Değerli okurlar, 6322 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa eklenen 325/A maddesi ile bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırabilme imkânı getirilmiştir.

6322 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesine eklenen (g) bendi ile de Vergi Usul Kanunu’nun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilmesine imkân tanınmıştır.

Girişim sermayesi fonunun vergi matrahından indirim konusu yapılabilmesi için;

- İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin yüzde 10’unu ve toplam fon tutarının ise öz sermayenin yüzde 20’sini aşmaması (İki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir),

- Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması,

- Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar/gelir vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.

İndirim tutarının tespitinde beyan edilen gelir olarak ticari bilanço kâr veya zararına, kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunan tutar [Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul edilmeyen giderler - geçmiş yıl zararları - tüm indirim ve istisnalar] dikkate alınmalıdır.

Yapılacak olan indirim, yalnızca kurum kazancının bulunması halinde mümkündür. Ayrıca, kurum kazancının yetersiz olması nedeniyle yapılamayan indirimlerin, sonraki yıllara devredilmesi de mümkün değildir.

Girişim sermayesi fonu ilgili dönem kazancından ayrılacağından, pasifte özel bir fon hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibarıyla tespit edilecektir. Bu çerçevede, fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Bu şekilde, indirim konusu yapılacak olan kazanç tutarı, ilgili dönemin genel sonuç hesaplarına yansıyacak olup, kurumlar vergisi beyannamesinin ilgili satırında gösterilmek suretiyle indirimden yararlanılabilecektir.

Dolayısıyla, geçici vergilendirme dönemlerinde fon ayrılması ve indirim uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.

Kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar fon ayrılmaması durumunda da indirimden faydalanmak mümkün olmayacaktır.

Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların, mükelleflerce pasifte geçici bir hesapta tutulması, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, indirim konusu yapılan tutar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi, vergi ziyaı cezası uygulanmadan, ancak gecikme faizi ile birlikte mükelleften tahsil edilecektir.

Tek Düzen Hesap Planı’nda, işletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla ayrılan fonların “549 – Özel Fonlar Hesabı”nda izlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda, ayrılan girişim sermayesi fonlarının 549 – Özel Fonlar Hesabı’nda izlenmesi gerekmektedir.

İktisap edilen girişim sermayesi hisse senetleri ve/veya fonları ise, iktisap tarihlerinde ilgili oldukları hesaplarda muhasebeleştirilmelidir.

Tebliğ’de bu konuya ilişin verilen örnek şu şekildedir:

“Örnek 1: Hesap dönemi takvim yılı olan (A) A.Ş.'nin 2012 yılı dönem sonu öz sermayesi 800.000 TL olup, şirket 2012 yılında 170.000 TL kazanç elde etmiştir. Şirketin ayrıca, 30.000 TL kanunen kabul edilmeyen gideri, 50.000 TL istisna kapsamında serbest bölge kazancı, 20.000 TL yatırım indirimi tutarı ve 2011 yılından 30.000 TL geçmiş yıl zararı bulunmaktadır.

Şirket beyan edilen gelirin [170.000+30.000-50.000-30.000-20.000=100.000] yüzde 10'u olan 10.000 TL'yi girişim sermayesi fonu olarak ayırarak özel bir fon hesabına almıştır.

Bu durumda (A) A.Ş., beyan edilen gelirin yüzde 10'unu ve dönem sonu öz sermayesinin yüzde 20'sini aşmayacak şekilde ayırdığı girişim sermayesi fonunu, 25/4/2013 tarihine kadar vereceği 2012 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir.”

Buna göre 2024 yılı için fon hesabına alınma işleminin hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Vergilendirme dönemleri takvim yılı olanlar için bu süre, 2024 yılı kurumlar vergisi beyannamesinin son verilme tarihi olan 30 Nisan 2025 tarihinde sona ermektedir.

Ayrılan girişim sermayesi fonu tutarı kadar, 31.12.2025 tarihine kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması gerekmektedir. Aksi halde eksik tahakkuk ettirilen tutar gecikme faiziyle birlikte (vergi ziyaı cezası uygulanmadan) tahsil edilecektir.

Buna göre 2024 yılı için sıralama şöyle olacaktır:

- 2024 yılı için önce fon hesabına alınma işleminin hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar (yani 1 Ocak 2025 ile 30.4.02025 tarihleri arasında) yapılması,

- Sonra beyannamede indirimin uygulanması,

- Son olarak da 2025 sonuna kadar yatırım şartının yerine getirilmesi.

İlk iki sürecin yerine getirilmesinden önce yatırımın yapılması halinde indirimden yararlanma imkânı yoktur.

İndirim konusu yapılacak tutarın tespitinde, her yıl girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı dikkate alınacak, önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrar indirim uygulanmayacaktır. Ancak, ayrılan toplam fon tutarı hiçbir suretle öz sermayenin yüzde 20'sini aşamayacaktır.

Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılmakla birlikte, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların;

- Amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi,

- İşletmeden çekilmesi,

- Ortaklara dağıtılması,

- Dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması,

- Mükelleflerce işin terki,

- İşletmenin tasfiyesi, devredilmesi veya bölünmesi,

- Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden çıkarılmasından itibaren altı ay içinde aynı amaçla yeniden kullanılmaması,

hallerinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde diğer kazançlarla ilişkilendirilmeksizin vergiye tabi tutulması gerekmektedir.

Dolayısıyla bu fon tutarları, beyan edildiği döneme ilişkin dönem zararı, geçmiş yıl zararları, indirim ve istisnalar ile ilişkilendirilmeksizin vergilendirilecektir.

Ayrıca ayrılan girişim sermayesi fonlarının sermayeye ilavesi de mümkün değildir. Aksi takdirde, yukarıda açıklandığı şekilde vergiye tabi olacaktır.

Yukarıda sayılan hallerde sadece girişim sermayesi fonu hesabında tutulan ve önceki yıllarda indirim konusu yapılan tutarlar şartların ihlal edildiği dönemde vergiye tabi tutulacak olup, indirimin yapıldığı dönemlerle ilgili olarak herhangi bir düzeltme işlemi yapılmayacaktır.

Tebliğde yer alan örnekler aynen şöyledir:

“ÖRNEK 2: Örnek 1’de belirtilen şirket 1 Eylül 2013 tarihinde 10.000 TL tutarında girişim sermayesi yatırım ortaklığı hissesi almıştır. Anılan hisseleri 1 Aralık 2013 tarihinde satmıştır. Bu durumda, şirketin hisse senetlerini elden çıkardığı tarihten itibaren altı aylık sürenin sonu olan, 1 Haziran 2014 tarihine kadar 10.000 TL tutarında ilgili hisse senetlerine yahut fonlara tekrar yatırım yapması gerekmektedir. Şayet yapmaz ise 2014 yılında dönem kazancı beyan edip, etmediğine bakılmaksızın; fon tutarı üzerinden (10.000 x 0,20) 2.000 TL tutarında kurumlar vergisi hesaplanmalıdır.

ÖRNEK 3: Anılan şirket 4 Mart 2014 tarihinde 70.000 TL tutarında girişim sermayesi yatırım ortaklığı hissesi almıştır. Şirketin 2013 yılı dönem sonu öz sermayesi 1.500.000 TL, 2013 yılında beyan edilen geliri [1].800.000 TL tutarındadır.

Şirket beyan edilen gelirinin yüzde 10’u olan 80.000 TL’yi girişim sermayesi fonu olarak ayırabilecektir. Ancak, ayrılacak toplam fon tutarı öz sermayenin yüzde 20’si olan 300.000 TL’yi geçemeyecektir.

Anılan hisse senetlerinin 10.000 TL’lik kısmı 2012 yılı kazancının tespitinde indirim konusu yapılan girişim sermayesi fon tutarıyla ilgilidir. Dolayısıyla, şirketin 2013 yılı beyannamesinde indirim konusu yapabileceği girişim sermayesi fonu (70.000 – 10.000) 60.000 TL tutarında olacaktır.”

---

[1] Beyan edilen gelir; kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunacaktır.