İktidarın istemediği hiçbir kanunun TBMM'den geçemeyeceğini daha önce birkaç kez yazdım. Bu, yepyeni bir durum değil. İlk kez ben söylüyor ve yazıyor da değilim ama bu mesele, ne kadar yazılıp işlense az.

Çünkü yasama organının nasıl çalıştığı, hayatlarımızı birebir ilgilendiriyor, hayatlarımızı şekillendiriyor. Bize sürekli daha az parayla geçinmemizi dikte eden, şükür, sabır talep eden düzen ile yasama organının nasıl çalıştığı arasında güçlü bağlar var.

Ve bu mesele çözülmeden Türkiye'nin temel sorunların çözümünde mesafe almak imkansız.

Kanunların nasıl yapıldığı, kimler için yapıldığını da belirliyor çünkü. Ve elbette bunların başında bütçe kanunları geliyor.

Virgül değişikliği bile...

Bütçe kanunları üzerinde muhalefetin, bırakalım söz sahibi olmasını, virgül değişikliği bile yapması neredeyse imkansız artık. Muhalefetin TBMM'deki yasama sürecindeki varlığı, sorunları konuşarak dile getirmekle sınırlı kalıyor. Bu konuşmaların hüküm doğurması, yani yaşadığımız hayata etki etmesi ise söz konusu olamıyor.

Katılaşmış bir durumla karşı karşıyayız.

Bu katılaşmış durumun son örneklerinden birini Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçe görüşmelerinde görüşmelerinde görebiliyoruz.

Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesi, üniversite öğrencilerinin yaşadığı barınma krizi dolayısıyla her zamankinden daha önemli. Şu açık ki, bütçe kaynakları, öğrencilerin sağlıklı bir ortamda barınması, sağlıklı biçimde beslenmesi amaçlarını öne koysa, bu kadar can yakan ve gayriinsanı durumlarla karşılaşmayız.

1 Kasım'da yapılan Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmesinde muhalefet partilerinin, öğrenci kredisi, yurtların bakımı, onarımı, bağımlılıkla mücadele gibi alanlarda verdiği ödenek artışı önergelerinin tamamı reddedildi. Hem de saniyeler içinde.

Kabul edenler, kabul etmeyenler, kabul edilmemiştir, denilerek. Bu kadar kısa. Bütçeler hayatlarımızı doğrudan şekillendiriyor dediğim boyut da tam bu.

Birkaç örnek paylaşayım:

Muhalefet çalışmıyor değil!

- CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, bakanlık bütçesinde 100 milyon TL artışla sonuçlanacak bir önerge veriyor ve şöyle izah ediyor:

"26 Ekim 2023 tarihinde Aydın Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdu'nda asansör arızası nedeniyle Zeren Ertaş isimli öğrencimiz hayatını kaybetmiştir. Son dönemde KYK'ya bağlı bazı yurtlarda periyodik asansör bakım ve onarımlarının yapılmadığı ve bu nedenle sıklıkla asansör arızası meydana geldiği yönünde kamuoyunda yoğun haber ve iddialar yer almaktadır. Bakanlık açıklamalarına göre 81 il ve 260 ilçede bulunan 839 öğrenci yurdunun bakım ve onarımlarının vakit geçirilmeksizin yapılması gerekmektedir. Bakanlık bünyesinde bulunana KYK yurtlarının bakım ve onarımlarına daha fazla kaynak ayırmasını sağlamak izin GSB bütçesinin yüksek öğretim programı ilgili alt tertibine 100 milyon TL ödenek konulması amacıyla."

Komisyon Başkanı Mehmet Muş, önergeyi oyluyor:

Kabul edenler, kabul etmeyenler. Önerge kabul edilmemiştir.

- İyi Parti İzmir Milletvekili Ümit Özlale, Bakanlık bütçesinde 50 milyon TL artışla sonuçlanacak bir önerge veriyor ve şöyle izah ediyor:

"Öğrenci yaşam maliyeti araştırması yapıldı yeni. İstanbul'daki bir öğrencinin aylık maliyeti 12 bin 500 TL. Özel yurtta kalıyorsa da 14 bin 500 tabii. Anadolu'da bu daha ucuz. O yüzden bu lisans öğrencileri için verilen öğrenim kredisinin 2 bin TL'den 4 bin TL'ye, yükse lisans için 4 bin T'den 7 bin TL'ye, doktora öğrencileri için de 6 bin TL'den 10 bin TL'ye çıkartılmasını teklif ediyoruz."

Komisyon Başkanı Mehmet Muş önergeyi oyluyor:

"Kabul edenler, kabul etmeyenler. Önerge kabul edilmemiştir."

- HEDEP Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, bakanlık bütçesinde 75 milyon TL artışla sonuçlanacak bir önerge veriyor ve şöyle izah ediyor:

"Öğrenim gören gençler mevcut politikalar nedeniyle hayata borç yükü altında başlamaktadır. Gençlerin eğitim hakkını kullanabilmeleri için KYK'ya kredi altında borçlandırılmasını kabul etmiyoruz. Gençlerin KYK'ya olan borçların tamamı silinmelidir. Öğrencilere kredi yerine karşılıksız burs verilmelidir. Gençlerin KYK'ya tüm borçlarının silinmesi amacıyla GSB bütçesinin arttırılmasını öneriyorum. "

Başkan Mehmet Muş, önergeyi oyluyor:

"Kabul edenler, kabul etmeyenler. Kabul edilmemiştir.

Otomatik pilota bağlanmış gibi

Sadece üçünü aktardığım bu önergeler gibi tam 12 önerge hazırlandı biliyor musunuz? Muhalefet partisi milletvekilleri çalıştı, hesap yaptı, kaleme aldı ve Komsiyon gündemine getirdi.

Kabul edilse, asansör arızalarının belki daha çabuk onarımını, gençlerin lokantaya daha rahat gitmesini sağlayacak yurt yemekhanesinde böceklerin gezmemesine yardımcı olacak bu önergeler üç saniye içinde reddedildi.

Üçer saniye içinde evet. Tabii ki o Komisyon'da görev yapan AKP ile MHP'li üye milletvekillerinin el kaldırmalarıyla.

Kendileri de ebeveyn olan, birçoğunun eğitim öğrenim çağında çocuğu bulunan milletvekilleri, başka büyük bütçe harcamalarının yanında neredeyse lafı edilmeyecek ölçekteki bu 50 milyon liraları 100 milyon liralık bütçe artışlarını otomatik pilota bağlanmış gibi reddetti.

Reddedeceklerinden başka… Amacın, asansör arızası, yemeklerden fare çıkmaması, bağımlılıkla mücadele olması hiç fark etmiyor. O oylama anlarında TBMM salonlarında önemli olan şey, partisi hangisi olursa olsun muhalefetten gelen bir önergenin kazara kabul edilmesini önlemek ve bunun sonucunda, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan'ın tepkisini çekmemek.

Türkiye'deki asıl değişim, muhalefetin yasama sürecinde etki yaratacak, sonuç doğuracak bir konumda olmasıyla başlayacak.