4 milyon 800 bin işsizden sadece 650 bini İşsizlik Sigorta Fonu'ndan yararlanıyor. NEDEN?

-Kıdem tazminatı fona devredilirse çalışanların alacağı tazminat düşecek. NEDEN?

Milyonlarca çalışanı ve işsizi ilgilendiren bu soruları dün T24'ün 1 Mayıs yayınında çalışma ekonomisi uzmanı Doç. Dr. Aziz Çelik’e sorduk. Yazıya geçmesi için cevapları burada tekrarlamakta fayda var:

4 milyon 800 bin işsizden sadece 650 bini İşsizlik Fonu'ndan yararlanıyor. Paranın geri kalanı istihdam destekleri adı altında işverenlere kullandırılıyor. Yani İşsizlik Fonu’nda biriken paranın önemli bir kesimi işsizlerin değil patronların cebine gidiyor.

İşsizlerin büyük kısmı işsizlik maaşı alamıyor, çünkü işsizlik maaşından faydalanabilmek için işten çıkarılmadan önceki son 120 gün sigortalı olarak aralıksız çalışmış olmak şart. Yetmez, işsiz kalmadan önceki 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı çalışmak da gerekiyor.

İşte bu nedenle işsizlik maaşı alanların sayısı 650 binle sınırlı. Resmi işsizlerin sadece yüzde 14’ü işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor. CHP milletvekili Aykut Erdoğdu, TÜİK’in işsiz olarak kabul etmediği mevsimlik çalışanlar, iş bulma umudunu yitirenler gibi gruplar da dahil edildiğinde, işsizlik ödeneğinden yararlanan işsizlerin oranının yüzde 8.8’e gerilediğini söylüyor.

Oysa İşsizlik Fonu’nda biriken yaklaşık 130 milyar lira var. Nereye gidiyor bu dev meblağ?

Yukarıda söylediğimiz gibi: Patronlara.

Yılbaşında yapılan yasal değişiklikle işverenlerin yeni istihdam edecekleri işçilerin ücretlerinin asgari ücret kadar kısmı İşsizlik Sigortası Fonu tarafından ödenmeye başlandı.

Ondan önce de zaten patronlara İşsizlik Fonu’ndan sigorta prim ve vergi desteği sağlanıyordu.

DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu haklı olarak “İşsizlik Sigortası Fonu tam anlamıyla bir işveren destek fonuna dönüşmüştür” diyor.

İşsizlik Sigortası Fonu, çalışanların maaşlarından yapılan kesintilerden oluşuyor. Örneğin asgari ücretten İşsizlik Fonu için yüzde 1, yani 25.28 TL kesiliyor. Ve emekçilerin ücretlerinden yapılan kesintiler patronlara aktarılıyor!

Üstelik işsizler 6 ile 10 ay arasında işsizlik maaşı alırken, işveren teşvikleri 54 aya kadar uzuyor.

DİSK Araştırma Dairesi’nin hesabına göre işverenler 2018 yılında Fon’a yaptıkları 9.2 milyar TL tutarındaki prim ödemesine karşılık 10.7 milyar TL teşvik ve destek kullandılar...

İşsizlik Fonu’ndan sadece patronlara değil devlet kurumlarına da para aktarılıyor. Geçtiğimiz Ekim ayında Halkbank, Vakıfbank ve Eximbank’ın İşsizlik Fonu’na 10.8 milyar liralık tahvil sattığı ortaya çıkmıştı. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, İşsizlik Fonu'ndaki 11 milyar TL'nin kamu bankalarına aktarıldığını doğrulayıp “Kamu fonları devletin içerisinde zaman zaman farklı yerlerde kullanılmıştır. Yani kamu kendi içindeki kaynakları farklı birimlerde kullanacak şekilde birtakım tedbirler, tasarruflar alabilmektedir” demişti.

Kamu bankalarının tahvil satışı, İşsizlik Fonu’nun farklı amaçlarla kullanımının ne ilk ne de son örneği. Daha önce de GAP bölgesine yapılan yatırımlarda, fondan kaynak kullanıldığı ortaya çıkmıştı.

Kim bilir başka daha kimlere İşsizlik Fonu’ndan para aktarılıyor… Kim bilir, diyoruz, çünkü İşsizlik Sigortası Fonu “aktüeryal değerlendirme raporları” 2015 yılından bu yana yayımlanmıyor. Fon şeffaf değil.

İşsizlik Fonu’yla ilgili garabetler zinciri burada bitse iyi. Bir de Fon’nda biriken paranın piyasa faizinin altındaki faizde tutulması meselesi var.

Fon’da biriken yaklaşık 130 milyar TL’nin kabaca yüzde 90’ı devlet tahvilinde, yüzde 10’u ise mevduatta, piyasa faizinin altında getirilerle nemalandırılıyor. Bunun sonucu olarak Fon enflasyon karşısında sürekli değer kaybediyor. (Örneğin 2015 yılından Ağustos 2018’e, Üretici Fiyat Enflasyonu karşısında reel olarak yüzde 21 değer kaybetmişti.)

Doç. Dr. Aziz Çelik, İşsizlik Fonu’nun piyasa faiziyle nemalandırılmasından bilinçli olarak kaçınıldığını, çünkü bu yapılırsa devletin borçlanma ihtiyacının artacağını, bunun da kamunun daha yüksek faizle borçlanmasına neden olacağını söylüyor.

Kısacası İşsizlik Fonu’ndan devletin bütçesi de finanse ediliyor.

İşçinin ve işsizin parası deniz...