Netflix hızlarını sosyal medyada soran epeyce insan var. Biliyorsunuz, ülkemizde fiber internet hatlarına yatırım, --neredeyse aynı konuyu 8 yıldır yazıp, çiziyorum-- olması gerekenin en az 4’de biri, dosdoğru bir kalite için ise 10'da biri. Dolayısıyla yıl yıl 50’nci, 60’ncı, 70’nci, Kenya ile aynı düzeyde derken, biraz evvel baktığım dünya internet hızları listesinde sabit hat raporlamasında 93’üncü sırada gözüküyoruz[1].
Yani internet hızına göre önümüzde 92’nci sırada Kırgızistan, arkamızda 94'ncü sırada ise Belize var. Biz 10’ncu ekonomi olacağız iddiasındaydık bir zamanlar. Şimdi internet hızımız dünyanın geri kalmış ülkeleri ile aynı hizada duruyor [1].
İşte insanlar da bunu soruyor; “Netflix hızları düşük mü?” diye. Yukarıdaki tabloda Netflix’in Ocak 2019’a dair raporlamasını görüyorsunuz. Bu tablodaki 3 mb/sn civarı olan hızlar, Türkiye'deki internet hızlarının kötü olduğuna işaret eder mi?
Netflix her ülkede, internet servis sağlayıcıların, kendilerini hangi hızda gösterdiğini her ay yayınlıyor. Nasıl hesapladıklarına dair açıklamada şöyle deniliyor [2];
Netflix üyeleri tarafından ISS başına yayınlanan Netflix içeriğinin ortalama bit hızını saniye başına megabit (Mbps) cinsinden hesaplıyoruz.
3-5 mb/sn normal, altı kötü kalite demektir
Dediğimiz gibi, Türkiye’ye dair Ocak 2019 hızlarını yukarıda görebiliyorsunuz. Buna göre Türk Telekom ve DSmart 3 MB/sn altına düşen hızlarıyla en kötü Netflix sunuşu yapan 2 firma, üstelik her ikisinde sadece ADSL değil, fiber üzerinden seyreden de var. 3.30 MB/sn ve ADSL ile Turknet en iyi Netflix gösterimi yapan firma olarak gözüküyor.
Turknet’in kendi ADSL hizmeti (YAPA) oldugunu da hatırlatalım. Ayrıca alttaki grafikte önceki ayın verilerini görüyoruz. Onların da benzer olduğunu söyleyebiliriz. Turknet temmuz 2018 ayına kadar 2-3üncü iken, oradan en üste fırlamış ve öyle devam etmiş. Gerçi kasım 2018 itibariyle onun da hızında hafif bir düşüş var.
Buna karşılık Türk Telekom en kötü durumda. kasım 2018'de 3'e dokunmuş ama ondan sonra düşüş göstermiş. D-Smart hep altta kalmış. Bütün aylarda en düşük durumda. Gerçi ocak 2019'da Türk Telekom onun da altına düşmüş. Diğerleri ortada.
Netflix'in ülkemizde 3 Mbps civarında gezinen video hızları, diğer ülkelerle kıyaslarsanız biraz daha iyi olsaydı keşke denilebilir ama ortalama değerlerde olduğunu da belirtmek lazım. Örneğin Yunanistan'a bakalım en yüksek OTE 3,53 ve en düşük Cyta Hellas 2,71 Mb/sn. İnternet hızlarının en yüksek olduğu ülkelerden Güney Kore'de LG U+ 3,87 ve en düşük SK broadband 1,64. Almanya'da Unitymedia 4,24 ve en düşük Vodafone Germany 3,6 MB/sn.
Hızların neden böyle olduğunu, video encoding sistemini —her zamanki gibi teknoloji basitleştirerek— geçen hafta Journo’da yayınlanan yazımda detaylı anlattım. Merak edenler detayını oradan okuyabilirler [3][4].
Ama diğer yandan, hep söylediğimiz gibi Ülkemizde olduğu gibi, internet altyapısı her yerde olması gereken düzeyde artmadı (hatta bizde hemen hemen artmadı demek lazım, çünkü artan miktar artması gerekenin yanında karikatür gibi kalıyor). Bunu bilen, video endüstrisi yayınlama teknolojileri üzerinde çalışıyor ve daha dar bant kullanacak encoding yöntemleri geliştiriyorlar. Yani Netflix ya da benzeri video sunan firmalar, ürünlerinin her yerde ve hatta internet altyapısının kötü olduğu yerlerde bile seyredilmesini sağlamak için gittikçe daha gelişen "encoding (kodlama)" teknolojileri kullanırlar. Netflix'in sıkıştırma ve kodlama teknolojisini anlattığı sayfasına dipnottan ulaşabilirsiniz [5].
Sonuç olarak, mevcut video yayınlarına 3-5 mbps arasında genişlik yeter. Ancak 1080p HD için 5 mbps üstü gerekli. Bugün evlerimizde henüz 1080p yaygın değil. O nedenle de ülkemizdeki bant genişliği mükemmel olmasa da normal sayılabilir.
Eğer Netflix yayınında sıkıntı yaşadığınızı düşünüyorsanız, “Netflix neden bu kadar yavaş?” diyorsanız, servis sağlayıcınızın hızı 3 mbps altındadır. En azından yavaşladığı anda 3’ün altına düşmüştür.
İnternet altyapısı geliştirmede AKP hükümeti yıllardır sınıfta kaldı
Ve de... Son günlerde gördüğümüz fahiş internet fiyatları da dahil, eğer bu konuda kızgınsanız, kusura bakmayın kabahatli olan kişi de kendinizsiniz. Çünkü 8 yıldır İBB tarafından fiber altyapı kazılarının engellendiğini ve dolayısıyla yatırım yapılmadığını (minimum yapıldığını) yazıp çiziyorum ama bu konuda, sosyal medyada kendi kendine şikayet edenler dışında bir hareket ya da tüketici protestosu yapılmıyor. En azından farkındalık zayıf, herkes okuyor, belki şikâyet ediyor ve sonra yavaş+pahalı internete razı geliyor [6].
Sonra hep yazıyorum. Metrolardan dışarıyı arayabiliyor musunuz? Neden arayamıyorsunuz? Bunu farkında mısınız? (Marmaray’a TCDD’ye bağlı ve bu nedenle orada mümkün). Yangın, deprem, hatta Özgecan’ın yaşadığına benzer bir olay olsa? Belediyeler önce insana hizmeti mi düşünür, yoksa kar etmeyi mi?
Bu seçimde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin adaylarından birisi Binali Yıldırım. Kendisi ülkemizde en uzun süre Ulaştırma Bakanlığı yapmış olan ve dolayısıyla 10 yıldan uzun bir süre boyunca BTK’dan ve internet altyapısından sorumlu kişiydi. Şu anda da Büyükşehir Belediye Başkanlığı için aday. Ama internet hızının 93cü olmasına ve de Türk Telekom’un geldiği duruma da bakıp, kendisine şimdi nasıl güvenelim? Bizden nasıl oy istiyor?
Ne deniliyordu; “Yapacaklarımız, yaptıklarımızın teminatıdır.” Peki nerede o teminat?
Bu seçimde kaç kişi belediye başkan adaylarına “internet altyapısının gelişmesini destekleyecek misin” diye soruyor? Bazı meydanlarda “bedava internet” sözlerini filan boşverin. O hizmetler 3 gün veriliyor, 4 gün sonra kalkıyor. Önemli olan devamlılık arzeden altyapı. Metrodan dışarıyı arama hakkı. Bunu hepimiz talep etmeli ve sormalıyız.
[1] Global Speeds January 2019
[2] Netflix : Sıralamayı Nasıl Hesaplıyoruz
[3] Netflix Türkiye’de yavaş mı? En hızlı internet servis sağlayıcı hangisi?
[4] Wiki-Turk : Video Kodlama (Encoding)
[5] High Quality Video Encoding at Scale