Facebook, Avustralya hükümetinin getirdiği "yerel yayıncılara para ödeme" koşulunu yerine getirmemek için, sayfalarında haber yayınlamayı kesti. Bunu 2 gün evvel yayınlamıştık [1]. Şu anda olayla ilgili tepkiler yayılıyor [2]. Ama biz olayın bir başka tarafına dikkat çekmek istiyoruz. O da Facebook/Google gibi internet devlerinin gazeteciliğe verdikleri zarar.

Google ve Facebook gazeteciliği öldürüyor mu?

Bu başlığı taşıyan başka bir yazıda daha detaylı inceleyeceğiz. Ama sırası gelmişken burada kısaca not edelim. OTT yani "tepedeki" diye tanımlanan telekom altyapısının üzerinden ulaşılan bu internet devleri gazeteciliğe zarar veriyor.

Günümüzde gazetecilerin çoğu bu platformların kendilerine yardımcı olduğunu düşünüyor ama Columbia Üniversitesi Dijital Yayıncılık Direktörü (TOW Enstitüsü) Emily Bell bunu bir kaç senedir yüksek sesle tekrarlıyor. Günümüzün gazeteciliğine bu ortamların verdiği zarar üç yönden de geçerli [3]:

1. Haber sitesini neye göre gösteriyor / sıralıyor?: Burada bir belirsizlik var. Google kendisine göre kriterleri (bunlar açık değil) ile sıralama yapıyor. Nitekim 2020 sonundaki bir araştırma, yerel haberciliğin Google yüzünden hasar aldığı yorumunu ortaya koyuyor [4]
2. Editoryal açıdan : Artık okuyucusunun ne okuyacağını gazetelerin kendisi değil, bu ortamlar karar veriyor. Çok bilinen bir ifade şu: "Neyin satacağına Facebook karar verir."
3. Para kazanma açısından: Günümüzde gazeteciliği öldüren konuların biri de reklam endüstrisindeki tekelleşme. Bugün Reklam endüstrisi Google+Facebook'un eline geçti. Reklam tekelleşince, fiyatlar düştü ve kazançlar ancak bu ortamların vermeye gönüllü olduğu ile sınırlı. Verdikleri oran ya da size yönlendirdikleri reklamlar şeffaf değil.

ABC News uygulaması, mobil uygulama dükkanında 400'üncü sıradan zirveye tırmandı

Şimdi konuya başka bir taraftan bakalım. Facebook'un perşembe gününden bu yana Avustralya'da haberleri engelliyor olması sonucunda şaşırtıcı bir şey oldu. App Annie isimli mobil uygulamaların büyümesini analiz eden kuruluş, Australian Broadcasting Corporation'ın ABC News uygulamasının zirveye tırmandığı ve en çok yüklenen uygulama olduğunu raporladı. Financial Times’dan Uma Patel de bunu Twitter'dan duyurdu:

ABC News, analiz firması App Annie'ye göre şu anda App Store'un Avustralya'daki genel uygulama sıralamasında ikinci sırada ve haber uygulaması listelerinde bir numara. Patel değişikliği fark ettiğinde, uygulama kısaca Instagram, Facebook Messenger ve Facebook uygulamasının önünde genel olarak bir numara oldu.

NiemanLab'a göre Facebook'un yasağı, Avustralya'daki haber kuruluşlarına gelen trafiği yüzde 93'e düşürdü. Ancak ABC News, ana sayfasına bir başlık ekleyerek yanıt verdi. "Facebook'taki haberlerimizi kaçırıyor musunuz? ABC News uygulamasıyla en son haberleri ve canlı bildirimleri alın" diye okur. O zamandan beri, uygulama 400'üncü sıradan zirveye fırladı.

Bu gazetecilik açısından da bir gösterge. Trafik yüzde 93'e düşse de, uzun vadede toparlanacağını gösteriyor. Gazetelerin de durumu farketmesi ve Emily Bell'in sürekli tekrarladığı gibi, kendi uygulamalarını ve eğer okuyuculara toplu bir platform üzerinden ulaşacaklarsa da kendi platformlarını kendilerinin oluşturması gerekli. 

[1] Facebook, Avustralya’da Haber Yayınlamayı Bıraktı

[2] Facebook Artık Isırıyor

[3] Teknoloji, Gazetecileri Özgürleştirir mi?

[4] Google Yerel Haberciliği Zorluyor mu?

[5] In Australia, Facebook’s ban on sharing news stories has sent publishers’ traffic tumbling