Çiğdem Toker

21 Haziran 2024

Tasarruf paketi umursanmadı

Tasarruf paketinin Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanmasının dahi iktidar bürokrasisinin harcama alışkanlıklarında etkisi olmamış anlaşılan

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek

Tasarruf tedbirleri toplantısını hatırlıyor musunuz?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, paketi,13 Mayıs’ta Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda açıkladı. Hacimli bir kitapçığı canlı yayında okudu ve çıkıp gitti. Salonda kendisini izleyen gazeteciler vardı. Ama herkesin rolü belli olsa gerekti ki, ne soru soruldu ne böyle bir ortam oluştu.

O tedbirler birkaç gün sonra, 17 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlandı.

İşte 2024/7 sayılı o Genelge’den birkaç alıntı:

Temsil, ağırlama, tören giderleri

"Temsil ve ağırlama ödenekleri zorunlu haller dışında kullanılmayacaktır. Uluslararası toplantılar ile milli bayramlar hariç; açılış, konferans, seminer, yıldönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle, gezi, kokteyl, yemek ve benzeri faaliyetler düzenlenmeyecek, hediye verilmeyecek ve diğer adlar altında ödeme yapılmayacaktır.

Yılbaşı ve bayram dönemlerinde kamu görevlileri tarafından gönderilecek tebrik ve kutlama mesajları, elektronik ortamda gönderilecek, kamu kurum ve kuruluşlarınca kaynağına bakılmaksızın ajanda, plaket, takvim, hatıra, hediye eşantiyon ve benzeri malzemelerin alım, basım ve dağıtımı yapılmayacaktır."

Haberleşme giderleri

“Kamu kurum ve kuruluşlarının harcama yetkilileri, haberleşme giderlerini, hizmet gerekleri ve teknolojik imkanlar çerçevesinde gözden geçirerek, kaynakların verimli kullanılması hususunda, sayı tutar ve kullanım kısıtlamaları dahil gerekli her türlü tedbiri alacaklardır.”

Mayıs harcamaları ne oldu?

Mayıs ayı bütçe rakamları dün yayımlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın her ay düzenli olarak yayımladığı bütçe gerçekleşmelerinde, hangi harcama kaleminde hangi ay, ne harcama yapılmış görmek mümkün.

Yukarıda hatırlattığım ve bir ay önce yürürlüğe giren tasarruf tedbirlerinin diline ve ayrıntılarına bakınca ne beklenir?

Genelge kapsamındaki harcama kalemlerinde nisan ayında yapılan harcamaya göre mayısta biraz düşüş beklenmesi normaldir öyle değil mi?

Bakınız neler olmuş:

Temsil gideri 7 kat arttı

Nisan ayında yaklaşık 61,2 milyon TL olan temsil ve tanıtma harcamaları, genelgenin yayımlandığı mayıs ayında, 418 milyon TL’yi geçmiş. Yaklaşık yediye katlanmış yani...

Devletin temsil ve ağırlama giderini bir ayda yediye katlanması yetmemiş, ayrıca bir de dışarıdan (yani şirketlerden) hizmet satın alınmış.

 “Toplantı ve organizasyon hizmet alımı” başlıklı harcama kalemine göre, nisan ayında 14,5 milyon TL olan organizasyon hizmet alımı, mayıs ayında 73,3 milyon TL’ye yükselmiş.

* * *

Haberleşme giderlerindeki bütçe seyri ise temsil ve ağırlama kaleminin seyrine göre biraz daha “insaflı” görünüyor. Nisan ayında 933,3 milyon TL olan haberleşme giderleri, mayıs ayında 1,1 milyar TL’ye yükselmiş. Sanki böyle bir genelge çıkmamış gibi 150 milyon TL’lik harcama artışının herhalde tasarruftan sayılması gerekiyor.

(Haberleşme giderlerinin içinde, posta ve telgraf gideri, internet erişimi, haber hizmeti gideri gibi alt başlıklar yer alıyor.)

Tabloya bakınız

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün yayımladığı son verilerinden hareketle, tasarruf tedbirleri kapsamında yer alan, taşıt ve bina kiralamanın da yer aldığı bazı harcama kalemlerini derleyerek tablo oluşturdum.

Genel gidişin yanı sıra özellikle nisan ile mayıs ayına karşılaştırmalı olarak bakmak, bürokrasinin tasarrufa karşı tutumu hakkında fikir verecektir…

* * *

Ciltleme harcamasındaki gizem

Kırtasiye, yayın, baskı ve cilt giderleri başlığı altındaki harcama kaleminde beş aylık toplam harcama 2 milyar TL’ye yaklaştı: 1 milyar 938 milyon 651 bin.

Bu tutarın yarısından fazlasını,1 milyar 227 milyon 514 bin TL’sini cilt giderleri oluşturuyor. Devletin cilt harcamalarının yüksekliğine daha önceki yazılarımda değinmiştim. Bu gizemli harcama kalemindeki astronomik artış sürüyor.

Özeti şu: Dün rakamlar açıklandığı mayıs ayında bütçenin altı ay sonra fazla verdiği duyuruldu.

Ama mayıs ayı verileri sadece “fazla”sıyla değil; tabiri caizse davul çalarak duyurulan tasarruf tedbirlerine uyulup uyulmadığını sergilemesiyle de önemli.

Tasarruf paketinin Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanmasının dahi iktidar bürokrasisinin harcama alışkanlıklarında etkisi olmamış anlaşılan.

Çiğdem Toker kimdir?

Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı.

Anadolu Ajansı'nın sınavlarını (1988) kazanarak, adliye, Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM), yüksek yargı muhabiri olarak çalıştı. 1990- 1993 yıllarında haftalık Ekonomik Panorama dergisinde; sonrasında da kesintisiz 15 yıl Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda ekonomi muhabiri olarak görev yaptı. Burada maliye, vergi, özelleştirme, enerji, rekabet politikalarını izledi. 1994 ve 2001 ekonomik krizlerini, IMF ile ilişkileri, kriz kapsamında çıkarılan kanunların TBMM'deki yasama süreçlerini haberleştirdi. Çeşitli ülkelerde Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası toplantıları muhabir olarak takip etti.

Habertürk gazetesinin ilk Ankara temsilcisi olarak gazetenin Ankara bürosunu kurdu. İstifa ederek ayrıldı. İnternet gazetesi T24'ün ilk yayınlarında OECD'nin "Futbolda Kara Para Aklama" raporunu konu alan dizi yazısıyla yer aldı. Köşe yazarı ve Ankara Temsilcisi olarak çalıştığı Akşam gazetesinden, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) el koyma sürecinde kendi isteğiyle ayrıldı.

2013- 2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Gazetenin sahibi konumundaki Cumhuriyet Vakfı yönetimi değiştikten sonra kendi isteğiyle ayrıldı. 2018'de katıldığı Sözcü gazetesindeki yazılarına 2022 Kasım ayında 'küçülme' gerekçesiyle son verildi. Fox TV kanalında yayımlanan "Orta Sayfa" adlı haber programında yorumcu olarak yer alıyor.

Eleştirel finans haberciliği olarak da tanımlanan yazıları hakkında kimileri astronomik, çok sayıda manevi tazminat davası açıldı. Konusu bir imar haberi olan yazısı hakkında hapis cezası istemiyle yargılandı. Kamu ihaleleri ve şirketleri konu alan çok sayıda yazısı da Sulh Ceza hâkimlikleri kararlarıyla erişime engellendi.

Kitapları

- Adım da Benimle Beraber Büyüdü- Abdüllatif Şener, Doğan Kitap, 2008

- "Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı - Şehir Hastaneleri" kitabına makale katkısı, İletişim Yayınları, 2018

- Kamu İhalelerinde Olağan İşler - Tekin Yayınevi, 2019

Ödülleri

- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi "En Başarılı İktisat Muhabiri Ödülü" (1995)

- Sabah Gazetesi "Muammer Yaşar Bostancı Haber Yarışması Büyük Ödülü" (1997)

- Türkiye Ziraat Odaları Birliği "Basında Tarım Ödülü" (2000)

- Milliyet Gazetesi "Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü" – "Taksiyarhis'in Zehra Teyzesi" başlıklı röportaj (2001)

- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti- TGC "Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü" |"Evcil'in Dönüşü" dosyası – (2005)

- European Press Prize "The Mystery of the Secret Funds" – "Yorumcu Ödülü"nde kısa liste (2015)

- Halkevleri "Basın Ödülü" (2016)

- Uluslararası Şeffaflık Derneği Ödülü (2016)

- İstanbul Tabip Odası "Basında Sağlık Ödülü" (2016, 2018 ve 2019)

- TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi "Emre Madran Koruma Ödülü" (2017 ve 2019)

- Eskişehir - Bilecik Tabip Odası "Halk Sağlığı Ödülü" (2017)

- ÇGD "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Ödülü" (2017)

- ÇGD Bursa Şubesi "Meslekte Dayanışma Ödülü" (2018)

- Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü "Uluslararası Cesaret Ödülü - Kısa liste" (2018)

- Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü – "Kamu İhalelerinde 21/b Usulü" dosyası- (2018)

- Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği "Önder Kadınlar Ödülü" (2019)

- Rekabet Derneği "Adil Rekabete Katkı Ödülü" (2019)

- TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası "Hasan Balıkçı Onur Ödülü" (2020)

- Halkevleri Dayanışma Ödülü (2020)

- Ankara Tabip Odası – "Şehir hastanelerinin ekonomi politiğini tüm gerçekliğiyle ortaya koyarak kamuya ve sağlık çalışanlarına etkilerini görünür kılan haberleri" nedeniyle (2021)

- TMMOB Şehir Plancıları Odası - Kent Planlama Basın Ödülü (2021)

- İzmir Gazeteciler Cemiyeti "Hasan Tahsin Basın Özgürlüğü Ödülü" (2021)

- SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği "Yılın Kadınları" Ödülü (2021)

- Alanya Gazeteciler Cemiyeti - Ulusal Basında Yılın Gazetecisi Ödülü (2021)