Bugün bankalar hakkında yazmayı planlıyordum. Ama Vedat Özdan’ın dün banka kredilerinin cinsiyet ya da mesleğe göre tahsisini anlatan yazısını görünce fikrimi değiştirdim bu yazıya başladım.
İki gün önce “Bankalar kredi verirken, başvuru sahibinin cinsiyetine göre bir değerleme yaparlar mı?” gibi bir soru sorulsa, “Bilmem; bu konu hiç aklıma gelmemişti”, ya da “Muhtemelen yapmazlar” gibi cevaplar çoğunlukta olurdu sanırım.
Merak etmediğimiz, normal şartlarda aklımıza gelmeyecek daha fazla soru var. Ben birkaçını hatırlatayım:
Borsa endekslerinin diğerlerine göre daha fazla yükseldikleri gün, hafta, ay var mı?
Doğal olarak, borsa endekslerinin her gün aynı oranda yükselmesi ya da düşmesini beklemeyiz. Değişim oranları her gün için farklıdır. Tüm dünyada borsa endekslerinin daha fazla yükseldiği ortak bir gün yok. Ancak, 1950’den bu yana tutulan istatistikler, Avrupa ve Amerika kıtalarındaki endekslerdeki getirinin Pazartesi günleri negatif olduğunu, yani borsaların genellikle Pazartesi günleri düştüklerini gösteriyor. Uzak-Doğu endeksleri ise aynı kaderi Salı günleri yaşıyorlar. Ülkeye göre değişmekle birlikte, getirinin en yüksek olduğu günler ise genellikle Çarşamba ve Cuma.
Benzer bir durum Ocak ayı için var (bu yıl da yaşandı). Borsa endeksleri Ocak ayının ilk iki haftasında yükselirken, son iki haftasında geriliyor. 21 Ocak tarihli yazımdan bir paragraf:
“ ‘Ocak Etkisi’ denen kavramı duymuşsunuzdur. Ocak Etkisi, başta vergisel nedenlerle Aralık ayında hisse senetlerinde satışa geçildiği ve Ocak ayında ise alımların yeniden başlaması ile hisse fiyatlarının yeniden yükselişe geçtiği; dolayısıyla Ocak aylarında borsa endekslerinin yükseldiğini ifade eder. Bu bilinen kısmı. Daha az bilineni ise şu ki; yükselişler daha çok Ocak ayının ilk yarısında olurken, özellikle üçüncü haftada yatırımcılar mevcut karın yeterli olduğunu düşünüp satışa geçerler.”
Tabii, bunlar her hafta ve her yıl olacak gibi bir kural yok.
Başka bir soru: Cinsiyet ya da medeni durum mali performans üzerinde etkili mi?
Erkeklerin ya da kadınların bir diğerine göre yaptıkları finansal işlemlerde daha başarılı olduğunu gösteren bir çalışma bilmiyorum. Ama birçok çalışma, mali sektörde çalışan erkeklerin kadınlara göre daha fazla risk aldığını ortaya koyuyor. Mali sektörde çalışan ve gün boyu işlem yapan erkekler arasında geçtiğimiz yıllarda yapılan bir araştırma, günü karla kapatanların testesteron düzeylerinin, zararla kapatanlara göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Başka bir araştırma ise testesteron düzeyleri yüksek olan erkeklerin, düşük olanlara göre daha fazla risk aldıklarını ortaya koyuyor.
İlginç başka bir bulgu ise evli erkeklerin, bekar olanlara göre, mali kararlarda daha az risk aldığı. Çocuk sahibi olmak ve risk alma eğilimi arasında da ters yönlü bir ilişki var. Pazartesi ise, muhtemelen hafta sonundan çıkmanın etkisiyle, en az risk alınan gün.
“Bütün bunlar ne işimize yarar?” derseniz; cevabım “Emin değilim” olur. O yüzden yazının başlığı ‘Merak Etmedikleriniz’.
Ama yüzünüzde küçük bir gülümseme bile olmuşsa, vakit kaybetmiş sayılmazsınız.