Çok yakında Türkiye’de Yeni Medya Çalışmaları adında bir kitap serisi başlatıyoruz. İlk kitap daha çok yüksek lisans düzeyindeki arkadaşlarımızla beraber yaptığımız çalışmalardan oluşacak ve bir aksilik olmassa Nisan ayı içinde yayınlanmış olacak. Bu çalışmaya yönelik önsözü hazırlarken “yeni medya” ile bazı meselelere nasıl yaklaştığımı belirtmek istedim ve şimdi bunları sizinle de paylaşıyorum.

 

Öncelikle, “Yeni Medya” diye adlandırdığımız medyalar çok sınırlı bir şekilde algılanıyor. Akademik çevrelerde de sıradan vatandaşlar arasında da durum neredeyse aynı. Internet denildiğinde akla ilk gelen Facebook ya da Twitter gibi sosyal paylaşım ağlarının bile aktif kullanıcılar arasında sınırlı bir şekilde kullanıldığına şahit oluyoruz. Türkiye’de aktif internet kullanıcıların yüksekliğine rağmen yeni medya kullanımında ve perspektiflerindeki sığlığa işaret etmek ve ve bu yeni mecranın potansiyellerinin çok azının kullanıldığını vurgulamak istiyorum.  Yayınlanacak derleme için düşündüğümüz başlıklar bile bu çeşitliliğe ancak kısmen dokunabiliyor: “Bir araştırma aracı olarak Blogging”, “Sosyal Medya ve Arap Baharı”, “Türkiye’de Viral Reklamcılık”, “Yeni Medya ve Kamusal Alan fikrini yeniden düşünmek”, “Öğrenciler arasında Twitter’ın bir haber kaynağı haline gelişi”, “Türkiye’de online oyunlar dünyası”, “Seçim Takip projesi nerede işledi, nerede işlemedi? Vatandaş gazeteciliğinin geleceği”, “Türkiye’de vatandaş gazeteciliği için araçlar...”, “Marka yönetiminde sosyal medya”, “Çocukların gözüyle güvenli internet vb”

 

İkinci mesele de her yeni teknolojiyle beraber yeni bir “teknolojik determinizm” dalgasına maruz kalmamız. Bundan kastım şu  En azından içinden geçtiğimiz kuşaksal geçiş dönemde daha genç kuşaklar her türlü internet aracına sahip olsalar ve aktif internet kullanımı Türkiye’de çok yüksek olsa da bu onların interneti verimli/üretken bir şekilde kullanacağı, ya da internet kaynaklarının geniş bir çerçevede kullanılacağı anlamına gelmiyor. Yeni medya araçları otomatik olarak öğrenilmiyor. Bir öğrenim ve deneyimleme süreci bu yüzden kaçınılmaz oluyor. Her teknolojiyle birlikte insanlığın daha iyi bir noktaya geleceğine, “küresel köy” olunacağına, bir takım eşitsizliklerin ortadan kalkılacağına inanıldı. Her yeni medya ile birlikte insanlık adına güzel gelişmelerin olduğuna şüphe yok. Ancak hiçbir medya kendi başına “özgürleştirici” ya da “baskıcı” sonuçlara yol açmıyor. Sosyal/siyasal aktörlerin elinde iyi ya da kötü sonuçlara yol açabiliyor. Yeni medya Arap baharında etkin bir araç iken Çin’de ve İran’da siyasi iktidarın muhalifleri kontrol altında tuttuğu bir araca dönüşebiliyor.

 

İkinciyle epeyce bağlantılı üçüncü bir mesele ise yeniye olan aşırı tepki. Bu tepki biraz da determinist bir şekilde ütopik hayaller kuran yeni medya taraftarlarına yönelik oluyor. Nesnel olmayan, doğası doğru düzgün anlaşılamamış bir yeni medya taraftarlığı öte tarafta tepkisel bir karşıtlık yaratabiliyor. Aktivizmi Facebook sayfalarına hayran olmakla sınırlayanlara karşı dijital aktivizmi küçümseme eğilimleri ya da evrensel habercilik ilkelerini tamamen göz ardı ederek Twitter gibi mecralar üzerinden yanlış enformasyon yayılmasına karşı yurttaş gazeteciliği uygulamalarını küçümsemek gibi çok sayıda örneğimiz var. Tepkisellik dışında bilmemek ya da yanlış bilgilendirilmiş olmak da yeni medya teknolojilerine şüpheyle bakılmasına yol açılabiliyor. Örneğin Wikipedia’nın güvenilir bir kaynak olmaması iddialarını kanıtlamak çok zor. Herhangi bir yanlışlık çok kısa sürede düzeltilirken, Britannica’da bir yanlışlığın düzeltilebilmesinin ne kadar zaman alacağını tahmin etmek zor değil. Aynı şekilde internet mecralarının iftirayla, hakaret ve yanlış bilgi yeri olduğuna dair inanışlar da daha çok bilgi eksikliğine dayanıyor. Çoğu sitenin gayet hızlı işleyen moderasyon süreçleri var. Size yapılan hakaret için mahkemeye gitmek yerine öncelikle site yönetimine başvursanız mesele büyük olasılıkla çözülmüş oluyor.

 

Dördüncü bir mesele, “teknoloji” kelimesinin kullanımıyla beraber yeni medya denince akla daha çok cihazın kendisinin gelmesi. Oysa o cihaz- medya aracı- değil cihazın işlevi, kullanım pratiği, kullanım protokolleridir önemli olan. O yüzden basılı bir gazete haberinin aynen internet ortamına kopyalanması ile internete geçilmiş, internet gazeteciliği yapılmış olmaz. O mecranın doğasına ve de o mecranın kullanım biçimine göre aktarılan haber içeriği ve bizzat yapısının revize edilmesi, multimedyatik hale getirilmesi, web metinleri arasında ilişkisinin kurulması, web üzerinden okuyan kişiye göre cümle yapılarının değiştirilmesi gibi süreçler gerekmektedir. Aynı şekilde televizyon ile internetin birleşmesinden doğacak şey de (burada yakınsama - convergence- denen süreçlerden bahsediyorum) yepyeni birşey olacak, iki mecranın da dışında bir yeni kullanım pratiği oluşacaktır.

 

 

* Dijital reklam ve pazarlama alanına dair önemli bir zirve 14 Mart’ta gerçekleşecek. Webrazzi Dijital’12 programını buradan görebilirsiniz. 

 

* Kadir Has Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi ve Smart Solutions Türkiye’nin en hızlı büyüyen iki değeri olan “girişimcilik ve e-ticaret” üzerine bir eğitim programı düzenliyor.

 

* sosyalkafa’nın geçen haftaki bölümünde ana tema kadınlar ve yeni medya idi. Videoları buradan izleyebilirsiniz. 

 

* duyurulmasını istediğiniz etkinliklerden beni haberdar edebilirsiniz: sakaerka@gmail.com