10 gün önce Hazine ve Maliye Bakanlığının, yerli kripto para borsalarına yolladığı talimatla, müşteri verilerini istediğini yayımlamıştık[1]. Bakanlık açıklamasında MASAK'a ve "kara para aklama" olaylarına işaret etmişse de, sektör uzmanları, o gün bunun nedeninin "vergi" olabileceği yorumu yapmıştı.
Ancak bugün ortaya çıkan bazı gelişmeler, bu verilerin "icra" için de kullanılabildiğini gösteriyor. Hakkında haciz kararı olan birisinin, BTCTurk ile bu konuda yaptığı mesajlaşmayı tweet'inde aktaran Halil Onuk "Borcu olan kripto yatırımcı yandı" diyor. BTCTurk'ün icra nedeniyle kripto parasına erişimi engellenen bu müşterisine cevabını da hem bu tweeti tıklarsanız, hem de yukarıda görüyorsunuz.
Özetle, mahkeme kanalıyla konulacak bir haciz işlemi ve özellikle Hazine ve Maliye Bakanlığı vergi, SGK borçları gibi durumlarda, yerli borsalardaki kripto varlıklara el konulabilecek. Bu tür borçlarda, banka hesaplarına getirilen "haciz" işlemi artık kripto para borsalarına da uygulamaya başlanmış gözüküyor.
Aracılık yapması gereken borsalar kripto varlıklara el koyabilir mi?
Ancak Halil Onuk bunun tuhaf olduğuna işaret ediyor. Şöyle diyor:
"Kripto para Türkiye'de henüz bir varlık olarak kabul edilmiyor. Ama kripto varlıkların böyle haczedilebilmesi, aslında kripto paranın resmi olarak tanınmasına sebeb olur. Bu da finansal özgürlük anlamına gelmez mi? Acil olarak kripto para düzenlemesi yani varlık tanımı yapılması lazım. Yoksa bu durum büyük sorunlara yol açar. Bugün 50 bin dolar olan Bitcoin, yarın 65 bin dolar. Yani haciz işlemi neye göre yapılacak? Kripto para hacizdeylen düşerse, satılması gerekirse, işlem yapılamazsa, zararı kim karşılayacak?"
Durum acayip gerçekten, kripto para resmi düzeyde var mı, yok mu? Resmen tanınıyorsa, ne şekilde ve nerede? Neye göre işlem yapılacak?
Bütün bunları hukukçu Gökhan Ahi'ye sorduk. Konuyla ilgili yorumları şu:
"Kripto paralara haciz işlemi Türkiye'de ilk defa uygulanmadı. 2-3 yıl önce de haciz uygulanan kripto para hesapları oldu. İcra İflas Kanunu'nun 89. maddesine göre icra dosyası alacaklıları, icra dosyası borçlusunun alacaklı olduğu herhangi bir üçüncü kişiye ihbarname gönderterek borçlusunun alacağına veya hakkına haciz koyabilme imkanına sahip.
Buradaki üçüncü kişi herhangi bir şirket olabileceği gibi bankalar ve borsalar da olabilir, hatta kripto para borsaları veya alım satım platformları da İcra İflas Kanunu'ndaki üçüncü kişilerden birisi olabilir. Nitekim, bir çok yerli borsada veya alım satım platformlarında, hesaplar kimlik kontrolüyle ve telefon numarası onaylaması ile adeta banka hesabı gibi açılabildiği için, hesap sahiplerinin kimlikleri bir sicilde tutulabiliyor.
Resmi olarak kurulmuş kripto para borsalarının, Türkiye'deki herhangi bir icra müdürlüğü, savcılık veya mahkeme kararlarını yerine getirme zorunluluğu var. Hatta bir çok dolandırıcılık olayında savcılıklar kripto borsa şirketlerinden bilgi talep ediyor ve istenen bu bilgiler kripto para şirketleri tarafından savcılıklara cevaben bildiriliyor.
Hâl böyleyken, kime ait olduğu açıkça belli olan kripto para hesaplarına haciz blokesi konulması da oldukça mümkün ve hukuka da uygun. Ancak, şöyle bir yanlış uygulama da var, kripto para borsasının hesabı tamamen bloke etmesi hukuka aykırı. Haciz ihbarnamesinin kendisine geldiği gün, borç miktarı kadar tutarı o anki değerine göre bloke etmeli, blokenin üzerinde kalan tutar için de hesap sahibine erişim izni vermeye devam etmeliydi."
Sonuç olarak, işi "aracılık" yapmak olan yerli borsaların, "Mahkeme kararı gelirse bilgi veririz" ve "Hesaba bloke talebi gelirse, bloke konulabilir" şeklindeki mesajları yerli borsa sektöründe bir deprem etkisi yaratacak gibi gözüküyor.
Tam da bir kripto para borsasında 15 kadar kişinin parasının yok olduğu gibi iddialar gündemdeyken (ilgili firmadan bilgi istedik, o haberi de pazartesi-salı yayınlayacağız) üstüne bu gelince, yerli borsalar için olumsuz bir gelişme gibi gözüküyor. Konuyu yakından takip ediyoruz.
[1] Hazine ve Maliye Bakanlığı, Dikkatini Kripto Paralara Çevirdi