Snapchat'te iğrenç fotoğraflar, Instagram'da çirkin yorumlar, Facebook'ta sahte profiller ve WhatsApp'ta aşağılayıcı videolar... Sanal taciz ya da başka bir ifadeyle siber mobbing sorunu internetin farklı platformlarında farklı biçimlerde ortaya çıkabiliyor. Peki sanal mobbing internette ne kadar yaygın? Siber mobbing meselesinin aktörleri kimler ve oynadıkları rol ne?
Güvenli İnternet Günü nedir?
Uluslararası Güvenli İnternet Günü bu yıl 7 Şubat'ta kutlanıyor. Güvenli İnternet Günü'nün odak noktasında bu yıl da sanal mobbing konusu var. İnternet üzerinden yapılan saldırılar yeni ortaya çıkmış bir sorun değil. Yeni olan, toplumun bu konuyu henüz yeterince tartışmaya başlamış olması. Bu çerçevede düzenlenen Güvenli İnternet Günü de 2009 yılından beri sanal mobbingi odak noktasına koyuyor.
Pazar araştırmaları enstitüsü Toluna'nın düzenlediği bir anket, internet tacizlerine ilişkin çarpıcı bir sonuç ortaya koydu. Buna göre, sanal kullanıcıların yüzde 87'si internet tacizlerine gereken önemi vermiyor. Klicksafe.de temsilcisi Peter Widlok "Siber mobbing giderek artan mobil internet kullanımı nedeniyle hala tartışmalı bir konu" diyor. Bir Avrupa Birliği inisiyatifi olan Klicksafe, Almanya'da Güvenli İnternet Günü'yle bağlantılı aktiviteleri koordine ediyor. Bu kapsamda 7 Şubat salı gününden itibaren insanları bu konuda daha duyarlı hale getirme amacı taşıyan "Mobbingi Durdurma Haftası" başladı.
Gençler arasında iletişimin büyük bir kısmı online düzlemde gerçekleşiyor. Widlok'a göre gençlerin maruz kaldığı mobbing hem analog hem de dijital formlarda da meydana geliyor. Widlok "Önünde 'sanal' sıfatı olmayan mobbing artık yok denecek kadar az" diyor.
Siber mobbingi bu kadar tehlikeli yapan ne?
Siber Mobbinge Karşı Birlik'ten Uwe Leest'e göre, bu faktörler arasında bir yanda internetin çoğaltıcı etkisi, diğer yanda ise sanal ortamda içerik silmenin zorluğu yer alıyor. Kaba içerikler müthiş bir hızla yayılıyorlar ve bu içeriklerin kaydedilmesi, değiştirilmesi ve aktarılması her zaman ve her yerde mümkün olabiliyor. Bir diğer sorun da anonimliğin ket vurma eşiğinin düşmesine neden olması. Birçok fail, eylemlerinin yol açacağı sonuçların farkında olmuyor, çünkü bu sonuçları idrak etmiyorlar. Leest "Gözyaşları görünür değil. Böylece kurban yerde yatıyor olduğunda psikolojik refleks durmakta başarısız oluyor" diyor.
İnternette mobbing ne kadar yaygın?
Bunu sorunun tam cevabını vermek imkansız, çünkü sayılar değişiklik gösteriyor. Mobil servis sağlayıcı Vodafone ve kamuoyu araştırması enstitüsü YouGov'un dünya çapında gerçekleştirdiği bir internet araştırmasının verilerine göre, halihazırda her beş gençten biri siber saldırıların kurbanı olmuş durumda.
Adını kısa süre önce duyuran Güneybatı Medya Pedagojisi Araştırma Ağı'nın 2016 yılında gerçekleştirdiği "Gençlik, Enformasyon ve (Multi-)Medya" adlı araştırması ise 12-19 yaş arasında olan her üç gençten birinin tanıdık çevrelerinden bir kişinin siber mobbinge maruz kaldığını fark ettiğini ortaya koyuyor. Araştırmada katılımcıların yüzde 8'i ise bizzat siber mobbingin kurbanı olduklarını ifade ediyor. Araştrımaya göre sanal mobbing kurbanı olanlar arasında kız çocuklarının oranı erkek çocuklarına göre daha yüksek.
Siber mobbingin gençler üzerinde nasıl ruhsal ve fiziksel etkileri olabilir?
Freiburg Üniversitesi Hastanesi'nde nörobiyolog ve psikoterapist olarak görev yapan Joachim Bauer, "Beynin ağrı merkezlerinin bu tür dışlama ve hakaretlere tepki verdiğini nörolojiden biliyoruz" diyor. Bu ağrılar Bauer'e göre ancak agresif ya da depresif davranış vasıtasıyla fark edilebilir bir hal alıyor. Bauer "Özgüven duygusu yoğun biçimde etkileniyor. Etkilenenler kendilerini utançtan geri çekiyor" diye konuşuyor. Birçok kurbanın içinde bulundukları agresifliği başka kişilere yansıtması da yaşanabilen bir vaka olduğunu belirten psikoterapist " yani bu kişiler hem kurban hem de fail oluyorlar" diyor.
Bauer'e göre sorun teşkil eden konu, gençlerin sosyal medyayı kendilerini ifade etmek için bir çeşit sahne olarak kullanıyor olmaları. Bauer "Bunlar bir hakaret platformu haline geldiklerinde insanlarda bir kırılma yaşanıyor" diyor. Bauer, ebeveynlerin çocuklarıyla bu tür platformların avantajları ve riskleri hakkında konuşmalarını ve internette kendileriyle ilgili detayları çok fazla paylaşmamalarını tavsiye etmelerini öneriyor.
Peki bu çerçevede sürece aktif olarak katılmayan Bystanders da denen gözlemcilerin rolü ne?
Bu grup, süreçte çok önemli bir rol oynuyor. Çünkü ilk saldırılar bu grupta yankı bulduğu takdirde gerçek birer mobbing ya da sanal mobbinge dönüşebiliyorlar. Çatışma Kültürü Önleme Programı'ndan Franz Hilt "Bunlar ya sohbetlerde tezahürat yapan alkışçılar ya da 'yeter artık' diyen savunmacılar" diyor. Yardım hattı Kedere Karşı Numara'dan (Nummer gegen Kummer) Nina Pirk ise "Fail sonuçta takdir ve faaliyeti için bir sahne arayışında" diyor ve gözlemci kitlesinin faile olan ilgisinin başka yöne çevrilmesi gerektiğini savunuyor.
Siber mobbingden yalnızca gençler mi etkileniyor?
Hayır, internet üzerinde yapılan mobbing toplumun tamamını ilgilendiren, genciyle yaşlısıyla herkesin başına gelebilecek bir sorun. Siber Mobbinge Karşı Birlik'ten Uwe Leest "Bizi hangi yaş gruplarından insanların aradığına inanamazsınız" diyor. Profesör Bauer'e göreyse iş yerlerinde de çalışma arkadaşları arasında sanal saldırılar gerçekleşiyor. Mobbing kurbanlarının hastalandıkları için işe gidememeleri sık rastlanan bir durum. Buda siber mobbingin aynı zamanda ekonomik bir sorun olduğunu da su yüzüne çıkarıyor.
© Deutsche Welle Türkçe
DPA, BÜ/BD