Genel “pişmanlık” uygulaması Vergi Usul Kanununda (Md. 371) düzenlenmiş kalıcı bir müessese. Vergi beyannamelerindeki eksikliği vergi idaresinin bilgisine girmeden mükelleflerin kendiliğinden bildirmesini ve böylece cezadan kurtulmasını sağlıyor. Pişmanlık, beyana dayanan vergilerde uygulanıyor.
Bu düzenlemeye göre, mükellefler yasal süresinde vermedikleri veya vermekle birlikte vergilerini eksik tahakkuk ettirdikleri beyannamelerini, elektronik beyanname verenler pişmanlık seçeneğini işaretleyerek (kâğıt ortamında verenler bir dilekçe ekinde) vergi dairesine pişmanlık talepli olarak verirler ve eksik ödenmiş vergiyi pişmanlık zammı ile birlikte 15 gün içinde öderlerse kendilerine ceza kesilmiyor. Yani yüzde 100 oranındaki vergi ziyaı cezasından kurtuluyorlar. Bu gecikme nedeniyle gecikme faizi yerine gecikilen her ay ve kesri için gecikme faizi oranında "pişmanlık zammı" alınıyor.
Bu uygulamanın alternatifi olan “kanuni süresinden sonra beyan”da ise ceza yüzde 50 oranında kesiliyor. Ayrıca ödenecek vergi farkı üzerinden, pişmanlık zammı ile aynı oranda gecikme faizi hesaplanıyor.
Uygulamada pişmanlıkla beyandan yaygın olarak yararlanıldığını gözlemliyoruz.
Peki yapılandırma kanununda düzenlenen özel pişmanlık uygulaması genel pişmanlık uygulamasına ilaveten neler sağlıyor ve neden önemli?
Bu konuya girmeden önce yapılandırma kanununun sağladığı önemli bir imkânı, matrah ve vergi artırımını hatırlatmak isterim.
Kamuoyunda “vergi sigortası” olarak adlandırılan matrah artırımı, kanunda belirlenen asgari tutarlardan az olmamak üzere gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının; vergi artırımı ise KDV ve stopaj tutarlarının belli oranlarda artırılmasını ifade ediyor. Bu imkândan yararlanılması halinde, ilgili yıllar için söz konusu vergi türlerinden dolayı herhangi bir vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmıyor.
Prensip olarak matrah/vergi artırımına, ilgili dönemlere ilişkin beyannamelerdeki tutarlar esas alındığından, özellikle cirosu yüksek ve istisnası veya indirimleri bulunmayan mükelleflerde matrah/vergi artırımı nedeniyle ödenmesi gereken vergiler çok yüksek çıkıyor. Doğal olarak bu durumdaki mükellefler matrah/vergi artırımından yararlanmıyorlar.
İşte matrah/vergi artırımının sağladığı korumadan yararlanamayan bu mükellefler, spesifik vergi riskleri için yapılandırma kanununda düzenlenmiş olan özel pişmanlıktan yararlanarak bu risklerinden kurtulabilirler.
7326 sayılı yapılandırma kanunundaki (Md.4/10-a) bu özel pişmanlık kapsamında, kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak 30 Eylül 2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar pişmanlıkla beyanda bulunulursa, vergi aslının tamamı ile bunun üzerinden Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın (özel faizin) ödenmesi gerekiyor. Pişmanlık zammının tamamı siliniyor. Genel pişmanlık uygulamasında olduğu gibi ceza alınmıyor. Görüldüğü gibi bu olanak, pişmanlık zammının yerine daha düşük bir faiz ödenmesini sağlıyor.
Üstelik peşin ödeme seçeneği tercih edilir ve 1 Kasım 2021 tarihine kadar, ilk taksit ödeme süresi içinde, ödenmesi gereken tutarların tamamı ödenirse Yİ-ÜFE aylık değişim oranlarına göre hesaplanan özel faizin yüzde 90’ı siliniyor. Ödeme ikinci taksit ödeme süresinde yapılırsa indirim oranı yüzde 50’ye düşüyor.
Zaten normal pişmanlık zammına göre çok düşük olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranlarına[1] göre faiz hesaplanıyor olması bir avantaj, buna bir de peşin ödeme nedeniyle yüzde 90 indirim eklenince ödenecek faiz çok düşük bir tutara iniyor. Neredeyse sadece vergi aslını ödeyerek riskten kurtulmak olanaklı hale geliyor.
Peşin ödemek istemeyenler taksitle (maksimum 18 taksit) ödeme seçeneğinden yararlanabilirler. Taksitli ödemede yüzde 90 veya yüzde 50 indirimden yararlanılamıyor. Taksitli ödemelerde ayrıca taksit sayısına göre belirlenen katsayılar oranında ilave ödeme yapılması gerekiyor.
Matrah/vergi artırımından yararlanmayan mükelleflere özel pişmanlık olanağını hatırlatmak istedim. Kişisel gözlemlerime göre, bu olanaktan yeterince yararlanılmıyor!
Matrah artırımı kapsamına girmeyen vergi türleri (örneğin ÖTV, damga vergisi vs.) için de özel pişmanlık olanağından yararlanılabilir.
[1] 1/11/2016 tarihinden itibaren aylık %0,35 oranında faiz hesaplanıyor.