Bir süre önce "Yerli Ama Neresi Yerli, Ne Kadar Yerli?" başlıklı yazımızda, hükümetin Vestel ve birkaç firmanın yaptığı başvuru nedeniyle ithal akıllı telefonlara "ek vergi" koymaya hazırlandığını ama 6 ülkenin bu konuda Dünya Ticaret Örgütüne (WTO) şikâyetlerini şimdiden hazır bulundurduklarını anlatmıştık. Bu konuda ilk uyarı WTO'dan önce Tayvan ve Avrupa Birliği'nden Vestel'e geldi.
AB ve Tayvan, Türkiye'nin cep telefonu ithalatına koruma önlemi talebinden uzak durmasını istedi ve Vestel Elektronik'in cep telefonu ithalatına koruma önlemi getirilmesi başvurusunun onaylanması durumunda, bunun yasal bir durum olmayacağını belirtti.
Konuyla ilgili olanlar hatırlayacaklardır; Ekonomi Bakanlığı tarafından Vestel ve 4 diğer yerli üretici firma tarafından yapılan "cep telefonu ithalatına karşı korunma önlemi alınarak yerli üretimin ekonomik göstergelerindeki olumsuz etkinin ve ciddi zararın ortadan kaldırılması talep edilmektedir" şeklindeki şikâyet nedeniyle açılan bir soruşturma ve bu soruşturma çerçevesinde, 4-5-6 Mart tarihlerinde taraflarla yapılacak olan görüşmeler olduğunu anlatmıştık.
Görüşmeye katılanlar, bakanlığın "ek vergi" konulması konusunda ısrarlı olduğu izlenimi aldıkları yönünde bilgi vermişlerdi. Ancak bu ek verginin doğuracağı sorunlardan da bahsediliyordu. Dünya Ticaret Örgütü, bu tür koruma tedbirlerini dikkatle inceliyor ve haksız olduğuna karar verirse, karşı önlem alıyor denilmişti.
Korunma önlemleri olarak, gümrük vergisini artırmak, miktar/değer kısıtlaması getirmek, tarife kontenjanı uygulamak gibi uygulamalar olabiliyor.
AB tarafından yayınlanan belgede, "cep telefonu üretimine henüz yeni başlamış olan Vestel'in cep telefonu ithalatından olumsuz etkilendiğine yönelik henüz kanıt oluşamayacağı ve Türkiye'nin cep telefonu sektörünün herhangi bir zarar görmesi neredeyse imkânsız" denildi ve şirketin başvurusu "şaşırtıcı" olarak değerlendirildi.
Tayvan da, Vestel tarafından sunulan verilerin, cep telefonu ithalatında, koruma önlemine meşruiyet kazandıracak nitelikte keskin, ani ve önemli bir büyümeye işaret etmediğini ve iç pazarı korumaya yönelik önlemlerin tamamen gereksiz olduğunu; Ar-Ge yatırımlarına ve tüketici çıkarlarına da zarar verdiğini kaydetti.
Son gelişmeler
"Yerli Ama Neresi Yerli, Ne Kadar Yerli?" başlıklı yazımızda, 4-5-6 Mart tarihli görüşmelerden bahsetmiştik. Katılanların görüşü, hükümetin bu konuda bir vergi koyma ısrarına devam ettiği şeklinde.
Ancak o yazımızda da belirtmiştik. "Yerli Telefon'a Evet ama İlave Vergi'ye Hayır". Devlet yerli telefon üretilsin, yurtdışından daha az telefon gelsin istiyorsa, bunu "teşvik" şeklinde yapmalıdır. AB'nin "Vestel" ismini anarak yaptığı uyarı ilginç. Bilindiği gibi Vestel'in temel pazarlarından birisi Avrupa.
Hükümet, telekom sektörünü zaten yeteri kadar "vergi tahsildarı" olarak kullanıyor; "etinden, sütünden, kılında, kemiğinden" yararlanıyor. Bakın devlet telekom sektöründen neler alıyor:
1. Cep telefonu görüşmelerinden yaklaşık yüzde 66'ya varan doğrudan ya da dolaylı vergi alıyor
Bkz :Tüketici Operatörün Karı Dahil 34 TL’lik Konuşma için 100 TL Ödüyor
2. Telekom firmalarında çalışan 3’ncü parti firmalarda çalışan binlerce insanın gelir vergilerini alıyor
3. Telekom firmalarına iş yapan 3’ncü parti firmaların yarattığı ekonomi var
4. Yetmedi, sektörü düzenlesin diye kurulan BTK'nın bütçesi devletten değildir, özerk olsun diye sektörün kendisinden alınan çeşitli harç ve katkı bedelleri ile oluşur ve rekor bir bütçedir. (2014 yılında bu rakam 1,8 milyar TL idi -
Bkz : BTK 2014’te Diğer 7 Düzenleme Kurumu’nun Toplam Bütçesinin 2 Katı Bütçeye Sahip)
5. Evrensel Hizmet Fonu adı altında, özelleştirme sonrası kar etmeyen yerlere de hizmet götürülmesi için telekom operatörlerinden alınır ama bugüne kadar bu kalemden yapılan harcamalar sadece 1 kere yapılan bir ihale olarak hatırlıyoruz. Onun dışında bakanlığa bilgisayar alımı bu bütçeden yapıldı. Binali Yıldırım zamanında bu paradan 300 milyon TL/yıl şeklinde ARGE payı ayrılsın denilmişti. Ama bu plan orada kalakaldı. Bir ara Lütfi Elvan bu parayı 1 milyar TL vereceğiz diye anons etti. Ama devamı gelmedi. Biz bu para duruyor herhalde diye düşünüyoruz.
6. Akıllı telefonlardan zaten gümrük vergisi alınıyor (yapılmaya çalışılan buna ilave bir yüzde 10 koymak)
Dolayısıyla devlet artık insafa gelsin ve bu sektörü bu kadar zorlamasın. Biraz da kendisi katkıda bulunsun. Mesela elini cebine atsın (bu bizim cümlemiz değil, sektörün cümlesi) ve eğer yerli telefon isteniyorsa, teşvik versin, ek vergi koymasın.