Farklı iki alan üzerinde çalışan sivil toplum örgütü örneği Türkiye’de çok fazla görülmez. Hak temelli çalışan “hak örgütleri” 1980 sonrası dönemde başlar. Temel olarak birincil haklar üzerinden gelişen hak temelli yaklaşım Toplumsal cinsiyet (Kadın, LGBT), Çocuk, Çevre, Kültür, gibi alanlarda gelişerek aşamalı olarak ikinci kuşak haklara doğru bir gelişim göstermektedir.
Hak temelli sivil toplum örgütleri mevcut dernek ve vakıflar arasında azınlığı oluştururken gün geçtikçe farklı bir alanda yeni kurulan örgütlerin sayısı artmaktadır. Diğer yandan mevcut örgütler arasında vizyon değişikliğine giderek hak temelli çalışmaya katılan örgütlerin sayısında artış gözlemlenmektedir. Ancak buna rağmen çoğu örgüt tek bir alan ile ilgili çalıştığı için farklı sosyal guruplar ile ilgili hak ihlalleri varlığını sürdürmektedir.
Engellilik sivil toplumda yaygın örgütlenmesi bulunan alanların başında gelmektedir. 99.040 derneğin %1,4’ü engellilik alanında çalışmak için kurulmuştur. Bu derneklerin ve vakıfların çoğu yaygın örgütlenme ile şubeler kurarak ulusal düzeyde çalışmalar yürütmektedirler. Engelli sivil örgütlenmeler, çalışma yaklaşımları bakımından daha çok sosyal yardım, sosyal hizmetler, sağlık alanlarında yoğunlaşmaktadırlar. Hayırseverlik ve yardım mantığının hâkim olması hak arama süreçlerinde bu alanda veri eksikliğine neden olmuştur. Yapılan hizmetlerin bir lütuf gibi sunulması bu güne kadar genel kabul görmüştür.
Çifte ayrımcılığa Karşı Engelli Kadın Derneği
“Engelli kadınların mevcut durum ve problemlerini tespit ederek, onların; evrensel insan hakları, adalet ve hukukun üstünlüğü ilkesi çerçevesinde siyasi, hukuki, sosyal ve ekonomik varlıklarını geliştirecek teorik ve pratik çözümler üretmek” üzere kurulan Eng-Kad engelli alanında çalışan farklı engelli-kadın aktivistleri tarafından 2011 yılında kuruldu.
Engelli sivil toplum örgütlerindeki erkek egemen bakış ve hayırseverlik yaklaşımının engellilerin yaşamlarına iyileştirilmesine bir katkı sunmadığını, kadın hakları alanında çalışan kuruluşların ise engellilerin haklarına uzak oldukları tespiti ile çalışmaya başlayan derneğin hedefleri hak temelli bir çalışma çerçevesinde oluşturulmuştur.
- Kadınlar arası diyalog, iletişim, dayanışma ve yardımlaşmayı sağlamak, toplumun her kesiminden engelli ve engelsiz kadınlarla onurlu bir yaşam ortak paydasında bir araya gelip, yasalara uygun çeşitli faaliyetler ve çalışmalar yapmak.
- Farklı engel gruplarından olan ve engelli olmayan kadınların iş birliği ile toplumda ve özellikle kadınlar arasında fikir birliğini, dostluk ve yardımlaşmayı sağlayarak kadının özellikle de engelli kadının konumunu güçlendirmek
- Engelli kadınların, sosyal ve ekonomik alanda fırsat eşitliği ilkesi gözetilerek gelişmesine yardımcı olmak ve bu alanlardaki faaliyetlere katılımlarını teşvik etmek.
- Engelli kadınların çağdaş koşullar altında ve ayrımcılıktan uzak bir biçimde eğitim almalarına katkıda bulunmak ve yaşam boyu eğitime destek vermek.
- Ulusal ve uluslar arası düzeyde engelli kadınları en iyi şekilde temsil etmek
- Engelli kadınların güçlü yanları ve sorunları hakkında toplumda farkındalık uyandırmak ve bu amaçla etkinlikler düzenlemek
Eng-Kad bir yandan engelli sivil toplum örgütlerindeki kadınlar yönelik çalışmalar yaparak engellilik ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığına yönelik yeni bir kuşak oluşturmaya çalışırken diğer yandan kadın örgütlerine yönelik engelli kadınlar alanında bir farkındalık oluşturmaya çalışıyor. Çifte ayrımcılık ve dışlanmaya yönelik iki alandaki çalışmalarını yapıcı bir diyalog ile buluşturmak için kaynaştırma etkilikleri düzenliyor. Sabancı Vakfı’ndan aldığı destek ile başladığı çalışmalarını Adana, Bursa, Çanakkale, Gaziantep, İzmir, Kocaeli, Samsun ve Trabzon illerinde yaygınlaştırmaya çalışıyor. Yatay örgütlenme ilkesi ile katılımcılığı öne çıkartan dernek bir sonraki yazının konusu olacak Engelli Hakları İzleme Gurubu’nun üyesi olarak farklı bilgi edinme süreçleri ile engelli kadınların maruz kaldıkları ayrımcılığı ortaya çıkarmaya çalışıyor.
Ayrıntılı bilgi için http://www.engellikadindernegi.org linkinden bilgi alabilirsiniz.