Tüp bebek (IVF) tedavisinde genetik tarama yöntemleri giderek gelişirken embriyoların genetik risklerini belirlemek için yeni bir teknik olan Poligenik Embriyo Tarama (PES) gündeme geliyor. Bu yöntemle embriyoların genetik yatkınlıklarını analiz ederek gelecekte yüksek tansiyon, şeker hastalığı gibi yaygın hastalıkların önlenmesine katkıda bulunabileceği araştırılıyor. Kadın hastalıkları, doğum ve Tüp Bebek uzmanı Doç. Dr. Şefik Gökçe, bu yeni teknolojinin potansiyel etkilerini değerlendirdi.
Doç. Dr. Şefik Gökçe, günümüzde tüp bebek tedavisiyle elde edilen embriyoların genetik yapılarının incelenebildiğini belirterek, ''Şu anda Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) testi yöntemiyle tek gen hastalıkları, kromozom sayısındaki anormallikler ve yapısal genetik değişimler analiz edilebiliyor. Ancak genetik biliminin ilerlemesiyle birden fazla genin etkilediği hastalıkların da risk değerlendirmesi yapılmaya başlandı'' dedi.
Poligenik hastalıklar ve genetik yatkınlık
Doç. Dr. Şefik Gökçe çoklu gen etkisiyle oluşan hastalıkların, tek bir gen yerine birçok farklı genin etkisiyle ortaya çıkan sağlık sorunlarını kapsadığını belirtti. Bu hastalıklar arasında ise yüksek tansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, kanser türleri, Alzheimer ve depresyon gibi yaygın rahatsızlıklar bulunuyor.
Gökçe, ''Günümüzde genetik bilginin daha ayrıntılı hale gelmesiyle, bireylerin hastalıklara yatkınlığını belirleyebilen Poligenik Risk Skorları (PRS) geliştirilmiştir. Bu skorlar, kişilerin genetik yapısındaki yaygın varyasyonları değerlendirerek ilerleyen yaşlarda belirli hastalıklara yakalanma riskini tahmin etmeye yardımcı olur'' ifadelerini kullandı. Gökçe, bu yöntemin embriyolar üzerinde uygulanarak daha sağlıklı bireylerin dünyaya gelmesinin amaçlandığını da belirtti.
Poligenik Embriyo Tarama (PES) nedir?
Doç. Dr. Şefik Gökçe, PES yöntemiyle tüp bebek tedavisinde elde edilen embriyoların genetik olarak değerlendirilebildiğini ifade etti: ''Embriyonun genetik yapısına bakarak, gelecekte hangi hastalıklara yatkın olduğu hesaplanabiliyor. Bu sayede embriyoların sağlık açısından en iyi potansiyele sahip olanları seçilerek anne adayına transfer edilebiliyor.''
Ancak Gökçe, PES’in yalnızca bilgilendirme amaçlı kullanılabileceğini ve tıbbi faydasının kesinleşmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu da vurguladı: ''Şu anda PES yöntemi, genetik hastalık riski en düşük embriyonun seçilmesi için kullanılıyor. Ancak uzun vadeli sağlık üzerindeki etkileri konusunda daha fazla bilimsel çalışma yapılması gerekiyor'' dedi.
Gelecekte hastalıkları önlemek mümkün mü?
Doç. Dr. Şefik Gökçe, ‘’PES yöntemi ilerleyen yıllarda gelişerek, genetik yatkınlığı yüksek bireylerin doğumdan önce belirlenmesini sağlayabilir. Bu da tansiyon ve diyabet gibi yaygın kronik hastalıkların daha az görülmesine katkı sunabilir. Ancak, şu anda bu teknolojinin kesin sonuçlar verip vermediği konusunda daha fazla bilimsel veriye ihtiyaç var’’ dedi.