TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 26. Yasama dönemi ikinci devre faaliyet raporu yayınlandı. Komisyona, 1 Ekim 2017 -27 Nisan 2018 tarihleri arasında yani 7 aylık kısa sürede yapılan toplam 1356 başvuru arasında cezaevleri ilk sıraya oturdu. Raporda, ‘Başvuruların büyük bir kısmı (yüzde 77) cezaevlerinden yapılan başvurular, yargı organlarının görev alanına ilişkin şikayetler ile kamu görevlilerinin şikayetlerinden oluştuğu görülmektedir” denildi. Kötü muamele ve işkence iddialarının genellikle idarenin bazı tutumlarını protesto etmek amacıyla dile getirildiği ifade edilen raporda, münferit işkence ve kötü muamele iddialarının bulunduğuna dikkat çekildi.
İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 6 Aralık 2017 – 24 Haziran 2018 tarihlerinde sadece 4 toplantı gerçekleştirdiği de dikkat çeken faaliyet raporunda değerlendirmeler şöyle:
“Bu dönemde, Komisyona yapılan başvurularda önceki yasama dönemlerinde ilk sırada yer alan kamu görevlilerinin şikayetleri bu dönemde dördüncü sıraya kaymıştır. Bunun sebebi ise, başvuruların Başbakanlık OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonunun kurulmasıyla buraya kaymış olmasıdır.
Cezaevi kaynaklı şikayetler ilk sıradaki yerini alırken, adil yargılanma hakkının ihlaline ilişkin başvurular da önemini korumaktadır.
Cezaevlerinden gelen başvurularda, kapasite üstü barınma ve bu durumdan kaynaklanan diğer sorunlar (sıcak su kullanımı, yatak ve ortak alan kullanımı, spor etkinliklerine katılamama, hastane sevklerinin geç yapıldığı vs.), başka ceza infaz kurumlarına nakil talebi, disiplin cezalarının keyfi şekilde verildiği, mevzuatın keyfi biçimde yorumlandığı, ceza infaz kurumlarında yeterli sağlık hizmetinin olmadığı gibi iddialar hükümlü ve tutukluların en çok yakındığı konulardır.
Kötü muamele ve işkence iddialarının genellikle idarenin bazı tutumlarını protesto etmek amacıyla dile getirildiği görülmekle birlikte, münferit işkence ve kötü muamele iddialarında da bulunulmaktadır.
Cezaevlerinden Komisyona ulaşan söz konusu başvurularla ilgili olarak, içeriklerine göre, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, ilgili Savcılıklar ve Ceza İnfaz Kurumları İzleme Kurulları ile yazışmalar yapılmış, şikayet konularıyla ilgili bilgi ve inceleme talep edilerek başvurucular bilgilendirilmiştir.
Komisyona ulaşan başvurularda yargıya ilişkin şikayetlerde, yargılama sürelerinin uzunluğu, tutuklu yargılanmaya ve tutuklamanın süresine itiraz, mahkeme kararlarından, soruşturma aşamasından, hâkim ve savcıların tutumlarından şikâyetler öne çıkmaktadır. Ancak kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı ilkeleri gereği bu tür başvurulara Komisyon tarafından herhangi bir işlem yapılmamakta ve bu durum başvurucuya gerekçesi ile bildirilmektedir.
Kolluk uygulamalarından şikayetlerde, polis veya askerin görevi sırasında orantısız güç kullandığı, haksız uygulama yaptığı, görevini gerektiği gibi ifa etmediği, kötü veya aşağılayıcı muamelede bulunduğu iddialarını ileri sürülmüştür.
Benzer şekilde, askerlik hizmeti sırasında yaşanan sorunlara dair şikayetlerde, askerde ölümler, askeri öğrencilerin kapatılan okullar dolayısıyla mağduriyet iddiaları, askeri personelin özlük haklarından şikayetleri, görevden alınma gibi konular bulunmaktadır.
Üniversiteler ve YÖK konulu başvurular, denklik sorunları, öğretim üyelerinin psikolojik taciz iddiaları ve 28 Şubat döneminden kaynaklı mağduriyetleri içermiştir.
İşçi hakları ihlali iddialarına ilişkin başvuruların büyük kısmı iş kazalarına ilişkindir. Vatandaşlarımızdan, maddi yardım talebi içeren ve sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarından şikâyeti konu alan başvurular da Komisyonumuza ulaşmaktadır.
Engelli bireylerin başvurularında nispi bir azalma olmakla birlikte başvuru içerikleri önceki dönemlerle benzer olarak, engellilik oranının doğru tespit edilmemiş olması sebebiyle sosyal güvenlik hakkından faydalanamama, sağlık hizmetleri ve istihdam sorunları olmaktadır.
Gayrimenkul sorunları başlığı altındaki şikâyetler, kamulaştırma işlemleri ve orman statüsü verilmiş araziler konularıyla ilgilidir.
Yabancıların sorunları, terör örgütünce gerçekleştirilen kaçırma ve kayıp olaylarına ilişkin başvurular, yabancı ülkelerle ilgili şikayetler, eski hükümlülerin başvuruları ve yurt dışında yaşayan Türklerin sorunlarına dair başvurular ise nisbi olarak azdır.
Komisyonumuza, kayıp vakaları, şehitlik ve gazilik statüsü hakkında sorunlar, tedavi hizmetinin alımında ortaya çıkan sorunlar, ailevi sorunlar, çevresel sorunlar, ticari ilişkilerden kaynaklı şikâyetler, sosyal güvenlik hizmetlerinden yakınmalar gibi idarenin pek çok işleminden ve özel ilişkilerden kaynaklı temel hak ve özgürlüklere ilişkin olmayan ve ayrıca protesto niteliğinde çeşitli şikâyetler yapılmıştır. Bunların bir kısmı uygulamada karşılaşılan sorunlara dair yasal değişiklik yapılması taleplerini de içermektedir.”
06.12.2017–02.05.2018 TARİHLERİ ARASI TOPLAM GELEN BAŞVURU SAYISI: 1.112
Keyfi Tutum ve İşlemler: 235
Yargı Kararından Memnuniyetsizlik: 94
Sağlık Sorunları: 93
Nakil Sorunları: 73
Kötü Muamele:73
Cezaevindeki Diğer Sorunlar: 53
Fiziki Koşulların İyileştirilmesi: 41
İş Kazaları: 36
İŞLEME ALINMAYANLAR 32
Göreve İade Talebi: 21
Yerinde İnceleme Talebi 17
Başörtüsü: 16
Tutukluluk Süresinden Şikayet: 15
Kötü Muamele: 14
Yasal Düzenleme Talebi: 12
Diğer Şikayetler: 12
Yargı (Diğer): 11
Bireysel Af ve Cezanın Ertelenmesi Talebi: 11
Yeniden Yargılanma Talebi: 10
Yardım (Diğer); 9
Sosyal Güvenlik İşlemlerinden Şikayet: 8
Genel Af/Özel Af Talebi: 7
Diğer Memur Sorunları :7
Komisyonun Girişimde Bulunması Talebi: 6
Yargıtay Yargılamasının Uzun Sürmesi: 6
Cezaevinde Ölüm: 6
Şikayet konusu ortadan kalktığı için işleme alınmama :6
Sicil ve Disiplin Affı; 5
Belli bir konusu bulunmayan başvurular: 5
Maddi Yardım Talebi: 4
Disiplin Cezaları :4
İşkence: 4
Askeri Öğrencilerin Sorunları: 4
Kayıp Vakaları: 3
Yargılamanın Uzun Sürmesi: 3
Şartlı Tahliye ile İlgili Sorunlar: 3
Gözaltında Ölüm: 3
İşten Çıkarılma: 3
Memuriyet Sınavı Sorunları: 2
Sağlık Sorunları: 2
Cinsel Taciz: 2
Ailevi Sorunlar: 2
Mahkeme Kararının Uygulanması Talebi: 2
İş Talebi: 2
Diğer Özürlü Sorunları: 2
Nakil Talebi ve Sorunları: 2
Mobbing (Bezdiri): 2
Başörtüsü: 2
Köylülerin Sorunları: 1
Çevre Sorunları: 1
Muhtelif: 1
Şehitlik ve Gazilik ile İlgili Sorunlar: 1
Yabancı (Diğer): 1
Vize Sorunu (Türkiye'ye Giriş): 1
Cezaevindeki Türklerin Sorunları: 1
Yasal Düzenlemelerden Şikayet: 1
Yabancı Ülkelere Vize Alamama :1
Üniversite ve YÖK (diğer) Sorunları: 1
Öğretim Üye ve Görevlilerinin Sorunları: 1
Maddi Yardım Talebi: 1
MEMUR SORUNLARI: 1
Diğer Kolluk Sorunları: 1
Çalışma Koşulları: 1
Diğer Gayrimenkul Sorunları: 1
Kamulaştırma: 1
İmar Durumu: 1
Hazine Arazisi İhtilafı: 1
Eski Hükümlülerin Diğer Sorunları: 1
Sicil Affı: 1
Göreve İade Talebi: 1
Askerde Şüpheli Ölümler: 1
Askeri Personelin Özlük Hakları Sorunları: 1
İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu: 26. Yasama Dönemi II. Devre Faaliyet Raporu
Genel Toplam 1013