Uluslararası medya olmasa ekonomide neler olup bittiğini öğrenemeyeceğiz. Önceki gün Wall Street Journal'da, İstanbul'daki yarım kalan inşaat projeleriyle ilgili geniş bir haber yayınlandı. Aşağıda fotoğrafını gördüğünüz Zeynep Düzgünoğlu, Fikirtepe'de 53 yıldır oturduğu dairesini kentsel dönüşüm kapsamında Kurtlar Vadisi'nin yapımcılarıyla ilişkili Pana Yapı'ya vermiş. Şirket mali sıkıntıya düşünce inşaat yarım kalmış. Ev sahiplerine yapılan kira yardımı da kesilmiş. Zeynep Hanım şimdi inşaat alanındaki çadırda yaşıyor.
Birkaç gün önce bu sefer İngiliz internet gazetesi The Independent, Türkiye’deki altyapı inşaatlarının durduğunu haber verdi. (Gazeteye bakılacak olursa, inşaatı yarım kalan projeler arasında MİT’in Ankara’daki yeni kampüsü de var.)
Şaşırtıcı mı? Hayır, pek değil. Enflasyonu aşağı çekmek ve bu arada sıcak paranın kaçışını durdurmak için Türkiye'nin tasarrufa gitmek zorunda olduğunu sağır sultan bile duydu. Ama IMF'le ama IMF'siz, kamu harcamaları kısılmak zorunda. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da zaten, kamu harcamalarında çok ciddi tasarrufa gidileceğini, yıl sonunda devlet bütçesinde 5 milyar TL'lik faiz dışı fazla vermek istediklerini açıklamıştı. (Faiz dışı fazla: Faiz harcamaları düşüldükten sonra bütçenin fazla vermesi.)
Güzel. Aklın yolu bir.
İyi de 5 milyar TL büyük para. Nereden yapılacak bu tasarruf?
Bu sorunun yanıtını bilmiyoruz. Çünkü ekonomi yönetimi tasarrufun kaynağını açıklamadı. Oysa buna ihtiyaç var. Merkez Bankası’nın bağımızlığıyla ilgili yaşanan büyük hayal kırıklığından sonra (Biz, Merkez Bankası'nın siyasi iradeden bağımsız hareket etmeyeceğini biliyorduk da, yabancı yatırımcılar uzun süre -Bu yılın başına kadar-, bağımsız olduğu varsayımıyla hareket etti) Ankara’nın sözünün eski itibarı kalmadı. Bu saatten sonra uluslararası yatırımcıları ikna edebilmek için “Yapacağız”, “Edeceğiz” gibi genel vaatlere değil, somut bir tasarruf programına ihtiyaç var. Nitekim "Yıl sonunda 6 milyar TL'lik faiz dışı fazla hedefinin yakalanması mucize olur" yönünde yorumlar çıkmaya başladı bile.
Açıklanacak tasarruf programına neler olmalı? Haddim olmayarak birkaç öneride bulunabilirim.
- Kanal İstanbul: En az 10 milyar dolar
- Kamudaki makam araçlar: Bütçede 1.1 milyar TL
- Kabataş Martı Projesi: İhale tarihinde 500 milyon TL. Bugünkü maliyeti belirsiz
- Çanakkale 1915 Köprüsü: 10 milyar TL
- Malazgirt’te yapılacak yeni Başkanlık Sarayı: Maliyeti belirsiz
- Demiryollarının modernizasyonu: 35 milyar euro
- Kamunun “temsil ve ağırlama” giderleri: 218 milyon TL
- Kamu kurumlarının kira ödemeleri: İlk 7 ayda 1.5 milyar TL
- Yerli savaş uçağı TF-X: 70 - 80 milyar dolar
- MİLGEM milli savaş gemileri: Gemi başına 250 milyon dolar
- TF-2000 Hava Savunma Firkateyni: 4 milyar dolar
- Rusya’dan alınacak S-400 füzeleri: 2.5 milyar dolar
- 3. Havalimanı Metro Hattı: 1 milyar euro
- Ataköy - İkitelli metro hattı: 338 milyon euro
- Kaynarca-Pendik-Tuzla metro hattı: 1.6 milyar TL
- Çekmeköy-Sancaktepe-Sultanbeyli metro hattı: 2.3 milyar TL
- Ümraniye-Ataşehir-Göztepe metro hattı: 2.4 milyar TL
- Kirazlı-Halkalı metro hattı: 2.4 milyar TL
- Başakşehir-Kayaşehir metro hattı: 969 milyon TL
- Mahmutbey-Bahçeşehir metro hattı: 3.5 milyar TL
- Kamu - özel işbirliği projeleri için devlet tarafından verilen garantiler: Toplam 6.2 milyar TL. (3.6 milyar TL’si otoyol ve köprüler; 2.6 milyar TL’si şehir hastaneleri için)
- 2023’e kadar yapılması planan kamu - özel işbirliği projeleriKarayolu yatırımları: 80 milyar dolar
- Demiryolu yatırımları: 30 milyar dolar
- Limanlar: 30 milyar dolar
- Havaalanları: 30 milyar dolar
- Sağlık: 30 milyar dolar
- Telekom: 25 milyar dolar
- Yenilenebilir enerji: 39 milyar dolar
- Nükleer: 36 milyar dolar
- Yerli kömür: 15 milyar dolar
- Diğer enerji: 10 milyar dolar
Tabii bunlar yerine Milli Eğitim veya Sağlık Bakanlığı bütçelerinden tasarruf yapmak da mümkün. Bakalım hangisi tercih edilecek.