Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı Albay Prof. Dr. Tayfun Uzbay, buluştan şizofreni hastalarının yararlanabilmesi için faz çalışmalarının tamamlanması gerektiğine dikkat çekti.
Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı Albay Prof. Dr. Tayfun Uzbay, dünya genelinde her yüz kişide birinde görülen şizofreniye, beyinden fazla miktarda salgılanan "agmatin" adlı kimyasalın neden olabileceğini tespit ettiklerini bildirdi.
GATA'da görev yapan bilim insanları tarafından yapılan 5 yıllık bir çalışma sonucunda şizofreni alanında elde edilen yeni bulgular, GATA'da düzenlenen basın toplantısıyla gazetecilerle paylaşıldı.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tümgeneral Zeki Bayraktar, GATA'da görev yapan bilim adamlarının kuruluşundan bugüne önemli buluşlara imza attığını belirtti.
Bayraktar, GATA'da, tanı ve tedavide son teknolojik ürünlerin kullanıldığı bir hastane olduğunu, her türlü tetkiklerin yapılabildiği laboratuvarlar, transplantasyon cerrahileri, ameliyat salonu, yoğun bakım yatağı, dünyada çok az yerde bulunan radyoterapi merkezi, her türlü deneylerin geliştirilebildiği araştırma merkezleri bulunduğunu söyledi.
Öğretim üyeleri tarafından yılda ortalama 2 bin yayın yapıldığını, önemli başarılar kazanılarak yurt içi ve yurt dışında bilimin gelişmesine katkı sağladıklarını anlatan Bayraktar, bu başarılardan birine de Uzbay ve ekibinin şizofreni ile ilgili elde ettikleri buluşla imza attıklarını kaydetti. Bayraktar, "Uzbay'ın şizofreni alanındaki buluşu asla tesadüfî değildir. Bu başarı, bir bilgi birikiminin, ekip çalışmasının, özverinin, sürekli araştırmanın bir sonucudur. Kendisini tebrik etmekten gurur duyuyorum" dedi.
Araştırma patent aldı
Albay Prof. Dr. Uzbay da yaptığı konuşmada, bilimin tarafsızlık, doğru ölçme ve değerlendirmeye dayanma, kanıtlanabilir olma, olması gerekenle değil olanla uğraşma, din, dil, milliyet ve ırk ayrımı olmaksızın geçerli olma gibi kendine özgü şartları taşıması gerektiğini bildirdi.
Bilimde teknolojinin kullanılmasıyla yaşamsal standartlarda gelişme sağlandığını ve elde edilen bulguların patent alınarak kabul edilebilir hale geldiğini anlatan Uzbay, kendilerinin de bu temellere dayanarak GATA'da yüksek teknolojinin kullanıldığı laboratuvarlarda şizofreni ve madde bağımlılığı arasındaki ilişkiyi araştırdıklarını belirtti.
TÜBİTAK tarafından destek olan çalışmaya imza atan Uzbay, Doç. Dr. Gökhan Göktalay, uzman Dr. Hakan Kayır ile uzman Dr. Murat Yıldırım ile alkol-nikotin-eroin gibi maddelerin etkilerini deney hayvanları üzerinde araştırdıklarını, şizofreninin tanı ve tedavisinde önemli bulgular elde ettiklerini söyledi.
Araştırma sonucunda, yüksek dozda agmatin verilen sıçanlarda şizofreninin modellendiğini anlatan Uzbay, hastalığın tedavisinde kullanılan mevcut ilaçların bu modelde iyileşmeyi sağlamadığını belirlediklerini, ABD'de tarım alanında kullanılan 3 maddenin de yeni bir tedavi yöntemi olarak şizofrenide kullanılabileceğini öngördüklerini bildirdi.
Bu kapsamda yapılan çalışmalar sonucunda, Avusturya Patent Ofisi'nin hakemliğinde Türk Patent Enstitüsü'nden patent aldıklarını belirten Uzbay, bunları şöyle sıraladı:
"Agmatin, deney hayvanlarında şizofreniye neden oldu. Bu, daha etkili ilaç geliştirmede model olarak kullanılabilir. Çünkü mevcut tedavide kullanılan ilaçlar bu modelde etkisiz oldu.
Agmatinin beyinde fazla salıverilmesi şizofreniye neden olabilir. Kanda veya beyinde omirilik sıvısında agmatini tayin edebilecek bir kit veya yöntem şizofreni erken tınısına ve tedavisinin seyrini değerlendirmeye yardımcı olabilir. Doğrudan agmatin blokörü bir ilaç henüz yoktur ama geliştirilebilir.
Agmatin sentezini bloke eden 3 ilaç vardır. Bunlar tarımda parazit ve mantar öldürücü olarak kullanılmaktadır ve şizofreni tedavisi için yararlı olabilir."
Proje kapsamında yapılan araştırmaların hâlâ devam ettiğini dile getiren Uzbay, Doç. Dr. Gökhan Göktalay tarafından Uludağ Üniversitesi'nde "Kan analizi ile agmatin tayininin yapılabilirliğinin" araştırıldığını söyledi.
Uzbay, şizofreni tanı ve tedavisinde çığır açacak olan buluşa ilaç firmalarının ve bilim çevresinin destek vermesi gerektiğini belirterek, klinik araştırmalar için kaynak aktarılması, klinisyenlerin araştırmalara öncülük etmesi, ilaç firmalarının buluşa sahip çıkması ve faz çalışmalarının yapılabilmesi için katkıda bulunması gerektiğini kaydetti.
‘Yarına tedaviye girecekmiş imajı vermemeliyiz’
Buluştan, şizofreni hastalarının yararlanabilmesi için faz çalışmalarının tamamlanması gerektiğine dikkati çeken Uzbay, şunları söyledi:
"Yöntem ve ilaçlar bugünden yarına tedaviye girecekmiş imajı vermemeliyiz. Bu etik olmadığı gibi bilimsel kurallara da uymaz. Hastalarımıza ve yakınlarına bu konuda ciddi anlamda bir şeyler yapıldığı ve umutsuzluğu kapılmamaları yolunda net bilgiler vermeli ve çalışmalarımızdaki istikrar ile bu umutları taze tutmalıyız.
Bu bulguların ileri preklinik araştırmalarla teyit edilmesi, klinik araştırmalara geçmesi gerekiyor. Bu büyük bir yatırımı ve gerektiriyor. Tercihan, Türk ilaç endüstrisinin buna ilgi göstermesi ve elini taşın altına sokması gerekiyor."
(AA)