinde, Türkiye’ye gelen yabancı turist sayısında yüzde 11-12 civarında bir artış olduğunu görebiliriz.
Turizm gelirlerinde de sayıya paralel bir artış var. 2012’nin ilk 5 ayında 6.6 milyar dolar olan turizm gelirleri, bu yılın ilk 5 ayında 8.3 milyar dolara ulaştı. 2012 genelinde 25.6 milyar dolar olan gelirlerin 2013’te 28 milyar doları rahatlıkla aşması gerekir.