Füze ve hava savunma sistemi ihalesini Çin’e vererek başta ABD olmak üzere tüm NATO üyesi ülkelerin tepkisini çeken Türkiye’nin, füzeleri Çin’den almaktan vazgeçeceği öne sürüldü.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin füze ve hava savunma sistemi ihalesinde Çin Halk Cumhuriyeti’nin verdiği teklifi kabul etmesinin yankıları sürüyor.
Türkiye’nin kararının ardından başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere tüm NATO üyesi ülkeler Ankara’ya tepki göstermiş, bunun üzerine Türk yetkililer kararın nihai olmadığını ve sürecin devam ettiğini ifade etmişti.
Türkiye’nin füze ve hava savunma sisteminde Çin’le çalışmaktan vazgeçeceğini öne süren Hürriyet gazetesi Washington Temsilcisi Tolga Tanış, “Benim gördüğüm, Başbakan da bu füzeleri artık tamamen cumhurbaşkanlığı seçim takvimine yerleştirdi. Neden mi? Sebep Türkiye’nin, baskıların ardından Çin füzesinden çark etmeye, bunun için de konuyu ağustostan sonraya sarkıtmaya hazırlanması. “Erdoğan cumhurbaşkanı olsun, çark etme işi de sonraki başbakana kalsın” diye… Öyle ya, Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin başı Başbakan” görüşünü dile getirdi.
Dışişleri Ahmet Davutoğlu'nun yarın yapacağı ABD ziyareti öncesinde Tolga Tanış’ın Hürriyet’te “Washington’da ‘mission impossible” başlığıyla yayımlanan yazısının ilgili kısmı şöyle:
ABD Dışişleri’ni zorladım. Hafta içi Atlantic Council’de Türkiye’den Sorumlu Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’a yönelttiğim sorudan başka yanıt vermeyeceklerini söylediler. Nuland o gün “Daha fazla açıklık, daha fazla basın özgürlüğü, daha fazla hesap verme sorumluluğu taşıyan bir hükümet talep eden Türklerin tarafında duruyoruz” diyerek Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun ziyaretinde kullanılacak tonu ortaya koydu aslında. Ve gerginleşen ikili ilişkileri yumuşatmak için düşünülen ziyareti, Suriye, Mısır, İsrail ekseninde bir tür ‘Mission Impossible’a çevirdi. Yine de bir şeyler bulabilir miyim diye cuma sabahı Pentagon’a gittim. Öyle ya… Bir de füze işi var.
Füze uzmanları
Kaynaklarımı sırayla dolaşıyorum. En sonunda, pazartesi Savunma Bakanı Chuck Hagel ve Davutoğlu arasında yapılacak görüşme için, saat 11.00’de binada bir hazırlık toplantısı düzenlendiğini ve dışarıdan da gelenler olacağını öğrendim. Aşağı indim. Pentagon misafir kabul salonuna oturdum. 10.30’dan itibaren gelenleri beklemeye başladım. Ve evet, iki kişi yakaladım. Hem de füze uzmanları…
Yeni teklifler geliyor
Misafirlere ayrılan banklarda konuşuyoruz. “Pentagon Suriye’de isteksiz olduğuna göre Hagel görüşmesinde en önemli gündem maddesi herhalde Çin füzeleri” dedim. İçlerinden kıdemli olan, “En önemlilerden biri” dedi. “Peki son durum ne” diye sordum; şunları anlattı: “Yönetim bunu Türk tarafıyla yoğun görüşüyor. Türkiye’ye Savunma Bakan Yardımcısı Jim Miller, Victoria Nuland ve NATO’dan yetkililer gitti. Görüşmelerin içeriğini söyleyemem. Ama Toria’nın (Nuland) görüşmelerinde açık bir diyalog başladığını söyleyebilirim. Şirketler tekliflerini yenileyecek. Fakat Türk tarafının kapasiteden sonra ikinci ve üçüncü öncelik olarak belirlediği teknoloji transferi ve ortak üretimde ne kadar yol alınır bilmiyorum. Bunun Amerikan Kongresi nezdinde bazı bağlayıcı limitleri olduğu gibi şirketler de her şeyi paylaşmak istemeyebilir. Söylendiğine göre Çinliler ‘Her şeyi paylaşacağız’ demiş. Hiç doğru olabilir mi!”
Cumhurbaşkanlığı düğümü
Bir Türk kaynağım anlattı. Biliyor musunuz, Türk tarafı füze ihalesi sürecinde politik boyutu seçim kriterlerine eklememiş ve Dışişleri Bakanlığı’ndan bu konuda hiçbir mütalaa almamış. Halbuki teknik yönü ağır basan konu şimdi politikanın göbeğine oturmuş durumda. Benim gördüğüm, Başbakan da bu füzeleri artık tamamen cumhurbaşkanlığı seçim takvimine yerleştirdi. Neden mi? Sebep Türkiye’nin, baskıların ardından Çin füzesinden çark etmeye, bunun için de konuyu ağustostan sonraya sarkıtmaya hazırlanması. “Erdoğan cumhurbaşkanı olsun, çark etme işi de sonraki başbakana kalsın” diye… Öyle ya, Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin başı Başbakan. Pentagon misafir banklarında “Sizce 10 ay içinde bu ihale tamamlanabilir mi” diye de sordum. Konuştuğum kişi de kinayeli bir gülüşle çok açık söyledi: “Hayır, tamamlanmaz.” “Sebep cumhurbaşkanlığı seçimi mi” diyecek oldum, “Orada duralım, o sizin yorumunuz olur” dedi.