Koronavirüs Toplum Bilimleri Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, haritalandırmada illerin maviden kırmızıya dönmesi halinde, “Şöyle düşünelim; hafta sonu 2 gün dışarıda olmak yerine 1 güne düşebilir. Ya da o il kendi özelinde vaka sayısı çok artarsa, hafta sonu tamamen İl Hıfzıssıhha Kurulu kararıyla kapanabilir” dedi.
Yerinde karar algoritmasında 4 tane önemli kriter olduğunu belirten Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Toplum Bilimleri Kurulu Üyesi ve Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, bu 4 kriterin illerdeki duruma göre düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olarak adlandırılması olduğunu söyledi.
Prof. Dr. İlhan, “Yerinde karar algoritmasında 4 tane önemli kriter var. O yüzden tüm vatandaşlarımızın, örneğin maviyse eğer bulunduğu iller, mavi renkte kalması için çaba sarf etmesi gerekiyor. Sadece vatandaşlar değil, işletmecilerin, o ildeki yöneticilerin, toplumun tamamının aslında benzer bir şekilde çaba içerisinde olması gerekiyor. Şahit oluyoruz, hakikaten yöneticilerimiz çok çaba harcıyor ama toplum ve işletmecilerin de o illerde bu kurallara uyması gerekiyor. Maviyse, mavide daha az rakam nasıl oluşur, sarıysa maviye nasıl düşerim, turuncuysa sarıya nasıl düşerim, kırmızıysa turuncuya ve sarıya nasıl düşerim diye vatandaşlarımızın ve o ildeki işletmelerimizin düşünmesi gerekiyor. Dediğim gibi çok çalışıyorlar” ifadelerini kullandı.
"Hafta sonu tamamen kapanabilir"
Yerinde karar mekanizması ile vatandaşlara daha çok iş düştüğünün altını çizen Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, eğer vaka sayıları artar ve haritalarda renkler değişirse izlenecek yol haritasını şu sözlerle anlattı:
“Şöyle değişecek açıkçası renkler değişirse; bir kere hafta sonu kısıtlaması biliyorsunuz, ‘düşük ve orta riskli’ illerde kalkmış durumda. ‘Yüksek ve çok yüksek’ yani ‘turuncu ve kırmızı’ olan illerde ise Pazar günü devam ediyor. Yani şöyle düşünelim; hafta sonu 2 gün dışarıda olmak yerine 1 güne düşebilir. Ya da o il kendi özelinde vaka sayısı çok artarsa, hafta sonu tamamen İl Hıfzıssıhha Kurulu kararıyla kapanabilir. Yine önemli bileşenlerden bir tanesi, liselerdeki eğitim biliyorsunuz. Orta ve düşük riskli illerde liselerde eğitim devam ediyor. Renk turuncu ve kırmızıya dönerse yani yüksek ve çok yüksek riskli olursa, bu sefer bu illerimizde liselerdeki yüz yüze eğitim kapanabilir. Biz eğitimde yüz yüze eğitimin ne kadar önemli olduğunu ve bir an önce açmak gerektiğini iyi bir şekilde biliyoruz.
Bir diğer önemli husus, restoran, kafeterya, lokanta gibi yerler. Gerçekten buraların esnafları da çok zorlanmıştı, çok zor durumdaydı. Devlet bir algoritma geliştirdi ve buna göre bir açılma söz konusu oldu. Elbette saat kısıtlaması var, kapasite kısıtlaması var. Kırmızıya dönüldüğü takdirde buradaki işletmelere baktığımızda buraların kapanması söz konusu olacak. Hafta sonları da yine aynı şekilde bir kapanma söz konusu olursa, yine vatandaş sosyalleşmekten geri kalacak ve yine işletmelerimiz zor durumlar yaşayabilirler.
Bir diğer önemli grup ise 65 yaş üzeri büyüklerimiz ve 20 yaş altı gençlerimiz. Biliyorsunuz bu grup için ‘orta ve düşük’ düzeyli, yani ‘mavi ve sarı’ renklerde sokağa çıkma kısıtlaması kaldırılırken, bu illerdeyse zamanın geniş olarak dışarıda bulunmalarıyla ilgili genişletilmesine gidildi. Ama bu illerimiz yine turuncu ve kırmızıya dönerlerse bu sefer büyüklerimiz ve 20 yaş altı gençlerimiz dışarıya çıkmakta zorlanacaklar. O yüzden bu 4 bileşen yönünden baktığımızda açıkçası renk değişiminin özellikle, turuncu hatta kırmızı renk değişiminin illerde toplumun daha çok zorlanmasına neden olacağı bilinciyle, hepimizin önlemlerin büyük bir bölümünde; toplum, işletmeciler ve kamu yöneticilerinin daha çok çaba sarf etmesi gerekiyor. Tabi çabaların sonu hiçbir zaman söz konusu değil.”
"Bu dönem hepimizin çok daha fazlaca kurallara uyması gereken bir dönem"
“Harita ilk açıklandığı zaman Trakya Bölgesi’nden başlayarak gidersek, önce Edirne orada kırmızıydı, diğer illerimiz daha açık renkteydi. Edirne’den başlayıp Sakarya’ya giden bir koyu renk söz konusu. Aynı zamanda da Karadeniz’de de aynı durum söz konusu. Karadeniz’de vaka sayları sabit olan iller var, daha aşağı doğru çeviren iller var. Ama yukarı doğru ivmelenen illerimiz de söz konusu. Bunun ötesinde yine Ege ve İç Anadolu Bölgesine baktığımızda da yine renklerde koyulaşma söz konusu. Keza Doğu Anadolu’ya geldiğimizde orada da mavi renkten sarıya doğru bir yol alma söz konusu. Akdeniz Bölgesi’nde de yine rengi koyuya doğru dönen illerimiz var maalesef. Bu dönem açıkçası hepimizin çok daha fazlaca kurallara uyması gereken bir dönem."
"Aksi halde yine renklerde değişim söz konusu olabilir"
Şu an oluşan vakaların büyük çoğunluğunu normalleşme öncesi vakalardan oluştuğunu ve normalleşme sonrası vaka değişikliğinin anlık olarak takip edildiğini vurgulayan Prof. Dr. İlhan, “Şu anki vakaların normalleşme dönemi öncesi vakalardan çoğunlukla oluştuğunu da bilmemiz gerekiyor. Biliyorsunuz 1 Mart itibariyle normalleşme dönemi başladı ülkemizde. 10 günü sayarsak 11 Marttan itibaren bu normalleşmenin vakalara ne kadar etkili olup olmadığı ortaya çıkacak. Hafta sonu da önümüzdeki 15 gün için geçerli olacak olan harita açıklanacağına göre hepimizin hemen şu andan itibaren kurallara uymak konusunda çaba göstermesi, bunun yanında kapalı ortamların mutlaka iyi havalandırılması gerekiyor. Aksi halde yine renklerde değişim söz konusu olabilir” şeklinde konuştu. (İHA)