Üniversitelerde geçen yıla oranla yaklaşık 4 kat fazla (214 bin 430) boş kontenjan kalırken uzmanlara göre bunun 3 önemli nedeni var: Meslek liselerine sınavsız geçiş hakkının kaldırılmasıyla bu adayların doğru tercihte bulunamaması, açıköğretime LYS’yle öğrenci alınması, vakıflarda artan üniversite ve kontenjan sayısına rağmen öğrenci talebinin düşmesi.
Hürriyet'te yer alan habere göre üniversite yerleştirme sonuçlarında dikkat çeken ayrıntı boş kontenjan sayısı oldu. Lisans ve ön lisanstaki 910 bin 671 kontenjanın 696 bin 241’i doldu. Lisans ve önlisansta boş kontenjan sayısı 214 bin 430 iken, açıköğretimle birlikte sayı 279 bin 589’u buldu. Tüm kontenjanlar itibariyle doluluk oranı geçen yıl yüzde 95.3 iken bu sene yüzde 74.7’ye geriledi. Uzmanlara göre, kayıt sonrasında doluluk oranları yüzde 65’e kadar düşebilir. Geçen sene ilk yerleştirmede 60 bin 147 boş kontenjan varken, bu rakam kayıt yaptırmayanlarla 186 bine çıkmıştı. Bu yıl sayının 350 binleri bulabileceğini öne süren eğitimciler, boş kontenjan artışında daha önceki yıllarda meslek liselerine tanınan sınavsız geçiş imkânının kaldırılmasının önemli etkisinin olduğunu söylüyor.
1- Meslek liseliler doğru tercihte bulunamadı
2016’da tercih yapma hakkı olan 785 bin 740 meslek lisesi öğrencisinden 610 bin 583’ü bunu kullanırken, bu yıl sadece yarısı tercih yaptı. Bu hakkı olan 729 bin 252 meslek lisesi öğrencisinden 366 bin 916’sı bu haklarını kullandı. Uzmanlara göre, sınavsız geçişin kalkmasının ilk yılı olmasından dolayı adaylar ne yapacaklarını bilemedi ya da doğru tercih yapamadı.
2- Açıköğretimin LYS ile öğrenci alması etkiledi
Bu yıl Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan önemli değişiklik de açıköğretim fakültelerindeki lisans programlarının YGS’yle değil, LYS ile öğrenci alacak olmasıydı. Uzmanlara göre bu da boş kontenjanların artmasında etkili oldu. Açıköğretimlerin toplam kontenjanı 194 bin 158 olarak belirlendi. Bu kontenjana 129 bin 3 aday yerleştirildi. 65 bin 155 boş kontenjan kaldı. Geçen yıl 168 bin kontenjanın tamamı dolmuştu. İki yıllık bölümlerde geçen sene toplam boşluk sayısı 29 bin iken bu yıl 175 bine çıktı.
3- Kontejan sayısı arttı ama talep düştü
Üniversitelerdeki kontenjan sayısı bu yıl 58 bin 284 arttı. Bunların 41 bin 23’ü devlet, 15 bin 287’si vakıf, kalanı KKTC üniversitelerindeydi. Uzmanlara göre, vakıflarda artan üniversite ve kontenjan sayısıyla öğrencilerin talepleri de bu düşüşte rol oynadı. Vakıf üniversitelerinde yüzde 100 dolu olan dört üniversite var. Eğitimciler, prestij ya da burs olanaklarının etkili olduğu görüşünde. Bunların bazıları tam bursla öğrenci aldı.
Adayların hâlâ bir şansı var
Kazanan adayların kayıtları 14-18 Ağustos arasında yapılacak. Elektronik kayıtlar ise 11-16 Ağustos’ta alınacak. Boş kalan veya kaydolmama nedeniyle dolmayan kontenjanlara ÖSYM’nin duyurduğu tarihlerde merkezi olarak ek yerleştirme olacak.
Gözde bölümlerde durum nasıl?
TIP: Gözde alanlardan biri olan tıp fakültelerinde toplam 13 bin 642 boş kontenjan vardı. Bunun 13 bin 616’sı doldu. 26’sı boş kaldı. Boş kontenjanın tamamı bir vakıf üniversitesinin yüzde 50 burslu tıp bölümünde kaldı. Tıp fakülteleri için baraj 40 bindi.
HUKUK: Hukuk fakültelerinde toplam 15 bin 745 kontenjanın tamamı doldu. Hukuk fakültelerine yönelimin arttığı görülüyor. Bu da iktisadi ve idari bilimler programlarına talebi olumsuz yönde etkiledi.
"Ek yerleştirme değiştirilmeli"
Rehberlik Uzmanı Salim Ünsal, "Boş kontenjanda özellikle meslek liseleri için sınavsız geçisin kaldırılmasının ilk yılı olması etkili. Öğrenciler istedikleri bölümlere hangi başarı düzeyiyle girebileceklerini tahmin edemediklerinden doğru tercih yapamamışlar. Bir de bu yıl matematik ve geometri testlerinin birleştirilerek tek testte yer alması, puan hesaplama algoritmasında bir değişikliği beraberinde getirdi. Bu nedenle daha az sayıda MF ve TM adayının puanları hesaplandı. Bu da tercih yapacak aday sayısını azalttı. Bir diğeri açıköğretimde 4 yıllık programların LYS puan türlerine taşınmasından dolayı açıköğretimde had safhada boşluklar oluştu. Sonuç aslında baştan belliydi. Bu değişikliklere göre sistematik değişiklik yapılmalıydı. Boş kontenjanlar kayıt yaptırmayanlarla birlikte ek yerleştirmede 350 bine kadar çıkabilir. YÖK’ün acilen ek yerleştirme öncesinde bir kural değişikliğine giderek okulların minimum puanlarını geçme zorunluluğu kuralını rafa kaldırması gerekiyor. Düzenleme yapılmazsa üniversitelerde yüzde 70 doluluk oranıyla devam ederler" değerlendirmesinde bulundu.
MEF Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Erkut, konuyla ilgili, "Kontenjanlar arttı. Fen, özel fen ve yabancı dilde eğitim veren özel liselerin yerleşme oranlarında da bir gerileme var. Bunun nedeni artık daha fazla sayıda nitelikli liselinin yurtdışı eğitim fırsatlarını değerlendirmesi olabilir. Ben Türkiye’de önde gelen okullardaki öğrencilerde bu eğilimin son yıllarda arttığını söyleyebilirim. Artan boş kontenjan sayısı akıllara “Liseliler üniversiteden umudunu kesti mi” sorusunu getiriyor. Vakıflarda artan üniversite ve kontenjan sayısına rağmen öğrenci talebinin az oluşu da bu düşüşte rol oynadı" şeklinde konuştu.
Rehberlik Koordinatörü Cihan Yeşilyurt da, "Yüksekokullara sınavsız geçiş kaldırıldığı için meslek lisesi mezunları, bu okullara giremedi, özellikle ön lisans programlarında boşluk oldu. Barajı geçemeyenlerin sayısı da etkili. Özellikle TM puan türünde barajı geçemeyen aday sayısının artmasıyla işletme ve iktisat bölümlerine talep azaldı" dedi.
Anadolu liseleri geriledi
Tüm lise türlerinde ön lisans ve lisans programlarına adayların yüzde 31’i yerleşti.
Sosyal bilimler liseleri geçen yıllarda olduğu gibi en iyi performansı gösterdi. 2 bin 344 öğrencinin başvurduğu ÖSYS’de yüzde 68’i bir programa yerleşmeye hak kazandı.
2015’te 149 bin 727 imam hatip öğrencisi ÖSYS’ye başvururken bu sayı 2017’de 222 bin 925’e yükseldi. Lisans ve önlisans programları toplamında 2015’te bu öğrencilerin yüzde 27’si, 2016’da ise yüzde 28’i yerleşti, bu yıl oran yüzde 30 oldu.
Öğrenci sayısında genel liselerin ardında yer alan Anadolu liselerinden bu yıl 396 bin 681 aday yerleştirme için başvurdu. 2017’de yüzde 44’ü yerleşti. 2016’da bu oran yüzde 50, 2015’te ise yüzde 56’ydı.
Anadolu liseleri bu yıl en çok kan kaybeden lise türleri arasında yer aldı.
2017’de fen liselerinde 22 bin 619 aday başvurdu, üniversiteye yerleşenler geçen yıla göre yüzde 56’dan yüzde 55’e geriledi. 2015’te bu yüzde 60 civarındaydı.
Yerleşme oranında dördüncü sırada yer alan, yabancı dilde eğitim veren özel liselerde de üniversiteye giriş oranı yüzde 58’den bu yıl 54’e indi.
Bu yıl 558 bin 721 adayın sınava girdiği genel liseler düşük bir performans gösterdi. 2017’de bu adayların yüzde 24’ü üniversiteli oldu. 2016’da yüzde 27’lik, 2015’te ise yüzde 29’luk oranlar yakalanmıştı.
Meslek ve teknik liseler de son üç yıl verileri kıyaslandığında üniversite başarısında önemli düşüşler yaşadı. Teknik liseler 2016’da yüzde 43 yerleşme oranı yakalarken, bu yıl oran yüzde 28’e kadar indi. Aynı şekilde endüstri meslek liseleri yüzde 26’dan yüzde 14’e ve ticaret meslek liseleri yüzde 39’dan yüzde 23’e geriledi. Uzmanlar bunun nedeni olarak meslek yüksekokullarına sınavsız geçişin kaldırılmasını gösteriyor.
Tek tercihle Boğaziçi
Lisans Yerleştirme Sınavları’nda (LYS) 5 puan türünde (TM-1, TM-2, TM-3, TS-1 ve TS-2) birinci olan görme engelli öğrenci Fulya Akkaya, Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İngilizce İktisat Bölümü’nü kazandı. Konya Meram Anadolu Lisesi mezunu Akkaya şöyle konuştu:
“Tek tercih yaptım ve Boğaziçi Üniversitesi İktisat Bölümü’ne yerleştim. Lise ikinci sınıfta üniversite gezisinde kalbimi orada bırakmıştım, şimdi almaya gidiyorum. Yeni bir şehre gidiyorum. Çok mutluyum, çok gururluyum. Hırslı değil azimliydim. Şimdi daha büyük hedeflerim var. Yurtdışına çıkıp dil eğitimi alacağım. Hayalim iyi bir yönetici olmak.”