Son haftalarda artan sahte alkol ölümleri sebebiyle İçişleri Bakanlığı operasyonlarını sıklaştırdı. Yılbaşı yaklaşırken ülke genelinde binlerce litre sahte alkol yakalandı. Uzmanlar, sahte alkol zehirlenmelerine karşı uyarıyor.
İstanbul Valiliği 16 Aralık'ta yaptığı açıklamada, Kasım ayından bu yana İstanbul'da 37 kişinin sahte alkol sebebiyle hayatını kaybettiğini duyurdu.
Ölen ve yaralananlara sahte alkol temin ettiği belirlenen 36 şüphelinin 14'ünün tutuklandığı kaydedildi.
Yeni yıla yaklaşırken, İçişleri Bakanlığı sahte alkole yönelik operasyonlarını sıklaştırdı. Son iki haftadır gerçekleşen operasyonlarda binlerce litre sahte alkol ve etil alkol ele geçirildi.
Bakanlığın 26 Aralık'taki açıklamasına göre, 81 ilde polis ve jandarmanın operasyonlarında 136 bin 904 litre sahte ve etil alkol ele geçirildi.
279 şüpheli hakkında işlem yapıldı, 21 adet yasa dışı sahte alkol imalathanesi deşifre edildi.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, "Toplumumuzun sağlığını ve güvenliğini tehdit eden sahte alkol üreticilerine karşı mücadelemizde halkımızın desteği çok önemli. Şüpheli durumları bize bildirin. Biz gereğini yapalım" dedi.
Uzmanlar ise tat ve kokudan ayırt edilemeyen sahte alkollere karşı uyarıyor.
Sahte alkol kaynaklı ölümlerin çoğu metanol zehirlenmesiyle gerçekleşiyor.
Metanolün çok düşük oranlarda kullanılması bile kalıcı sağlık sorunlarına ve hatta ölüme yol açabiliyor.
BBC Türkçe'ye konuşan Prof. Dr. Pınar Erkekoğlu, "Sahte dediğimiz alkol metanol içeriyor. Metanol, alkolün yerine kullanılabiliyor ya da içine eklenebiliyor. Bu ekleme sonucunda da belirli toksik etkiler ortaya çıkıyor" diyerek açıklıyor.
Metanolün, başta kalıcı körlük olmak üzere pek çok toksik etkisi bulunuyor.
Erkekoğlu, sahte alkolü kokusundan ya da görüntüsünden ayırt etmenin mümkün olmadığını söylüyor:
"Metanol, bildiğimiz alkolün yerine kullanabiliyor çünkü daha ucuz, daha kolay bulunuyor ve etanole göre sentezi daha kolay, daha hızlı elde edilebiliyor."
"Gözümüzle anlamamız mümkün değil çünkü metanol de etanol de berrak ve renksiz sıvılar."
Erkekoğlu'na göre sahte alkolden korunmanın en iyi yolu; iyi firmaların ürünlerini tercih ederek ucuz fiyatlı alkol kullanmaktan kaçınmak, güvenilir yerlerde içki tüketmek ve evde alkol üretiminden uzak durmak:
"Sadece sahte diye tabir ettiğimiz içkilerin değil, ucuz fiyatlı içkilerin baş ağrısı, dönmesi ve mide bulantısı gibi etkileri daha fazladır."
"Bunlar yüzde 100 etanol içermek yerine; metanol, bütil alkol gibi başka alkollerin kalıntıları ve hatta sentez esnasında oluşan farklı ara ürünler içerebilir."
"Dolayısıyla burada sadece metanol toksitesinden değil, diğer ara ürünlerin ve başka alkol türevlerinin ciddi anlamda toksisitesinden de bahsetmemiz mümkün."
'Acilen hastaneye başvurmak gerekiyor'
Peki, ne kadar miktarda metanol tüketimi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor?
Erkekoğlu'na göre, bu durum kişinin hassasiyetine göre değişiyor. Bazı kişilerde 15-20 ml metanol tüketiminin bile ciddi sonuçlara yol açtığını kaydediyor:
"Vücudumuzda metanolü metabolize eden enzimlerimiz var. O enzimlerimiz sizde ayrı, bende ayrı çalışır."
"Bazı kişiler için 50 ml olabilir, bazı kişilerde 15-20 ml'ye kadar düşebilir. 15-20 ml'nin üzerine çıkıldığında kötü etkileri görülmeye başlar. Kendinizi kötü hissetmeye başlarsınız."
"Bu etkileri kronik alkol tüketenler, o kokuya ve yapıta alışık oldukları için çok iyi anlayamayabiliyorlar."
"Ayrıca her gün belli oranlarda içen, kronik alkol tüketicileri için biraz daha zararlı olabiliyor. Çünkü kronik alkol tüketmek enzim sistemlerinin daha fazla çalışmasını sağlıyor."
"Etanolü kronik olarak kullandığınızda enzim sistemleriniz çok daha hızlı bir şekilde çalışmaya başlar. Bu da ileri ürünlerin, yani formik asit gibi gözde körlük yapan ve ölüme neden olan ürünlerin oluşmasını hızlandırır."
Baş dönmesi, mide bulantısı, kusma ve bulanık görme gibi semptomlar yaşayan kişilerin acilen hastaneye başvurması gerekiyor.
Erkekoğlu, hızlı bir şekilde hastaneye gitmenin önemine dikkat çekiyor:
"Ölümü önlemek ve tam hayat desteğinin sağlanması için çok hızlı bir şekilde acil servise gitmek son derece önemli. Aksi halde ilk önce organ hasarları ve takiben de ölüm gerçekleşir."
"Metanol zehirlenmesi yaşayan bir kişiye, ilk hayati desteği sağladıktan sonra etanol uygulamasıyla tedavisi mümkün olabiliyor. Ayrıca fomepizol adında bir antidot tedavisi de kullanabiliyor ancak maalesef ülkemizde zor bulunuyor."
Yeni yıl öncesinde alkole zam
24 Aralık'ta yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı'na göre, yüksek alkollü içkilerin ÖTV tutarları yüzde 13 oranında artırıldı.
Zamla birlikte, 70'lik rakı fiyatının bin lira civarında olması bekleniyor. Buna göre rakıya ödenen miktarın yüzde 71'ini vergi oluşturuyor.
Uzmanlara göre alkole gelen zamlar, evde üretilen içkilere ilgiyi artırıyor.