Şu an TBMM gündeminde kıymetli taşların vergilendirilmesine ilişkin önemli hükümler de içeren bir Tasarı var. Bu Tasarı’yı kuyumculuk sektörünün mevcut ve potansiyel dinamikleri bakımından irdeleyelim.
Kuyumculuk sektörü…
Türkiye’de 6500-7000 civarında kuyumcu atölyesi, 20 civarında büyük mücevher üretim merkezi, 100 civarında toptan mücevher satış mağazası ve 40 bin civarında kuyumcu mağazası ile Kuyumculuk oldukça önemli bir sektör. Sektörde 110-115 bini imalatta, 140-145 bini de mağazacılık ve perakendecilikte olmak üzere toplam 250-260 bin kişinin istihdam edildiği tahmin ediliyor; ancak altın ve mücevherat sektörümüz henüz global anlamda önemli bir aktör değil. Türkiye’nin Dünya’nın sayılı altın takı ihracatçılarından birisi olabilmesi için özellikle “elmas, pırlanta ve taşlı takı” gibi katma değeri yüksek ürünlerin ihracatına odaklanması büyük önem taşıyor.
Sektörün vergi sıkıntısı…
Sektörün gelişiminin önünde bulunan en önemli engel Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) uygulaması olarak karşımıza çıkıyor. Mevcut ÖTV uygulamasına göre elmaslar, tabii inci veya kültür incileri ve diğer kıymetli taşlar %20 ÖTV’ye tabi tutuluyor ve Bakanlar Kurulu’nun belirlenen bu oranları sıfıra kadar indirmeye ve % 25'e kadar da artırmaya yetkisi var. Hemen belirelim, Türkiye’de “ham haldeki taşa” uygulanan bu ÖTV’nin Dünya’da örneğini bulmak da oldukça zor.
Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) uygulamasına göre ise kıymetli taşlardan elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virkonia teslimleri vergiden istisna edilmiş durumda. Yani bu taşların “oldukları gibi teslim ve ithalinde” KDV uygulanmıyorken %20’lik bir ÖTV söz konusu.
Mevcut vergi yapısı;
- Elmas ve kıymetli taşlardan imal edilen mücevher üretimini olumsuz etkiliyor ve dolayısıyla bu alandaki ihracat da gelişemiyor.
- Kıymetli taşların kaçak olarak yurda sokulmasına ve kaçak olarak yurttan çıkarılmasına neden oluyor.
TBMM’deki tasarı ne getiriyor?
Şu an TBMM gündeminde bu konuya ilişkin önemli hükümler içeren bir tasarı var. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile bu alanda önemli adımlar atılacak gibi görünüyor. Şimdi bunlara kısaca bakalım.
- Tasarı ile kıymetli taşlara ilişkin KDV istisnası daraltılıyor ve istisna için yeni bir çerçeve konuluyor. Şöyle ki; Tasarıya göre, külçe altın, külçe gümüş teslimleri ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımlanan kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci) ve kıymetli madenlerin Sermaye Piyasası Kanununa göre Türkiye’de kurulu borsalarda işlem görmek üzere ithali, borsaya teslimi ve borsada el değiştirmesi vergiden istisna ediliyor. Mevcut KDV uygulamasında kıymetli taşların teslimi sınırlama olmaksızın istisnadan yararlanabiliyorken; Tasarı yasalaşırsa kıymetli taşlar, borsalarda işlem görmek üzere ithal edilirlerse, borsalara teslim edilirlerse ve yine borsada işlem görürlerse KDV istisnasından yararlanabilecekler. Özetle, kıymetli taşların doğrudan KDV istisnası şemsiyesi altından çıkması ve tamamen KDV’ye tabi tutulması gibi bir durum -şimdilik- ufukta görünmüyor. Yapılması planlanan düzenlemeyi, piyasanın regüle edilmesi ve kayda alınması bağlamında isabetli olarak değerlendirmek mümkün.
- Tasarı’da ÖTV’ye ilişkin de önemli bir düzenleme var. Tasarı’ya göre, Bakanlar Kurulu kıymetli taşların da yer aldığı (IV) sayılı listedeki mallardan Borsa İstanbul A.Ş. Elmas ve Kıymetli Taş Piyasasında işlem görecek olanların ÖTV’sini (0 ila %25 arasında olmak üzere) farklı oranlarda belirleyebilecek. Özetleyecek olursak, mevcut sistemde istisna olmaksızın %20 ÖTV’ye tabi tutulan kıymetli taşlar -Tasarı yasalaşırsa- Borsa İstanbul A.Ş’de işlem görüp görmeme durumuna göre farklı ve büyük ihtimalle de düşük oranlı hatta “0” ÖTV’ye tabi tutulabilecek.
Yukarıda da altını çizdiğimiz üzere, sektörde üretim ve ihracat artışı gerçekleştirilmesinin ve kayıtdışılığın önlenmesinin yolu özellikle ÖTV’de yapılacak düzenleme ile doğrudan ilişkili. 2023 yılı ihracat hedefi 12 milyar dolar olan “Kuyumculuk Sektörünün” Tasarı’da yer alan ÖTV değişikliği ile bu hedefi yakalaması yolunda önemli bir engel de aşılmış olacak denilebilir. Elbette, Bakanlar Kurulu Tasarı’da düzenlenen yetkisini, kıymetli taşlarda ÖTV indirimi yönünde kullanırsa…
Twitter: @AKIN_EMRAH
E-mail: eakin@KPMG.com