İzmir Alsancak'ta bulunan Yerdeniz Kitapçısı, olanakları kısıtlı okuyucular için askıda kitap kampanyası başlattı. Askıda olan kitap sayısı 300'e ulaştı.
İzmir Alsancak’taki Yerdeniz Kitapçısı yaklaşık dört ay önce bir okuyucudan gelen sosyal medya mesajıyla askıda kitap uygulamasını başlattı. Adını Ursula K. Le Guin’in Yerdeniz Öyküleri‘nden alan ve altı yıl içinde İzmir’in önde gelen bağımsız kitabevlerinden biri haline gelen Yerdeniz’in iki sahibi var; çevirmen Nuray Önoğlu ve şair Ergun Tavlan. Önoğlu askıda kitap uygulaması fikrinin olgunlaştığı süreci şöyle anlatıyor:
“31 Aralık 2020’de bir okurumuz Twitter’dan bir mesaj göndererek çevirmenliğini benim yaptığım Edward Abbey’in Sabotaj Çetesi adlı kitabını Yerdeniz’e gelen beş öğrenciye hediye etmek istediğini söyledi. Pandemi nedeniyle o dönem, Yerdeniz’e çok gelen giden yoktu. Askıda kahve, askıda ekmek uygulamalarından ilham alarak, askıda beş adet kitap olduğunu, Yerdeniz’e öğrenci kimliğiyle gelen ilk beş öğrencinin kitapları alacağını duyurdum.”
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı'nın haber portalı, Gazetecilik Platformu'ndan Asya Yaşarikiz'in haberine göre, Önoğlu, askıda kitap uygulamasına hızla birçok yazar, çevirmen ve yayınevinin de destek vererek uygulamanın görünür olmasını sağladıklarını vurguluyor.
"İnsanların bize kitap alacak olanağım yok demeleri yeterli"
Askıda kitap için Yerdeniz’e ilk olarak yurt dışında okuyan bir üniversite öğrencisi gelmiş. Önoğlu, öğrencinin annesinin de askıya üç kitap bıraktığını, onu başka okurların askıya kitap ve nakit koyarak izlediğini, böylece uygulamanın kartopu gibi büyüdüğünü anlattı. Öğrenci, işsiz, dar gelirli her yaştan okurun bu uygulamalardan yararlandığını belirten Önoğlu, “İnsanların bize sadece kitap alacak olanağım yok demeleri yeterli. Her gün en az birkaç kişi Yerdeniz’e gelerek askıdan kitap alıyor.” diyerek, okurları askıdan kitap almaya çağırıyor. Bugüne kadar askıda kitaptan en çok, Kurtlarla Koşan Kadınlar, Türklük Sözleşmesi, Veba Geceleri‘nin alındığını söyleyen Önoğlu, satışların yavaşladığını, ancak online satışa devam ettiklerini belirtiyor. Bağımsız kitapçıların zincir kitapçılara göre ekonomik olarak çok daha zor koşullarla mücadele ettiğini belirten Önoğlu, bu işletmelerin sahiplerinin kitap sevgileriyle ön plana çıktıklarını düşünüyor ve ekliyor: “Bağımsız kitapçı açan kişi genellikle kitapsever, kitaptan anlayan biridir. Dolayısıyla oraya gelen insanlar karşılarında kitaptan anlayan, kendileriyle kitaplar hakkında konuşabilecek, ihtiyaç duyuyorsa onlara kitaplar konusunda rehberlik edebilecek birini buluyorlar.”
Demirtaş’ın cezaevinden siparişleri
Edirne Cezaevi’nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş da Yerdeniz’den sipariş veren isimlerden. Kafa Dergisi’ndeki bir söyleşiyi okuyarak Yerdeniz Kitapçısı’nın varlığından haberdar olan Demirtaş, yirmi kitap sipariş etmiş. Önoğlu ve Tavlan, Demirtaş adına aralarında Deniz Deniz (Iris Murdoch), Dünyanın Kıyısında Dans (Ursula K. Le Guin), Kırmızı Kazak (Meltem Gürle), Hayatın Gizli Hazları (Theodore Zeldin), Taş ve Gölge (Burhan Sönmez), Kimlik İnşası (Nuri Bilgin) gibi kitapların bulunduğu 20 kitap seçmiş. Demirtaş’ın kitap isteğinden çok etkilendiğini söyleyen Önoğlu, duygularını şu sözlerle aktarıyor: “Demirtaş, avukatına ricada bulunmuş. Kafa Dergisi’ndeki röportajı okuduğunu, bizi tanımadığını söylemiş. İzmir’deki bir arkadaşından bize uğrayıp selamını iletmesini ve kendisi için seçeceğimiz 20 kitabı satın alıp evine kargolanmasını istemiş. Düşünün ki hapistesiniz ve bin tane derdiniz var. Alsancak’ın yan sokağında küçük bir dükkâna dair bir haber okuyorsunuz. Bu insanlara, yaptıkları işe sempati duyuyor ve iş edinip onlara selam gönderiyor, onlardan kitap sipariş ediyorsunuz; bu bence müthiş bir incelik ve duyarlılık göstergesi. Başından beri üslubunu, barışçı dilini, gülen yüzünü, yapıcı yaklaşımını ve cesaretini sempatiyle izliyordum ama böyle kişisel bir dokunuş içimizi ısıttı, bizi çok sevindirdi.”
Bağımsız kitapçılığın önemi
Bağımsız kitapçıların en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün yayıncıların iyi kitaplarını özenle izlediklerine ve okuyucu ile buluşturmak için ellerinden geleni yaptıklarına dikkati çeken Nuray Önoğlu, “Bağımsız kitapçıların varlığının bu açıdan önemli olduğunu düşünüyorum. Egemen güç gruplarının görünürlük sağlamadığı yayıncılara, yazarlara ve kitaplara görünürlük kazandırmak ancak bağımsız kitapçıların varlığıyla mümkün olabilir” diyor.
Önoğlu, bağımsız kitapçı açmak isteyenlere şu tavsiyelerde bulunuyor:
“Bağımsız kitapçı açmayı düşünenlere iyi düşünmelerini, konuyu iyi tasarlamalarını öneririm. Biz buranın bir edebiyat kitapçısı olmasını istediğimizden emindik. Edebiyat dışında fazla bir şey yok burada. Belki bu da Yerdeniz’in bu kadar sevilip tanınmasında, sempati toplamasında önemli bir etmen. Odağına sadece edebiyatı koymuş, onunla ilgilenen, onun dışındaki kitapları zaten pek bilmeyen ve onlarla ilgili olmayan bir yer.”
Bestseller, çocuk, denizcilik, tarih, aşçılık gibi tematik kitapçıların olması gerektiğini düşünen Önoğlu, bağımsız kitapçılığa giden yolu “İyi tasarladığınız, muhatabını iyi belirlediğiniz ve o muhataba iyi hazırlandığınız bir iş yaptığınız zaman, çok yüksek kiralar ödenen, çok merkezi bir yerde olmasanız da insanlar gelip sizi bulurlar.” diyor. Önoğlu’na göre iyi bir okur olmak olmazsa olmaz:
“Kitap okumanın kitapçılığa çok büyük faydası var. Bağımsız kitapçı açmak isteyenlere, düzenli olarak okumayı sürdürmelerini, yayın dünyasını takip etmelerini öneririm”.