Günlerdir kamuoyunda inşaatçılar ile çimento üreticilerin karşılıklı ve birbirleriyle tamamen zıt açıklamaları yer alıyor. 

İnşaatçıların iddiası 

İnşaatçılar özetle, “Çimentonun inşaat maliyetindeki payı yüzde 7,5’lar düzeyinde. Çimento üreticileri birbirleri ile anlaşarak maliyetlerinin çok üzerinde, yüzde 200’lere varan zam yaparak, inşaat sektörünü iflas noktasına getirdi” diyor. 

Çimentocuların iddiası 

Çimento üreticileri ise “Çimentonun inşaat maliyetindeki payı yüzde 3. Son bir yılda petrokok fiyatlarında yüzde 270, kömürde yüzde 193, elektrikte yüzde 64 oranında artış yaşandı. Dolar kuru ise 6.86 dan 8.63 e yükseldi. Tüm bu gelişmelere rağmen sektördeki fiyatlar, maliyetin altında seyretmektedir.” demektedir. (Bu açıklamanın yapıldığı anda dolar çimento üreticilerinin dediği gibi 8.63 ten değil, 8.38 den işlem görüyordu. Dikkatinize sunarım. 

Piyasada çimento fiyat artışlarında farklı oranlar konuşuluyor 

Piyasada çimentonun artış oranı ile ilgili farklı rakamlar dolaşıyor. Çimentoculara göre, bir yıldaki artış maliyetlerle orantılı olup yüzde 100’ün üzerinde; inşaatçılara göre yüzde 200’lerde; hazır betonculara göre ise yüzde 120-150 arasındadır. Hangisinin doğru olduğunu biz hesaplayacağız. 

Peki çimento fiyatları gerçekten bir yılda yüzde kaç oranında artmıştır. Bunu devletin resmi rakamları, hatta çimento üreticilerinin de hem kullandıkları, hem de açıkladıkları paylar üzerinden hareket ederek hesaplayalım. Doğrusu neymiş, onu bulalım. 

Bilinen bir gerçek var ki, piyasada şu an çimentonun tonu 370 TL’den satılıyor, 50 TL daha zam geldi geliyor. Bu zam uygulandığında tonu 420 TL oluyor. Geçen yıl aynı dönemde çimentonun tonu 170 TL’den satılmakta idi.

Şimdi gelelim hesaplamaya.

Çimentonun ana ham maddesi kalker, kil ve marndır. Üretimde ise petrokok, kömür ve elektrik enerjisi kullanılmaktadır. İşçilik maliyetini de ekleyelim. Bu ürünlerim çimento üretimindeki payları ve yıllık fiyat artışını dikkate alıp hesaplarsak gerçek fiyat artışı bulunur. 

TÜİK dış ticaret ara malı ithalat verilerine göre maliyet hesaplaması 

Çimento üretiminde kullanılan petrokokun 2021 yılının altı ayında ortalama ithal ton fiyatı 826 tl ye denk geliyor. Önceki yılın fiyatına göre 2021 yılında ortalama petrokok ton fiyatı, TL bazında yüzde 106 artmıştır.  2021 yılı Haziran ayındaki yıllık artış ise TL bazında yüzde 153 tür.

2021 yılının ilk 6 ayında ortalama ithal bitümenli taşkömürü ton fiyatı 548 TL’dir. Önceki yılın ortalama fiyatına göre, 2021 yılında ortalama bitümenli taş kömürü ton fiyatı TL bazında yüzde 34 artmıştır. 2021 Haziran ayındaki yıllık artış ise TL bazında yüzde 80’dir.

Maliyet içindeki en yüksek pay yakıta aittir. Yakıtın (petrokok ve kömür) maliyet içindeki payı yüzde 50’dir. İkisinin oransal olarak yıllık fiyat artışı yüzde 125 olup, maliyet kaleminin artıştaki etkisi yüzde 63 tür. 

Elektrik enerjisinin maliyet içindeki payı yüzde 20’dir. Yıllık fiyat artışı yüzde 30 olup, maliyet kaleminin artıştaki etkisi yüzde 6’dır.

İşçiliğin maliyet içindeki payı yüzde 10’dur. Yıllık fiyat artışı yüzde 20 olup, maliyet kaleminin artıştaki etkisi yüzde 2’dir.

Ham madde maliyet içindeki payı yüzde 10’dur. Yıllık fiyat artışı yüzde 45 olup, maliyet kalemi içindeki payı yüzde 5’tir.

Diğer başlığı altındaki maddelerin maliyet içindeki payı yüzde 10’dur. Yıllık fiyat artışı yüzde 45 olup, maliyet içindeki payı yüzde 5 olarak hesaplandığında;

Çimento maliyetinde yıllık yüzde 80 artış olduğu anlaşılıyor

Çimento üreticileri uygulamaya sokmak üzere karar aldıkları ton başı 50 TL zammı uygulamaya sokarak 420 TL’den satması halinde yıllık yüzde 150 oranında fiyat artışı olmuş olur. Yok, çimento üreticileri 50 TL’lik zammı uygulamaya sokmayıp tonunu 370 TL’den satmaya devam etmesi halinde yıllık artış oranı yüzde 120 olarak gerçekleşmiş olur. 

Bu durumda çimentocuların; “Satış fiyatlarımız maliyet artışının altında kalıyor.” tezi doğru değildir. Zira çimento üreticilerinin kuruşu kuruşuna maliyet artışını yüzde 80 olarak bulmuştuk. Bu durumda; Çimento üreticileri 50 TL’lik zammı uygulamaya koymazlarsa maliyet artışının çıkardığımızda (120-80=40) çimentodan ton başı yüzde 40 net kar etmiş oluyor. Yok, eğer 50 TL’lik zammı uygulamaya koyarsa yüzde 80 maliyet karşısında (150-80=70)  ton başına yüzde 70 net kar, yani yüzde 150 zam yapmış oluyor.

Rekabet sabıkalısı çimento üreticilerinin teşebbüs birliklerinin kamuoyuna aydınlatma adına yaptığı açıklamada kullandıkları veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Bu açıklamanızla Rehavet Kurumuna bürünen Rekabet Kurumu’nu kandırabilirsiniz. Ama bizleri asla.

Kendinizden eminseniz çimento sektörünün maliyet analizini, fiyat artışını ve de Rekabet Kanunu çerçevesinde sektörde yaşananları; kamuoyunun aydınlatılması amacıyla sizin arzu ettiğiniz, hatta danışıklı soru sormaları için önceden de oluşturduğunuz havuzdaki paraları kullanarak reklam vereceğiniz dilediğiniz TV kanalında tartışabiliriz. 

Arzu ederseniz size kol kanat geren Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle’yi da alarak gelmenizde hiç bir sakınca yoktur.

YARIN: Rekabet Kurulu neden suskun?