İran'a ambargonun tarihi 2006'ya gidiyor. Birleşmiş Milletler, bu yıl İran'dan uranyum zenginleştirmeyle ilgili tüm faaliyetlerini durdurmasını istemişti. 2007'de silah ambargosu konuldu ve İran'ın yurtdışındaki varlıkları donduruldu. Ekonomik yaptırımlar daha sonra adım adım sıkılaştırıldı.

Amerika ise daha katıydı: 2010'da bu ülkeyle her türlü ticareti toptan yasakladı.

Buna karşılık Avrupa Birliği'nin ekonomik yaptırımları, petrol ve nükleer ekipman gibi alanlardaki ticaret ve bankacılık işlemleriyle sınırlı kaldı.

Yaptırımlar kısa sürede etkili oldu. AB’nin İran’a ihracatı 2006 yılında 11.1 milyar euro’ydu. 2013’te 5.3 milyar euro’ya indi…

Türkiye’nin İran’a ihracatı da 2009 yılında azalmaya başlamıştı. Ama istikrarlı biçimde azalan AB’nin ihracatından farklı olarak 2010-2013 yılları arasında Türkiye’nin ihracatında şaşırtıcı bir artış yaşandı.

İran’a ihracatta artış ve azalış (%)

2016	2015	2014	2013	2012	2011	2010	2009	2008	2007
35,5	-5,7	-7,3	-57,7	176,4	17,9	50,4	-0,3	40,8	35,1

 

Reza Zerrab’ın Royal Holding’ine bağlı Volgam Gıda bu sırada, İstanbul Ticaret Odası kayıtlarına göre 25 Mart 2011 tarihinde kuruldu. 2014 yılında 847 milyon dolar ihracat gerçekleştirdi ve Türkiye’nin en çok ihracat yapan 13’üncü şirketi oldu.

2012’deki artış, İran’ın, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkeler içinde 3.’lüğe yükselmesini getirmişti.

Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı 3 ülke (2012)

(000 dolar)

Almanya 13.124.375

Irak 10.822.144

İran 9.921.602

2012 yılında bu ülkenin Türkiye’nin toplam ihracatındaki payı yüzde 6.5’e kadar çıkmıştı. Sonraki yıllarda bu rakam geriledi ve yüzde 2.5’e indi.

İran’a ihracatın toplam içindeki payı (%)

2016	2015	2014	2013	2012	2011	2010	2009	2008	2007
3,5	2,5	2,5	2,8	6,5	2,7	2,7	2,0	1,5	1,3

 

Türkiye, İran’a 2012 yılında gerçekleştirdiği 10 milyar dolarlık ihracatı bir daha yakalayamadı. Geçen yıl, yani 2016’da, bu ülkeye ihracat 5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye 1 Ocak 2015’te İran’la Tercihli Ticaret Anlaşması yapmış, Türkiye tarafında 140, İran tarafında 125 olmak üzere toplam 265 üründe gümrük vergileri, yüksek oranlarda düşürülmüş ya da sıfırlanmıştı. Ama görünen o ki, Ticaret Anlaşması etkili olmadı.

Yıllar içinde İran’a ihracat

(000 dolar)

2016 4.966.176

2015 3.663.760

2014 3.886.190

2013 4.192.511

2012 9.921.602

2011 3.589.635

2010 3.044.177

2009 2.024.546

2008 2.029.760

2007 1.441.190

2012’de Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında 3.’lüğe yükselen İran, geçen yıl 9'unculuğa geriledi.

En çok ihracat yapılan 10 ülke (2016)

(000 dolar)

Almanya 13.998.653

İngiltere 11.685.790

Irak 7.636.670

İtalya 7.580.837

ABD 6.623.347

Fransa 6.022.485

BAE 5.406.993

İspanya 4.988.483

İran 4.966.176

Hollanda 3.589.432

Zarrab'ın Amerika'da verdiği bilgiler, İran'la altın ticaretinde Birleşik Arap Emirlikleri'nin (Yani Dubai'nin) önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Zaten ambargo Birleşik Arap Emirlikleri'ne yaradı dersek, yanlış olmaz. Bu ülke yüzde 23.6 payla, İran'ın en büyük dış ticaret ortağı konumuna yükseldi.

Çin de bu sürede, tüm dünyaya olduğu gibi İran'a da ihracatını artırdı. İran'ın en çok ithalat yaptığı ülkeler ve toplam ithalatı içindeki payları bugün itibarıyla şöyle:

1.Birleşik Arap Emirlikleri % 27.4

2.AB 28 % 13.4

3.Çin % 13.2

4.Türkiye % 7.7

5.Güney Kore % 4.3